 |
| ảnh minh họa |
Bệnh ghẻ bao lông do Demodex canis ở chó vẫn có khả năng lây sang người !
Viêm da do Demodex spp. là một bệnh lý gây nên bởi loại ký sinh trùng hay động vật chân khớp (hay còn gọi ngoại ký sinh), ký sinh tạm thời ở trong nang lông, tuyến bã với số lượng lớn ở các động vật có vú, kể cả con người. Trong số 65 loài được phát hiện đến nay, các nhà khao học đã công nhận hai loài ký sinh trùng Demodex spp. gây bệnh trên người phổ biến là Demodex folliculorum (Berger, 1842) và Demodex brevis (Akbulatova, 1963). Ngoài ra, một loài khác Demodex canis cũng có thể lây truyền từ động vật sang người với tỷ lệ thấp hơn. Bệnh do Demodex spp. lây qua tiếp xúc trực tiếp hoặc có thể là do bụi có chứa trứng bám vào da, hoặc đồ dùng chung, hôn, tiếp xúc vùng má, cằm, quanh miệng và râu, nách, bẹn mu, dùng khăn và quần áo chung giữa các cá nhân và các yếu tố thuận lợi như da tiết bã nhờn nhiều, da mặt bẩn, thương tích xây sát, môi trường có độ ẩm cao, mỹ phẩm kém chất lượng gây kích ứng, hiệu ứng thuốc bôi, đặc biệt chế phẩm corticoides. Demodex spp. có thể làm tổn hại nặng ở da mặt gây viêm, thường thấy ở tuổi trung niên và trên hệ thống miễn dịch suy yếu. Demodex folliculorum sống ở nang lông và Demodex brevis sống ở tuyến bã và chúng sử dụng chất béo làm nguồn dinh dưỡng. Demodex spp. có thể sống nhiều nhất ở mặt, đặc biệt ở mũi, trán, cằm và má, hai bên cánh mũi, lông mi, lông mày, má, cằm, râu, trán, thái dương, quanh miệng, rãnh mũi má, ống tai ngoài vì các vùng này thích hợp nhất để chúng sống, sinh sản và là nơi có nhiệt độ thuận lợi nhất cho sự phát triển, gây hậu quả viêm da, viêm mi và rụng lông, rụng tóc, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống và thẩm mỹ. Trong một số trường hợp hiếm hơn, có thể gặp thương tổn ở vùng da đầu, ngực, lưng, da đầu vú, da qui đầu, da mu sinh dục, mông. Bệnh không khó chẩn đoán và điều trị, song đặc điểm lâm sàng đa dạng nên dễ chẩn đoán nhầm và điều trị không phù hợp với các bệnh da niêm mạc và viêm nang lông do tác nhân khác, dẫn đến chậm chẩn đoán, điều trị kéo dài và tốn chi phí cho người bệnh. Đối với viêm da do D. folliculorum và D. brevis Đến nay các nhà khoa học tìm thấy có ít nhất 65 loài Demodex spp. có thể sống ký sinh trên động vật có vú, và chỉ có 2 loại ký sinh trên da người, là D. folliculorum sống ký sinh trong nang lông và D. brevis ký sinh trong tuyến bã nhờn có đường thông với nang lông. Cả hai loài này được tìm thấy đầu tiên trên da mặt của con người như trên mũi, vùng gần mũi, vùng lông mày, nhưng thật sự chúng có thể sống nhiều nơi trên da cơ thế người. Sự xâm nhập của Demodex thường xảy ra ở người nhưng cũng thường không gây ra triệu chứng bất thường gì mặc dầu thỉnh thoảng có vài bệnh cho người do Demodex spp. trên da mặt gây ra. Phản ứng của cơ thể tạo u hạt với vật thể lạ là do chất kitin có trong xương của Demodex spp. sau khi chết, xác của Demodex spp. hoá lỏng lắng đọng trong da. Demodex spp. ký sinh chủ yếu ở nang lông những vùng da chứa nhiều thành phần mỡ, đặc biệt là ở vùng trán, gò má, hai bên cánh mũi, lông mi, lông mày, lông nách, hoặc ở lông các vùng kín. Mùa lạnh ít tắm rửa bệnh có thể tăng nặng. Người có mang Demodex spp. thường không có biểu hiện triệu chứng bất thường trên da và khi xét nghiệm tìm Demodex spp. trên da thì thấy có khoảng bình quân 0,7 con Demodex spp. trên 1 cm của da. 
