 |
| Truyền thông giáo dục sức khỏe trong phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét (ảnh minh họa) |
Các giai đoạn phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét
Hiện nay nước ta đang triển khai chiến lược phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) sau một thời gian dịch bệnh đã được khống chế bằng các biện pháp can thiệp quy ước. Cần hiểu rõ vấn đề này trong quá trình triển khai thực hiện.
Liên quan giai đoạn phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét Chiến lược phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét được chia ra làm các giai đoạn bao gồm: giai đoạn phòng chống bệnh sốt rét, giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét và giai đoạn phòng chống bệnh sốt rét quay trở lại sau loại trừ. Giai đoạn phòng chống bệnh sốt rét: Đây là một giai đoạn hoạt động của chiến lược được triển khai tại một tỉnh, một huyện, một xã có tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét ở vùng sốt rét lưu hành hàng năm từ 1/1.000 dân số vùng sốt rét lưu hành trở lên. Cần xác định cụ thể tiêu chuẩn này theo quy định của từng tuyến: Xã thuộc giai đoạn phòng chống sốt rét là xã ở vùng sốt rét lưu hành có tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trung bình 5 năm liên tục từ 1/1.000 dân số vùng sốt rét lưu hành trở lên hoặc có ít nhất 1 năm trong vòng 5 năm có tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét từ 1/1.000 dân số vùng sốt rét lưu hành trở lên. Huyện thuộc giai đoạn phòng chống sốt rét là huyện có ít nhất một xã thuộc giai đoạn phòng chống sốt rét. Tỉnh thuộc giai đoạn phòng chống sốt rét là tỉnh có ít nhất một huyện thuộc giai đoạn phòng chống sốt rét. Giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét: Đây là một giai đoạn hoạt động của chiến lược được triển khai tại một tỉnh, một huyện, một xã có tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét ở vùng sốt rét lưu hành dưới 1/1.000 dân số vùng sốt rét lưu hành và các hoạt động duy trì bền vững kết quả loại trừ sốt rét trong vòng 3 năm. Cần xác định cụ thể tiêu chuẩn này theo quy định của từng tuyến: Xã thuộc giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét là xã ở vùng sốt rét lưu hành có tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét trung bình 5 năm liên tục dưới 1/1.000 dân số vùng sốt rét lưu hành và không có năm nào có tỷ lệ ký sinh trùng sốt rét từ 1/1.000 dân số vùng sốt rét lưu hành trở lên. Huyện thuộc giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét là huyện có tất cả các xã thuộc giai đoạn loại trừ sốt rét. Tỉnh thuộc giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét là tỉnh có tất cả các huyện thuộc giai đoạn loại trừ sốt rét. Giai đoạn phòng chống bệnh sốt rét quay trở lại sau loại trừ: Đây là một giai đoạn hoạt động của chiến lược được triển khai tại một tỉnh, một huyện đã loại trừ bệnh sốt rét; tiếp tục triển khai các hoạt động nhằm phòng ngừa bệnh sốt rét xâm nhập, quay trở lại và duy trì bền vững kết quả loại trừ bệnh sốt rét ở những năm tiếp theo. Xác định trường hợp bệnh sốt rét theo các giai đoạn Trường hợp bệnh sốt rét trong giai đoạn phòng chống: Cần phân biệt trường hợp sốt rét nghi ngờ, sốt rét lâm sàng và sốt rét xác định. Sốt rét nghi ngờ được ghi nhận ở người có triệu chứng sốt và sống trong vùng sốt rét lưu hành hoặc người có triệu chứng sốt và có tiền sử sốt rét trong vòng 2 năm gần đây hay người có triệu chứng sốt trở về từ vùng sốt rét lưu hành trong vòng 14 ngày. Sốt rét lâm sàng được chẩn đoán phải có đủ 4 tiêu chuẩn gồm: có triệu chứng sốt điển hình của cơn sốt rét như rét run, sốt và vã mồ hôi hoặc có triệu chứng sốt không điển hình của cơn sốt rét như sốt không thành cơn, người bệnh thấy ớn lạnh, gai rét hay sốt cao liên tục, sốt dao động hoặc có sốt trong 3 ngày gần đây; không tìm thấy các nguyên nhân gây sốt khác; đang ở hoặc đã đến vùng sốt rét lưu hành trong thời gian ít nhất 14 ngày hoặc có tiền sử mắc bệnh sốt rét trong vòng 2 năm gần đây; trong vòng 3 ngày đầu điều trị bằng thuốc sốt rét có đáp ứng tốt. Sốt rét xác định được ghi nhận ở người có ký sinh trùng sốt rét trong máu, xác định bằng xét nghiệm lam máu nhuộm giemsa hoặc xét nghiệm chẩn đoán nhanh phát hiện kháng nguyên hay kỹ thuật sinh học phân tử PCR (polymerase chain reaction). Trường hợp bệnh sốt rét trong giai đoạn loại trừ: Cần xem xét đánh giá cụ thể các trường hợp sốt rét xác định, sốt rét nội địa, sốt rét ngoại lai, sốt rét thứ truyền, sốt rét tái phát xa. Sốt rét xác định trong giai đoạn loại trừ là trường hợp người bệnh có ký sinh trùng sốt rét trong máu được xác định bằng xét nghiệm lam máu nhuộm giemsa hoặc kỹ thuật sinh học phân tử PCR. Sốt rét nội địa là trường hợp sốt rét xác định; lây nhiễm tại xã, phường, thị trấn; không có bằng chứng nào liên quan trực tiếp đến trường hợp sốt rét ngoại lai. Sốt rét ngoại lai là trường hợp sốt rét xác định; lây nhiễm từ nơi khác về xã, phường, thị trấn. Sốt rét thứ truyền là trường hợp sốt rét xác định, lây nhiễm tại chỗ từ trường hợp sốt rét ngoại lai. Sốt rét tái phát xa là trường hợp sốt rét xác định, có tiền sử nhiễm sốt rét do ký sinh trùng Plasmodium vivax hoặc Plasmodium ovale trong vòng 3 năm, không có tiền sử dịch tễ liên quan với lây truyền ký sinh trùng sốt rét từ bên ngoài. Ngoài ra, sốt rét ác tính là trường hợp sốt rét xác định có biến chứng đe dọa tính mạng của người bệnh, sốt rét ác tính thường xảy ra trên những người bệnh nhiễm ký sinh trùng Plasmodium falciparum hoặc nhiễm phối hợp có Plasmodium falciparum; các trường hợp nhiễm ký sinh trùng Plasmodium vivax và Plasmodium knowlesi cũng có thể gây sốt rét ác tính, đặc biệt là ở các vùng ký sinh trùng đã kháng lại với thuốc chloroquin. Tử vong do sốt rét là trường hợp tử vong có xác định ký sinh trùng sốt rét. Điều cần lưu ý Trong quá trình triển khai chiến lược phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét thời gian đến theo kế hoạch được xây dựng, các địa phương cần lưu ý các giai đoạn của chiến lược để thực hiện những hoạt động và biện pháp can thiệp phù hợp nhằm đạt được tiêu chuẩn, điều kiện quy định của mỗi giai đoạn. Việc xác định trường hợp bệnh sốt rét trong từng giai đoạn phải bảo đảm yêu cầu về chất lượng, rõ ràng, cụ thể và mang tính khoa học cao. Phát triển các yếu tố bền vững để duy trì kết quả trong từng giai đoạn là vấn đề cần được quan tâm và phải luôn nhớ rằng giai đoạn cuối của chiến lược là giai đoạn phòng chống bệnh sốt rét quay trở lại sau loại trừ để cảnh báo.
|
TRANG CHỦ
