 |
| Hoạt động giám sát trong giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét là một yêu cầu cần thiết (ảnh NVH) |
Hoạt động giám sát trong loại trừ bệnh sốt rét
Hiện nay các địa phương tại nước ta đang thực hiện chiến lược phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét. Thực tế một số nơi đang còn ở giai đoạn phòng chống nhưng phần lớn đã chuyển sang giai đoạn loại trừ trước khi hướng đến giai đoạn phòng ngừa sốt rét quay trở lại sau loại trừ trong thời gian đến. Vậy ở giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét, công tác giám sát phải thực hiện như thế nào để bảo đảm các yêu cầu cần thiết? Nội dung giám sát trong giai đoạn loại trừ sốt rét Công tác giám sát trong giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét phải bảo đảm các nội dung cần thiết bao gồm: giám sát trường hợp bệnh sốt rét, giám sát ổ bệnh sốt rét, giám sát ký sinh trùng sốt rét và giám sát muỗi truyền bệnh sốt rét. Giám sát trường hợp bệnh sốt rét Các cơ sở y tế phải phát hiện, chẩn đoán sớm bệnh sốt rét đối với tất cả những người nghi ngờ mắc bệnh sốt rét bằng kỹ thuật lấy lam máu xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét với kính hiển vi, có thể sử dụng xét nghiệm chẩn đoán nhanh để phát hiện sớm sốt rét nhưng phải lấy lam máu để khẳng định trường hợp bệnh. Cần phát hiện chủ động khi có ký sinh trùng sốt rét ở thôn bản, nên kết hợp với tuyến trên để thành lập đội điều tra xác định nhanh chóng, chính xác, đầy đủ thông tin của tất cả các trường hợp bệnh. Tổ chức điều tra trường hợp bệnh sốt rét ngay sau khi phát hiện bệnh trong vòng 3 ngày. Việc điều tra này nhằm mục đích xác định chi tiết các thông tin liên quan đến trường hợp bệnh bao gồm thông tin cá nhân, tiền sử dịch tễ, nơi nhiễm, thời gian nhiễm, chủng loại ký sinh trùng sốt rét...; xác định rõ trường hợp bệnh nội địa hay trường hợp bệnh ngoại lai để có biện pháp xử lý phù hợp. Phải kiểm tra kết quả xét nghiệm lam máu bằng kính hiển vi hàng tháng với toàn bộ lam máu đã xét nghiệm, kể cả lam máu dương tính và âm tính; các lam máu này phải được gửi lên tuyến trên để kiểm tra theo quy định. Chỉ định điều trị toàn bộ các trường hợp bệnh sốt rét được phát hiện theo hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét của Bộ Y tế, đồng thời lấy lam máu xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét hàng ngày trong quá trình điều trị. Chú ý việc phân tích các số liệu dịch tễ ghi nhận được theo thời gian, địa điểm, đối tượng (chú ý trẻ em dưới 5 tuổi và phụ nữ có thai), tiền sử dịch tễ, nơi phát hiện bệnh; đồng thời so sánh với tuần trước, tháng trước và cùng kỳ năm trước. Khi có trường hợp bệnh sốt rét được phát hiện phải báo cáo cho tuyến trên trong vòng 48 giờ, kể cả y tế công lập và y tế tư nhân. Hoạt động giám sát trường hợp bệnh sốt rét trong giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét phải được báo cáo theo yêu cầu của ngày, tháng, quý, năm. Giám sát ổ bệnh sốt rét Căn cứ vào kết quả điều tra trường hợp bệnh sốt rét, khi phát hiện có lây truyền bệnh tại chỗ hoặc nghi ngờ có lây truyền bệnh tại chỗ thì phải tổ chức điều tra ổ bệnh sốt rét. Nội dung điều tra ổ bệnh được thực hiện trong phạm vi điều tra khoảng 20 - 30 hộ gia đình ở chung quanh hộ gia đình có trường hợp bệnh sốt rét; tùy theo địa bàn cụ thể, đội điều tra sẽ quyết định phạm vi điều tra cho phù hợp. Phải phỏng vấn chủ hộ gia đình có trường hợp bệnh sốt rét và các chủ hộ gia đình ở chung quanh để tìm hiểu về kiến thức, thái độ, hành vi thực hành phòng chống sốt rét và các yếu tố nguy cơ có liên quan đến mắc sốt rét. Cần lấy lam máu xét nghiệm bằng kính hiển vi tìm ký sinh trùng sốt rét cho tất cả các thành viên trong hộ gia đình có trường hợp bệnh sốt rét và các thành viên các hộ gia đình ở lân cận; có thể sử dụng xét nghiệm chẩn đoán nhanh để chẩn đoán nhanh sốt rét cho những người có sốt tại thời điểm điều tra. Cần tổ chức điều tra côn