 |
| Người tham gia cấp cứu tai nạn rất dễ có nguy cơ bị phơi nhiễm HIV từ nạn nhân mắc HIV (ảnh minh họa) |
Xử trí sau khi bị phơi nhiễm HIV do nghề nghiệp
Trong vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra tại Kon Tum ngày 30/6/2017 vừa qua có 10 người dân, 24 bác sĩ và nhân viên y tế, 1 bệnh nhân đang điều trị, 1 chiến sĩ công an tham gia khám nghiệm pháp y nghi ngờ khả năng bị phơi nhiễm HIV do lây nhiễm từ một nạn nhân nhiễm HIV đã tử vong khi thực hiện nhiệm vụ cấp cứu quá cấp bách không kịp sử dụng phương tiện phòng hộ. Đối với các trường hợp nghi ngờ bị phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp cần phải xử trí biện pháp cần thiết để phòng ngừa sự nhiễm bệnh.
Đặc điểm của HIV gây nên bệnh AIDS HIV (human immunodeficiency virus) là một loại virút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người, làm mất dần sức đề kháng và khả năng chống lại bệnh tật của con người. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, HIV tấn công ngay vào các tế bào bạch cầu của máu, nhất là loại lympho bào T-CD4. HIV sử dụng chính chất liệu di truyền của các tế bào bạch cầu này để nhân lên, để sinh sôi nảy nở và phát triển. Vì vậy tế bào bạch cầu không những không bao vây, tiêu diệt được HIV mà còn bị HIV biến thành kẻ tòng phạm và cuối cùng bị HIV phá hủy. Trong cơ thể người, HIV phá hủy tế bào bạch cầu ngày càng nhiều dẫn đến hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm dần, cuối cùng là bị vô hiệu quá, làm cho cơ thể con người không còn được bảo vệ nữa. Lúc đó những loại mầm bệnh như vi khuẩn, virút nhân cơ hội này gây bệnh gọi là nhiễm trùng cơ hội và ngay cả các tế bào ung thư cũng mặc sức hoành hành, gây nên nhiều bệnh nguy hiểm... và cuối cùng dẫn đến tử vong. Ngoài ra, sau khi xâm nhập vào cơ thể, HIV còn có thể trực tiếp phá hoại tế bào thần kinh đệm khiến người bệnh lú lẩn, mất trí... hoặc xâm nhập vào các cơ quan thần kinh, dạ dày, ruột, da... gây nên một số bệnh cho các cơ quan này, làm cho bệnh cảnh lâm sàng của hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải do HIV gây ra gọi là AIDS (aquired immunodeficiency syndrome) trở nên hết sức đa dạng, phức tạp và khó chẩn đoán; có thể nói đây là giai đoạn cuối của quá trình nhiễm HIV và hội chứng là một tập hợp các triệu chứng. Phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp Trên thực tế, việc phơi nhiễm HIV có thể gặp trong sinh hoạt hàng ngày nhưng không phải tất cả các trường hợp người tiếp xúc trực tiếp với máu và dịch tiết cơ thể của những người bị nhiễm HIV hoặc nghi ngờ nhiễm HIV đều bị nhiễm HIV. Tình trạng phơi nhiễm HIV có thể là do phơi nhiễm nghề nghiệp và phơi nhiễm ngoài môi trường nghề nghiệp tại cộng đồng. Trường hợp 10 người dân, 24 bác sĩ và nhân viên y tế, 1 bệnh nhân đang điều trị, 1 chiến sĩ công an tham gia việc cấp cứu cho những nạn nhân bị thương vong trong vụ tai nạn giao thông ở Kon Tum vừa qua có thể phơi nhiễm HIV từ một nạn nhân nhiễm HIV tử vong là trường hợp phơi nhiễm do tai nạn nghề nghiệp. Theo các nhà khoa học, phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp thường xảy ra ở những người làm nghề y do bị kim đâm khi làm thủ thuật, tiêm truyền, lấy máu xét nghiệm, bị vết thương do dao mổ và các dụng cụ y tế sắc nhọn khác có dính máu hoặc dịch cơ thể của người bệnh gây tổn thương. Ngoài ra, phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp cũng có thể xảy ra ở những người công tác trong một số ngành như người dân, công an, quân đội... khi làm nhiệm vụ hỗ trợ, trấn áp tội phạm, bảo vệ an ninh... Xử trí khi phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp Khi bị phơi nhiễm HIV hoặc nghi ngờ bị phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp, người bị tai nạn nghề nghiệp phải lưu ý việc xử lý vết thương tại chỗ bằng cách rửa sạch ngay vết thương dưới vòi nước; nếu vết thương chảy máu nên để vết thương tự chảy máu trong một thời gian ngắn, tuyệt đối không được nặn bóp vết thương. Sau đó rửa kỹ vết thương bằng xà phòng và nước sạch. Nếu