Hình 2a. Demodex spp. trong nang lông
Hình 2b. Demodex spp. trong viêm bờ mi mắt
Ký sinh trùng Demodex spp. có thể làm tắc nghẽn các nang và ống dẫn của tuyến bã nhờn làm tăng sản biểu mô, xác chết và chất thải của con Demodex spp. có thể gây ra phản ứng dị ứng tại chõ và ngứa. Trên lâm sàng, các dấu hiệu lâm sàng biểu hiện viêm da do Demodexspp. như làm tắc nghẽn cơ học các nang và ống dẫn của tuyến bã nhờn, làm tăng sản biểu mô, xác và chất thải của Demodex spp. có thể gây ra phản ứng dị ứng tại chỗ và lan rộng sang các vùng xung quanh. Các loại tổn thương da niêm do Demodex spp. rất đa dạng, nhưng nhìn chung thường mô tả gồm đám đỏ da, mụn mủ, sẩn đỏ, giãn mạch, có thể gây rụng lông mày, lông mi, lông mày, rụng tóc, viêm bờ mi. Đôi khi ngứa, rát vùng tổn thương. 
Hình 3. Demodex spp. trên da phá hủy, mất thẩm mỹ cho bệnh nhân (CDC, 2015)
Demodex spp. có thể sống mọi nơi trên cơ thể nơi có nang lông và tuyến bã, nhiều nhất ở mặt đặc biệt ở mũi, trán, cằm và má. Những vùng này có lẽ có điều kiện về ẩm độ, nhiệt độ, chất kích thích và điều kiện dinh dưỡng thích hợp nhất để chúng sống, sinh sản và là nơi có nhiệt độ thuận lợi nhất cho sự phát triển. D. folliculorum cũng có thể sống ở chân lông mi, lông mày và có thể đó là lý do gây ra viêm, ngứa và nhiễm trùng mi mắt Dù các vị trí hay gặp có biểu hiện triệu chứng nhất là ở mặt như mi mắt, cánh mũi, má, trán, thái dương, xung quanh miệng, vùng cằm râu, rãnh mũi má, ống tai ngoài. Song, Demodex spp. còn tìm thấy trên da đầu, ngực, lưng, đầu vú, qui đầu, mu sinh dục, mông và chân tóc cũng bị nhiễm và ngứa. Bệnh tuy không khó chẩn đoán và điều trị, tuy nhiên vì đặc điểm lâm sàng đa dạng nên chúng ta dễ nhầm lẫn với bệnh viêm da tiếp xúc, trứng cá đỏ hoặc viêm da quanh miệng. Mặt khác, vị trí tổn thương hay gặp ở vùng mặt khiến người bệnh bị ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, có một số triệu chứng khác biệt mà có thể giúp bệnh nhân nghi ngờ nhiễm Demodex spp. hoặc không? Đó là ngứa, làm cho cảm giác buồn buồn, ngứa ngứa, dạng châm chích, cảm giác có vật gì đó bò trườn, đang chạy và phát triển vào ban đêm (sinh vật này đi ra ngoài vào ban đêm) và tiếp tục suốt buổi tối. Rụng tóc và ngứa da đầu, rụng lông mi và ngứa mi mắt. Ngứa tai là các triệu chứng trong số bệnh nhân mắc D. folliculorums. Các triệu chứng của hói đầu hoặc rụng tóc do Demodex spp. có thể na ná với mụn trứng cá đỏ, mụn đầu đen hoặc da trầy sướt. Các nghiên cứu đã được ấn bản cho thấy rằng D. folliculorum có thể bị quy kết cho một số vấn đề về da như trứng cá đỏ, kích thích da khác, mụn đầu đen và cũng gây nên rụng tóc. Nếu bệnh nhân bị chẩn đoán nhầm thì Demodex spp. không thể khống chế được. Viêm da do Demodex spp. thường đi khám với triệu chứng không đặc hiệu: ngứa mặt kèm theo đỏ da, vẩy da, mụn mủ ở nang lông, viêm da quanh miệng, viêm bờ mi, viêm da dầu hoặc giống mụn trứng cá. Các loại tổn thương do Demodex spp. gây ra các vùng đỏ da, mụn mủ, sẩn đỏ, giãn mạch, có thể gây rụng lông mày, lông mi, rụng tóc, hoặc viêm bờ mi. Bệnh nhân có thể quan sát thấy nhiều vết trầy xước trên khuôn mặt của bệnh nhân mà họ không nhận ra. Ngứa trên da đầu là nguyên nhân gây ra trầy xước da đầu, như chí và gàu (nên được loại trừ để xác định điều trị cho thích hợp). Rụng tóc có thể gặp trong một số trường hợp, rụng tóc sớm có thể liên quan với hoạt động Demodex spp. tại lỗ chân lông. 
