 |
| Sản xuất màn ngủ chống muỗi sốt rét ở Arusha, Tanzania |
Mô hình biến động sốt rét qua dịch vụ di động giữa đảo Zanzibar và lục địa Tanzania
Ngày 20/10/2016. ScienceDaily. Malaria News-Nghiên cứu trường hợp (Case Study): bước đầu ứng dụng Dữ liệu nhà cung cấp dịch vụ di động (Mobile Operator Data) tại các nước thu nhập thấp hoặc trung bình-lập mô hình biến động ký sinh trùng sốt rét giữa đảo Zanzibar và lục địa Tanzania (Modelling Malaria Parasite Movements Between Zanzibar and the Tanzanian Mainland).
GS. Tatem, Giám đốc Flowminder lần đầu ứng dụng dữ liệu nhà cung cấp dịch vụ di động từ năm 2008 với mục đích phục vụ y tế và phát triển trên toàn cầu. Cộng tác với nhà cung cấp Zantel cùng Sáng kiến tiếp cận y tế Cliton (Clinton Health Access Initiative), dữ liệu di động đã được sử dụng để ước tính các hoạt động của những người bị nhiễm sốt rét giữa vùng lục địa Tazania và đảo Zanzibar. Nghiên cứu này cung cấp các thông tin nền tảng cho chiến lược loại trừ sốt rét của WHO vàchính phủ Zanzibar tại Zanzibar cũng như giới thiệu hướng dẫn loại trừ sốt rét của WHO, hoạch định kịch bản và nỗ lực hoạt động đối với sốt rét của Flowminder về sau tại Kenya, Haiti và Namibia. Tuy nhiên về cơ bản, nghiên cứu này cho thấy một hạt nhân ban đầu cho việc áp dụng rộng rãi dữ liệu di động cho các mục đích phát triển, điều mà chúng ta đang chứng kiến ngày nay. Nhiều quốc gia đang cam kết loại trừ sốt rét trên phạm vi cả nước (nationwide malaria elimination), việc tiêu diệt sốt rét toàn cầu (global malaria eradication) lại một lần nữa đi đúng hướng với lịch trình quốc tế. Khi các quốc gia thành công trong giảm lan truyền sốt rét xuống mức thấp nhất và hướng đến loại trừ thì việc nắm vững hoạt động của cộng đồng trở nên vô cùng quan trọng, những người bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét thường không biểu hiện triệu chứng có thể giao lưu rất xa và nhiễm bệnh cho vector sốt rét địa phương trong nhiều tháng do đó nắm rõ biến động của người mang ký sinh trùng sốt rét như thế nào giữa các khu vực chính là yếu tố cốt lõi không chỉ giúp đánh giá khả năng loại trừ sốt rét mà còn hoạch định chiến dịch loại trừ sốt rét ở một khu vực. Đối với GS. Tatem, dữ liệu di động ẩn danh trở thành giải pháp để hiểu được vấn đề các quần thể biến động dân cư và mang ký sinh trùng như thế nào.
Hình 2
Sự khó khăn và tính khả thi loại trừ sốt rét khỏi một khu vực phụ thuộc vào việc hiểu rõ hai mức độ lan truyền sốt rét và ký sinh trùng sốt rét Thực hiện khuyến nghị của WHO, chính quyền Zanzibar đã nghiên cứu về tính khả thi của việc loại trừ sốt rét trên những hòn đảo của họ thông qua hợp tác với Sáng kiến tiếp cận y tế Cliton cùng sự tham gia của GS. Tatem. Sự gần gũi và khả năng liên kết cao thông qua di biến động của cộng đồng tới vùng lục địa nơi mà mức độ lan truyền sốt rét cao hơn nhiều nơi khác cho thấy vấn đề sốt rét ngoại lai sẽ diễn biến dai dẳng làm nhiệm vụ loại trừ sốt rét khỏi các hòn đảo này trở nên đặc biệt thách thức. Nhìn chung, ký sinh trùng sốt rét có thể được nhập khẩu (import) vào Zanziba theo một trong 3 cách: (i) sự di trú của muỗi bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét, (ii) những người nhiễm bệnh tới thăm hoặc di cư từ lục địa, (iii) những người dân Zanzibar tới thăm lục địa và bị nhiễm sau đó trở về. Trong khi những con muỗi có thể tình cờ bay tới thông qua các cơn gió hoặc được vận chuyển trên các máy bay hoặc tàu thuyền một cách tình cờ, thông thường chúng chỉ bay ở các khoảng cách ngắn do đó chính việc con người mang theo ký sinh trùng là nguy cơ chủ yếu và là nguyên nhân dẫn đến những đợt sốt rét tái bùng phát trong quá khứ.
