|
Sốt rét: Kích ứng miễn dịch từ một loài ký sinh trùng đã giảm độc lực về mặt di truyền
Ngày 18/7/2016. Institut Pasteur-Sốt rét: Kích ứng miễn dịch từ một loài ký sinh trùng đã giảm độc lực về mặt di truyền (Malaria: A genetically attenuated parasite induces an immune response). Phát hiện này được xuất bản trên Tạp chí Y học thực nghiệm (Journal of Experimental Medicine), bằng việc xác định và xóa bỏ một trong những đoạn gen của ký sinh trùng các nhà khoa học đã kích thích đáp ứng miễn dịch hiệu quả và kéo dài trên một con chuột thí nghiệm. Với gần 3,2 tỷ người hiện đang có nguy cơ mắc sốt rét, các nhà khoa học tại Viện Pasteur, Trung tâm Nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp (French National Centre for Scientific Research_CNRS) và Viện Nghiên cứuy học và sức khỏe Pháp (French Institute of Health and Medical Research_Inserm) qua thử nghiệm đã phát triển một loại vắc-xin đã giảm độc lực về mặt di truyền học (genetically attenuated vaccine) của Plasmodium, loài ký sinh trùng gây ra căn bệnh này. Mặc dù các nỗ lực phòng chống và thanh toán sốt rét tiếp tục được tăng cường trong 15 năm qua, nhất là các biện pháp nhằm vào muỗi véc-tơ truyền bệnh, sốt rét vẫn là bệnh ký sinh trùng có nguy cơ đe dọa lớn nhất đối với con người trên khắp thế giới. Khoảng 214 triệu ca bệnh và 438.000 trường hợp tử vong do sốt rét đã được ghi nhận vào năm 2015, phần lớn là trẻ em dưới 5 tuổi và phụ nữ có thai. Để chống lại căn bệnh này cần có một loại vắc-xin hiệu quả nhưng cấu tạo cơ thể (biological make-up) phức tạp của ký sinh trùng Plasmodium và nhiều giai đoạn tiến hoá ký sinh trùng đã trải qua để vượt trội hơn đáp ứng miễn dịch vật chủ cho thấy rằng việc phát triển một loại vắc-xin sốt rét là một nhiệm vụ khó khăn. Một đặc điểm đáng chú ý của những bệnh nhân bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét là sự khó khăn trong việc gia tăng đáp ứng miễn dịch vật chủ hiệu lực lâu dài, sự phòng bị hoặc miễn dịch tương đối chỉ có thể có được sau vài năm phơi nhiễm và quan trọng trong giai đoạn nhiễm sốt rét là ký sinh trùng ngăn ngừa sự hình thành trí nhớ miễn dịch (immunological memory).
 | Đây là hình ảnh một con muỗi Anopheles stephensi bị nhiễm Plasmodium berghei
(Credit: Institut Pasteur) |
Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi Salaheddine Mécheri thuộc Đơn vị sinh vật học về tương tác vật chủ-ký sinh trùng (Biology of Host-Parasite Interactions Unit)-một đơn vị CNRS/Inserm tại Viện Pasteur cộng tác với Robert Ménard từ Đơn vị miễn dịch và bệnh sốt rét (Malaria Infection & Immunity Unit) của Viện Pasteur đã quyết định tiến hành biện pháp tiếp cận đầu tiên tới việc làm yếu độc lực (virulence) của ký sinh trùng để phát triển vắc-xin hữu hiệu. Các nhà khoa học đã điều chỉnh hệ gen các chủng Plasmodium bằng cách xóa bỏ gen cung cấp thông tin di truyền học cho protein HRF (yếu tố giải phóng histamin). Những đột biến được tạo ra không còn biểu thị HRF đã được chứng minh là hiệu quả cao trong việc kích thích một phản ứng miễn dịch mạnh mẽ, việc không xuất hiện HRF đẩy mạnh việc sản sinh ra xytokin IL-6 được biết đến với khả năng kích thích đáp ứng miễn dịch ở gan và lách đã bảo vệ cho chuột sự khỏi bất kỳ sự tái nhiễm Plasmodium nào bao gồm cả những chủng có độc lực cao. Sự bảo vệ này có hiệu lực lâu dài và được duy trì trong hơn một năm, cho thấy rằng một trí nhớ miễn dịch lâu dài đã được thành lập, việc bảo vệ cũng có tác dụng chống lại tất cả các giai đoạn trong vòng đời của ký sinh trùng. Sau cùng, không giống với chủng Plasmodium berghei thuần chủng (wild-type), chủng không gây ra một phản ứng tế bào hoặc thể dịch, chủng vắc-xin này không chỉ gây ra một phản ứng tế bào (tế bào TCD8 và CD4) nhưng cũng kích thích mức độ cao các kháng thể cụ thể có thể nhận ra các kháng nguyên ký sinh trùng chính là những mục tiêu vắc-xin. Đột biến HRF thu được trong nghiên cứu này là những ký sinh trùng được điều chỉnh gen đầu tiên mà đột biến của chúng có tác động trực tiếp lên đáp ứng miễn dịch của vật chủ, việc sử dụng gen mục tiêu này hoặc một chiến lược tương tự để kích thích miễn dịch, có thể tạo điều kiện cho việc phát triển những vắc-xin sống hiệu quả, kéo dài lâu cho bệnh sốt rét. Salaheddine Mécheri phát biểu: “Trong những năm gần đây, chiến lược vắc-xin được lựa chọn là sử dụng những ký sinh trùng nhược độc về mặt di truyền học để chống lại sốt rét lại nhận được sự quan tâm ngày càng tăng, đột biến HRF là một nguyên mẫu hứa hẹn trong khía cạnh này đưa ra một hiệu ứng bảo vệ nhanh, kéo dài và tổng hợp.
|
TRANG CHỦ
