Ngày 9/2/2017. Phân tử sốt rét làm cho máu cực kỳ thu hút những con muỗi (Malaria molecule makes blood extra-alluring to mosquitoes), những loại khí được phóng thích thu hút muỗi làm cho chúng tham ăn hơn. Các nhà khoa học đã công bố báo cáo vào ngày 9/2/2017 trên Tạp chí Science o­nline rằng P.falciparum tạo ra một phân tử khiến cho máu vật chủ nhiễm ký sinh trùng trở nên thu hút những con muỗi lây bệnh sốt rét,những côn trùng tiêu thụ bữa ăn hấp dẫn này sẽ giúp lây lan ký sinh trùng sang các vật chủ mới.

Ký sinh trùng sốt rét thu hút những con muỗi một cách kín đáo, Conor McMeniman, một nhà nghiên cứu muỗi tại Đại học Johns Hopkins, người không tham gia vào nghiên cứu này cho biết: “Đây thực sự là một khám phá thú vị về việc làm thế nào mà Plasmodium đã tiến hóa để tăng cường khả năng lây truyền của nó”.Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng những con muỗi có thể bị thu hút hơn bởi những người nhiễm sốt rét nhưng không thể chỉ rõ điều gì đã gây ra sự thích thú này,nhà sinh vật học Noushin Emami từ Đại học Stockholm và các đồng nghiệp đã bất ngờ khám phá ra điều này khi nghiên cứu tác động của một phân tử có tên HMBPP trên hệ miễn dịch của những con muỗi Anopheles gambiae, thủ phạm chính lây lan sốt rét,P. falciparum giải phóng phân tử này vào trong máu của vật chủ của chúng.Nhà sinh học Ingrid Faye từ Đại học Stockholm cho rằng trong khi quan sát những con muỗi hút máu từ những đối tượng cho đốt máu nhân tạo, các nhà khoa học đã phát hiện rằng những con muỗi hút nhiều máu hơn ở nhữngđối tượng nhân tạo này khi HMBPP có trong máulà điều đã khiến chúng tôi cho rằng [chính phân tử này] đã làm thay đổi hanh vi của những con muỗi]”.

HMBPP hoặc (E)-4-hydroxy-3-methyl-but-2-enyl pyrophosphate đã không trực tiếp thu hút những con muỗi,khi nó được pha lẫn với huyết thanh (không có chứa ồng cầu) thì những con muỗi không còn thích thú nhưng khi hồng cầu được đưa vào HMBPP phóng thích carbon dioxidehơn các tế bào máu thông thường, và cũng sản sinh lượng lớn các hóa chất bay hơi nhất định gọi là cácaldehydes và monoterpene,mùi hương đó đã thu hút nhiều muỗi hơn và những con muỗi này hút nhiều máu hơn bình thường.Những con muỗi cảm nhận được CO₂ mà con người thở ra và sử dụng nó như là một tín hiệu để tìm máu vì vậy đây là điều dễ hiểu khi lượng CO₂ gia tăng sẽ thu hút nhiều muỗi hơn. McMeniman cho biết các An-đe-hit và monoterpene-các hợp chất thải ra từ cây có thể thu hút những con người có mùi gần giống những loài thực vật mà loài muỗi hút dịch mật hoa từ chúng nhưng vì sự thu hút tạo ra bởi phân tử này mới chỉ được thử nghiệm ở những đối tượng cho đốt máu nhân tạo nên vẫn chưa rõ phân tử này thu hút muỗi mạnh như thế nào trên người thật.

BLOODTHIRST ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum (bên phải) tạo ra một phân thử khiến cho máu của vật chủ nhiễm bệnh trở nên thu hút muỗi Anopheles gambiae (trái) hơn.
(Hình ảnh do James Gathany/CDC; Steven Glenn/Laboratory & Consultation Division/CDC cung cấp)

Các nội dung khác »

---

• Kỹ thuật mới có thể phát hiện nhanh biến đổi gen bên trong ký sinh trùng sốt rét tại thực địa (06/03/2024)
• Giải trình tự thế hệ mới góp phần làm sáng tỏ một số bệnh truyền nhiễm (11/08/2023)
• Cập nhật về nghiên cứu một số vaccine phòng bệnh sốt rét (23/06/2023)
• Tính sinh miễn dịch của hai ứng viên vaccine sốt rét hàng đầu được cung cấp dưới dạng vaccine mrna-lnp (03/04/2023)
• Thêm một kỹ thuật sinh học phân tử mới giúp tăng tốc loại trừ sốt rét và nghiên cứu một số lĩnh vực y sinh khác (20/06/2022)
• Cần thận trọng vì kháng thể đơn dòng evusheld không phải “siêu vaccine” chống lại COVID-19 (Evusheld (tixagevimab + cilgavimab) for Pre-exposure Prophylaxis (PrEP) of COVID-19) (21/03/2022)
• Cán bộ nhân viên Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn thực hiện xét nghiệm SARS-CoV-2 cho các tỉnh miền Trung-Tây Nguyên chung tay phòng, chống dịch bệnh COVID-19 (21/07/2021)
• Mất gen Pf-HRP2/3 và ký sinh trùng kháng thuốc là hai trong ba mối đe dọa sinh học trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét trên toàn cầu (17/06/2020)
• Ứng dụng phương pháp phân tử loop-mediated isothermal amplification (LAMP) trong phát hiện chẩn đoán bệnh sán lá gan lớn Fasciola spp. (04/06/2019)
• Một số phương pháp kỹ thuật áp dụng trong phát hiện chẩn đoán sốt rét (20/05/2019)
• Nghiên cứu ứng dụng quan kỹ thuật LAMP trong chẩn đoán và phát hiện các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm (24/10/2018)
• Ký sinh trùng sốt rét ở châu Mỹ đa dạng về mặt di truyền học nhiều hơn so với suy nghĩ trước đây (14/05/2018)
• Cứ hai phút có một đứa trẻ chết vì sốt rét và hiện tại muỗi đang trở nên đề kháng với thuốc diệt côn trùng (03/01/2018)
• Một bước tiến gần hơn đến việc sản xuất ra một vaccine DNA chống lại virus sốt xuất huyết Dengue (25/07/2017)
• Loài muỗi Aedes aegypti gây nhiễm Chikungunya lần đầu tiên được phát hiện ở Brazil (23/06/2017)