Làm thế nào mà ký sinh trùng sốt rét đã được đưa vào Unguja, hòn đảo đông dân nhất của Zanzibar.
Tham khảo : Le Menach, Tatem, Cohen và đồng sự (2011) Nature Scientific Reports.
Vào thời điểm tiến hành đánh giá tính khả thi của loại trừ sốt rét, không lưu trữ các dữ liệu làm thế nào mà các nhóm dân cư di chuyển giữa các đảo và lục địa hay dữ liệu về địa điểm họ tới trên lục địa hoặc ở lại thời gian bao lâu. Việc làm rõ các yếu tố liên quan đến cường độ lan truyền sốt rét này quan trọng cho việc đánh giá xem loại trừ sốt rét tại Zanzibar sẽ khó khăn như thế nào và cần phải làm gì để đạt được điều đó. GS. Tatem và các cộng tác viên tại Sáng kiến tiếp cận y tế Clinton và Dự án Atlas sốt rét (Malaria Atlas Project) đã hướng sang một nguồn dữ liệu chưa từng được sử dụng trước đó tại các bối cảnh thu nhập thấp/trung bình nhằm mục đích phục vụ y tế-các bản ghi chi tiết cuộc gọi điện thoại di động ẩn danh (mobile phone call detail records_CRDs) từ nhà mạng Zantel đã được sử dụng để tìm hiểu di biến động cộng đồng giữa các khu vực, các dữ liệu di biến động này kết hợp với dữ liệu nguy cơ nhiễm sốt rét khác nhau trên khắp lục địa Tanzania, nơi những người dân giao lưu từ Zanzibar có thể tiếp xúc với nguy cơ nhiễm sốt rét khác nhau tùy thuộc vào nơi họ ở lại trên lục địa và thời gian lưu trú lại bao lâu. Những dữ liệu này cũng cung cấp thông tin tương đối về tỷ lệ người di cư và khách du lịch bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét từ lục địa.
Hình 3
Dựa trên các mô hình đi lại của cộng đồng, kết hợp với các bản đồ nguy cơ sốt rét có thể ước tính được số ca nhiễm sốt rét tới Zanzibar mỗi năm. Thông qua kết hợp CDRs và các bản đồ nguy cơ sốt rét trong khuôn khổ mô hình toán học mới, GS. Tatem và cộng sự đã đưa ra ước tính tỷ lệ nhập khẩu sốt rét đầu tiên đối với Zanzibar và các phân tích đầu tiên sử dụng CDRs trong bối cảnh phục vụ phát triển. Các ước tính về ca bệnh nhập khẩu có được khi tích hợp với các mô hình về tính khả thi kỹ thuật, vận hành và tài chính cho thấy sẽ rất tốn kém nếu đạt được loại trừ với tỷ lệ bệnh ngoại lai như hiện nay nhưng việc giảm thiểu lan truyền trong lục địa Tazania sẽ có một phản ứng dây chuyền bền vững trong việc giảm thiểu chi phí và các vấn đề cần thiết khác cho các biện pháp can thiệp bền vững. Chính quyền Zanzibar đã tóm tắt các phát hiện của họ trong báo cáo đánh giá tính khả thi loại trừ sốt rét định lượng đầu tiên và điều chỉnh các chính sách phù hợp. Các phân tích này cung cấp một mẫu hình cho các hướng dẫn của WHO về địnhg hướng loại trừ sốt rét sau này được GS. Tatem là đồng tác giả ghi nhận.
Hình 4
Báo cáo này được thực hiện bởi chính quyền Zanzibar và sau đó là hướng dẫn hoạch định kịch bản loại trừ của WHO
|
TRANG CHỦ
