 |
| Cơ sở y tế cần phòng ngừa sốt rét ác tính để giảm tử vong trong giai đoạn hiện nay (ảnh minh họa) |
Phòng ngừa sốt rét ác tính giảm tử vong
Trong giai đoạn hiện nay, bệnh nhân sốt rét ở nhiều địa phương trên cả nước đã giảm xuống ở mức độ thấp. Tuy nhiên ở một số nơi vẫn còn xuất hiện sốt rét ác tính với nguy cơ tử vong nếu không được phát hiện, chẩn đoán và xử trí kịp thời. Cần đưa khẩu hiệu hành động “không có sốt rét ác tính, không có tử vong” để tích cực thực hiện các biện pháp phòng ngừa.
Có thể nói miền Trung-Tây Nguyên là trọng điểm sốt rét của cả nước. Trong năm 2014 toàn khu vực có 46 bệnh nhân sốt rét ác tính gây 3 trường hợp tử vong; tỷ lệ tử vong/sốt rét ác tính 6,52% (3/46); tỷ lệ chuyển đổi sốt rét thành sốt rét ác tính (sốt rét ác tính/bệnh nhân sốt rét) là 0,32% (46/14.486). Trong năm 2015 cũng ghi nhận 15 sốt rét ác tính làm tử vong 1 trường hợp, tỷ lệ tử vong/sốt rét ác tính 6,67% (1/15), tỷ lệ chuyển đổi sốt rét thành sốt rét ác tính (sốt rét ác tính/bệnh nhân sốt rét) là 0,20% (15/7.644). Theo các nhà khoa học, sốt rét ác tính là nguy cơ tử vong chủ yếu của bệnh sốt rét trên cơ sở căn cứ vào tỷ lệ chuyển đổi từ thể sốt rét thông thường sang thể sốt rét ác tính. Muốn giảm số tử vong do sốt rét ác tính phải thực hiện việc giảm tỷ lệ tử vong vì sốt rét ác tính (% tử vong/sốt rét ác tính) bằng biện pháp nâng cao chất lượng chẩn đoán, cấp cứu điều trị sốt rét ác tính tại tất cả các tuyến y tế; đồng thời phải giảm số bệnh nhân sốt rét ác tính, tức là giảm tỷ lệ chuyển đổi sốt rét thành sốt rét ác tính (% sốt rét ác tính/bệnh nhân sốt rét) bằng biện pháp phòng ngừa sốt rét ác tính. Trên thực tế, tỷ lệ tử vong do sốt rét ác tính ở nhiều địa phương đã giảm dần qua các năm, vấn đề này đã nói lên rằng muốn giảm số tử vong do sốt rét ác tính thì ngoài việc giảm tỷ lệ tử vong vì sốt rét ác tính tại các cơ sở điều trị, còn phải giảm số mắc sốt rét ác tính tại các tuyến; có nghĩa là phải quan tâm tới việc phòng ngừa sốt rét ác tính, giảm chỉ số chuyển đổi sốt rét thành sốt rét ác tính. Qua thực tiễn tình hình ghi nhận, tỷ lệ tử vong do sốt rét ác tính chỉ giảm xuống tới một mức độ nhất định. Vấn đề này tùy thuộc vào nhiều yếu tố như chất lượng hoạt động của mạng lưới y tế cơ sở; việc phát hiện, chẩn đoán và xử trí cấp cứu điều trị sớm; trình độ và chất lượng điều trị nâng cao ở các tuyến... Mặc dù tỷ lệ tử vong do sốt rét ác tính không giảm nhưng số tử vong vì sốt rét ác tính vẫn có thể giảm hàng năm vì tỷ lệ chuyển đổi sốt rét thành sốt rét ác tính giảm. Thực trạng đã xác định rõ vai trò quan trọng của các biện pháp đề phòng sốt rét ác tính, ngăn ngừa không để sốt rét thường chuyển thành sốt rét ác tính. Biện pháp giảm số bệnh nhân sốt rét ác tính là biện pháp ngăn ngừa sốt rét ác tính. Muốn thực hiện được yêu cầu này, các cơ sở y tế phải tích cực triển khai những biện pháp phòng chống sốt rét để giảm chỉ số mắc sốt rét; đồng thời phải tích cực ngăn ngừa không để sốt rét thường chuyển thành sốt rét ác tính hay nói một cách khác là phải thực hiện các biện pháp đề phòng đối với sốt rét ác tính để giảm tỷ lệ chuyển đổi sốt rét thường thành sốt rét ác tính. Để phòng ngừa sốt rét ác tính, các cơ sở y tế phải nắm rõ những quy luật phát sinh, phát triển của sốt rét thường thành sốt rét ác tính căn cứ vào đặc điểm dịch tễ học của sốt rét ác tính để biết và đối phó. Đồng thời phải biết các yếu tố nguy cơ của sốt rét ác tính để phòng tránh, hạn chế sốt rét ác tính và tăng cường xử trí bệnh nhân trong các tình huống này. Ngoài ra, phải nắm được những triệu chứng dự báo sốt rét ác tính hay còn gọi là triệu chứng đe dọa, báo động sốt rét ác tính để điều trị tích cực bệnh nhân từ sớm. Quy luật dịch tễ của sốt rét ác tính và các yếu tố nguy cơ của sốt rét ác tính đã được các nhà dịch tễ học xác định bằng những công trình nghiên cứu. Riêng các dấu hiệu dự báo sốt rét ác tính cần được bác sĩ điều trị lâm sàng quan tâm phát hiện với các biểu hiện cụ thể ở trên bệnh nhân như: có rối loạn ý thức nhẹ và thoáng qua như li bì, cuồng sảng, vật vã...; sốt cao liên tục; rối loạn tiêu hóa như nôn, tiêu chảy nhiều lần trong ngày, đau bụng cấp; đau đầu dữ dội; thiếu máu nặng như da xanh, niêm mạc nhợt; xét nghiệm máu thấy mật độ ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum cao với ký hiệu ++++ hoặc từ 100.000 ký sinh trùng/µl máu trở lên. Lưu ý khi phát hiện bệnh nhân sốt rét có dấu hiệu dự báo sốt rét ác tính, các cơ sở y tế phải khẩn trương xử trí cấp cứu điều trị ngay như trường hợp đã chẩn đoán sốt rét ác tính; mọi sự chậm trễ rất dễ có nguy cơ dẫn đến tử vong. Như vậy muốn giảm tử vong do sốt rét phải xuất phát từ việc phòng ngừa sốt rét ác tính bằng các biện pháp có liên quan hay tích cực thực hiện bằng khẩu hiệu hành động “không có sốt rét ác tính, không có tử vong”.
|
TRANG CHỦ