bị phơi nhiễm qua niêm mạc mắt, phải rửa sạch mắt bằng nước cất hoặc dung dịch muối NaCl 0,9% liên tục trong thời gian 5 phút. Khi bị phơi nhiễm qua mũi, miệng cũng phải rửa mũi hoặc súc miệng bằng nước cất hoặc dung dịch muối NaCl 0,9% nhiều lần. Phải báo cáo ngay cho người phụ trách biết và làm biên bản nêu rõ ngày, giờ, hoàn cảnh xảy ra; đánh giá vết thương, mức độ nguy cơ của tình trạng phơi nhiễm; lấy chữ ký xác nhận của người chứng kiến và chữ ký của người phụ trách; công việc này cần thực hiện ngay để phục vụ làm các chế độ sau này nếu cần thiết. Nên đánh giá nguy cơ phơi nhiễm HIV theo mức độ tổn thương và diện tích tiếp xúc; căn cứ trên mức độ tổn thương của da, độ sâu, vết thương có bị chảy máu hay không... để xác định tình trạng phơi nhiễm đó có nguy cơ hay không có nguy cơ giúp cho việc quyết định điều trị bằng thuốc ARV (antiretroviral). Cũng cần xác định tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm để xem xét nguồn phơi nhiễm có bị nhiễm HIV hay không, đồng thời xác định tình trạng HIV của người bị phơi nhiễm thông qua tư vấn xét nghiệm HIV cho người bị phơi nhiễm. Nên tư vấn cho người bị phơi nhiễm về các nguy cơ nhiễm HIV và viêm gan B, viêm gan C; chỉ định điều trị dự phòng bằng thuốc ARV... Điều trị dự phòng cho người bị phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV Theo các nhà khoa học, dù phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp hay do ngoài môi trường nghề nghiệp tại cộng đồng thì việc điều trị dự phòng cho người bị phơi nhiễm HIV cũng cần phải thực hiện đúng theo nguyên tắc quy định như: Chỉ điều trị thuốc ARV cho người bị phơi nhiễm HIV khi có chỉ định của bác sĩ sau khi đã được tư vấn về nguy cơ lây nhiễm HIV và có nguy cơ lây nhiễm HIV, tuyệt đối không được tự mua thuốc để sử dụng theo sự mách bảo của những người không có nghiệp vụ chuyên môn. Việc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV nên thực hiện càng sớm càng tốt cho tất cả các đối tượng có nguy cơ lây nhiễm HIV, tốt nhất phải được tiến hành trong vòng từ 2 đến 6 giờ sau khi bị phơi nhiễm, không nên điều trị dự phòng muộn sau 72 giờ. Theo quy định của Bộ Y tế hiện nay, bất cứ phác đồ điều trị nào cũng phải có ít nhất 3 loại thuốc ARV gọi là liệu pháp kháng retrovirus hoạt tính cao, phải sử dụng phác đồ ba thuốc uống hàng ngày và điều trị dự phòng trong 28 ngày cho tất cả những trường hợp phơi nhiễm có nguy cơ cao. Lưu ý ngừng thuốc khi xác định nguồn phơi nhiễm âm tính với HIV. Cần theo dõi trong và sau điều trị như theo dõi, xử trí tác dụng phụ của thuốc ARV; thực hiện xét nghiệm lại HIV sau 3 tháng điều trị để đánh giá... Chú ý không nên điều trị dự phòng bằng thuốc ARV sau khi phơi nhiễm HIV cho các trường hợp gồm: người bị phơi nhiễm đã nhiễm HIV, nguồn gây phơi nhiễm được khẳng định là HIV âm tính, phơi nhiễm với các dịch cơ thể không có nguy cơ lây nhiễm đáng kể như nước mắt, dịch nước bọt không dính máu, nước tiểu và mồ hôi... Điều cần quan tâm Như vậy 10 người dân, 24 bác sĩ và nhân viên y tế, 1 bệnh nhân đang điều trị, 1 chiến sĩ công an tham gia cấp cứu vụ tai nạn giao thông xảy ra vừa qua tại tỉnh Kon Tum có khả năng hoặc nghi ngờ phơi nhiễm HIV từ một nạn nhân nhiễm HIV bị tử vong do tiếp xúc trực tiếp với máu và chất dịch tiết ở nạn nhân này nhưng không có phương tiện phòng hộ vì tình trạng quá khẩn cấp không lường trước được. Số người dân, bác sĩ và nhân viên y tế, bệnh nhân, công an có nguy cơ nhiễm HIV trong trường hợp này được xác định do phơi nhiễm HIV vì tai nạn nghề nghiệp đang được xử trí việc phòng bệnh đúng theo quy định để chủ động phòng ngừa sự lây nhiễm. Rút bài học kinh nghiệm từ vụ tai nạn này cũng như một số trường hợp tai nạn khác tương tự, việc cấp cứu nạn nhân hay bệnh nhân cần được tổ chức thực hiện theo đúng quy trình cần thiết với các phương tiện phòng hộ đầy đủ, bảo đảm yêu cầu chặt chẽ nhằm bảo vệ cho những người trực tiếp tham gia cấp cứu không bị phơi nhiễm mầm bệnh, đừng để rơi vào tình trạng bị động phải xử trí sau đó.
|
TRANG CHỦ