trùng để xác định thành phần loài, mật độ muỗi truyền bệnh sốt rét; các ổ bọ gậy muỗi. Sau khi có kết quả điều tra ổ bệnh, phải tiến hành phân loại ổ bệnh để chỉ định biện pháp can thiệp phù hợp. Đồng thời cập nhật, bổ sung cơ sở dữ liệu dựa trên hệ thống thông tin địa lý về trường hợp bệnh và về muỗi truyền bệnh sốt rét; lập cơ sở dữ liệu về ổ bệnh, phân loại ổ bệnh tại địa phương. Giám sát ký sinh trùng sốt rét Trong quá trình giám sát trường hợp bệnh sốt rét và giám sát ổ bệnh sốt rét, tất cả các trường hợp bệnh phải được lấy mẫu máu xét nghiệm để xác định chủng loại ký sinh trùng sốt rét, định loại các gen của ký sinh trùng sốt rét bằng kỹ thuật xét nghiệm sinh học phân tử PCR (polymerase chain reaction). Đồng thời cũng phải giám sát tình hình ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc, hiệu lực điều trị của thuốc sốt rét sử dụng. Giám sát muỗi truyền bệnh sốt rét Phải tiến hành điều tra muỗi truyền bệnh sốt rét để thu thập thành phần loài, mật độ muỗi, xác định chỉ số muỗi nhiễm thoa trùng, lập bản đồ phân bố muỗi truyền bệnh sốt rét. Đồng thời điều tra bọ gậy muỗi để xác định thành phần loài, lập bản đồ ổ bọ gậy muỗi. Ngoài ra còn phải tiến hành giám sát hiệu lực của hóa chất diệt muỗi truyền bệnh sốt rét và giám sát tình hình muỗi truyền bệnh kháng hóa chất diệt. Sau khi tiến hành công tác giám sát đã nêu ở trên, số liệu thu thập được phải thống kê, báo cáo theo quy định với các nội dung: số trường hợp bệnh sốt rét, phân loại trường hợp bệnh sốt rét; số ký sinh trùng sốt rét trên lam máu xét nghiệm, số trường hợp được điều trị, số ổ bệnh sốt rét; thành phần loài, mật độ muỗi truyền bệnh sốt rét, các hoạt động đã triển khai... Nội dung báo cáo được thực hiện theo các biểu mẫu giám sát yêu cầu. Hoạt động cụ thể trong giai đoạn loại trừ sốt rét Trong giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét, các hoạt động ở cơ sở cần tập trung giám sát chặt chẽ, cụ thể những trường hợp nghi ngờ mắc bệnh sốt rét, trường hợp bệnh sốt rét và ổ bệnh sốt rét. Phải điều trị triệt để tất cả các trường hợp bệnh sốt rét xác định bao gồm trường hợp bệnh sốt rét nội địa, bệnh sốt rét ngoại lai, bệnh sốt rét thứ truyền và tái phát xa; đặc biệt lưu ý điều trị diệt thể giao bào chống lây lan bằng thuốc primaquin khi bệnh nhân bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum. Cần tích cực chủ động xử lý tốt ổ dịch bằng cách khoanh vùng ổ bệnh, xác định và lập danh sách các trường hợp bệnh sốt rét xác định cũng như các trường hợp bệnh sốt rét khác; thực hiện các biện pháp kiểm soát trung gian truyền bệnh, phun tồn lưu hóa chất diệt muỗi cho các hộ gia đình trong phạm vi bán kính khoảng 300 mét chung quanh nhà ở của gia đình có trường hợp bệnh, tẩm màn ngủ bằng hóa chất diệt muỗi hoặc cung cấp màn ngủ tẩm hóa chất diệt muỗi tồn lưu lâu cho các hộ gia đình trong phạm vi nêu trên; đồng thời kết hợp tổ chức diệt bọ gậy và lăng quăng muỗi truyền bệnh. Đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu về các hoạt động loại trừ bệnh sốt rét và triển khai công tác truyền thông giáo dục sức khỏe phòng chống, loại trừ bệnh sốt rét cho các hộ gia đình trong thôn bản, xã, thị trấn. Điều cần quan tâm Với các nội dung giám sát và những hoạt động cụ thể trong giai đoạn loại trừ bệnh sốt rét đã được nêu ở trên, các địa phương cơ sở cần lưu ý đến việc triển khai thực hiện một cách chặt chẽ để đạt các tiêu chuẩn yêu cầu cần thiết nhằm tiến tới giai đoạn phòng ngừa sốt rét quay trở lại sau loại trừ trong thời gian tới. Mặc dù lộ trình loại trừ bệnh sốt rét theo tiến độ thực hiện đến năm 2025 nhưng phải bắt đầu ngay từ bây giờ theo chiến lược phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét đã được hoạch định. Cần lưu ý rằng bệnh sốt rét có thể quay trở lại bất cứ ở đâu, bất kỳ lúc nào nếu chủ quan, lơ là, buông lỏng nhiệm vụ đối với các hoạt động cần thiết phải bảo đảm chất lượng và hiệu quả.
|
TRANG CHỦ