Hình 4
Các loại tổn thương do Demodex spp. gây ra như đám đỏ da, mụn mủ, sẩn đỏ, giãn mạch, có thể gây rụng lông mày, lông mi, rụng tóc, rụng lông, viêm bờ mi, ngứa, rát vùng tổn thương. Thông thường, các lỗ chân lông trên mũi, cằm, trán và má trở nên rộng hơn, mụn trứng cá có thể phát triển, sau một thời gian, da mặt có thể trở thành màu đỏ, các mao mạch nổi dày lên 2 bên cánh mũi. Cảm giác kiến bò trên da mặt: thường xuất hiện trên trán, mũi, má, đặc biệt là vào buổi tối và ban đêm. Thường là giai đọan khi chúng giao phối. Nhiều người không nhận thức được rõ thời gian, bởi vì nó bắt đầu một cách từ từ và trở thành một phản ứng tự động. Bạn có thể quan sát thấy nhiều vết trầy xước trên khuôn mặt của bệnh nhân mà họ không nhận ra. Demodex spp. có thể tồn tại trên da người khoẻ mạnh mà không có biểu hiện lâm sàng, song sẽ gây bệnh khi chúng tập trung với số lượng lớn trên vảy da, nang lông hoặc khi miễn dịch cơ thể suy giảm. Có ba thể chính khi nhiễm: -Viêm nang lông dạng vảy phấn (thể nhẹ nhất): thương tổn là đám da đỏ, bề mặt có những vảy da, nút sừng ở nang lông, bệnh nhân có cảm giác kiến bò trên da; -Viêm da Demodex spp. dạng trứng cá đỏ; -Trứng cá đỏ thể u hạt là thể này ít gặp hơn, nhưng thường gặp ở những người bị suy giảm miễn dịch. Hai thể đầu thường gặp ở những người sử dụng thuốc hoặc mỹ phẩm như kem trắng da, kem trộn, kem trị nám, kem trị mụn trứng cá có chứa corticoids dài ngày.Điều đáng chú ý là nhiều bệnh nhân bị bỏ sót, không được chẩn đoán viêm da do Demodex spp. mà thường chẩn đoán nhầm với bệnh trứng cá. Những người sử dụng thuốc hoặc mỹ phẩm chứa corticoids dài ngày. Thời gian gần đây tình trạng phụ nữ dùng mỹ phẩm trôi nổi, không rõ xuất xứ làm trắng da, trị nám hoặc trị mụn trứng cá trở nên phổ biến. Thành phần chính của các mỹ phẩm này là corticoids, có tác dụng gây teo da, dãn mạch, phát ban dạng trứng cá và viêm da do Demodex spp. Một số nghiên cứu xác định liệu có mối liên quan giữa nhiễm ký sinh trùng Demodex spp. trên cơ thể người với rụng tóc hay không. Qua nghiên cứu cho thấy quần thể Demodex spp. trên vùng các nang lông tuyến bả của tóc, lông có liên quan chặt chẽ đến tình trạng mất toàn bộ tóc da đầu của nam giới. Từ các dữ liệu thống kê trên 99 đối tượng liên quan đến nghiên cứu, 87,3% số bệnh nhân bị rụng tóc hay hói đầu cho thấy có nhiễm Demodex spp. 12% số bệnh nhân bị rụng tóc hay hói đầu thử âm tính với Demodex spp. 
Hình 5
Nhóm chứng là những người có tóc đầy đủ và không bị rụng tóc hay hói đầu. Có 13,6% trong số nhóm chứng có test thử dương tính với Demodex spp. và 86,4% trong nhóm chứng lại âm tính với test thử Demodex spp. Khi các con số này chỉ ra cho thấy phần lớn người rụng tóc tìm thấy có Demodex spp. trong các nang lông, chân tóc có ý nghĩa. Demodex spp. là ký sinh trùng rất nhỏ sống ăn các chất căn bả, có thể tìm thấy trên da bệnh nhân và động vật. Các con sinh vật nhỏ này có hệ thống tiêu hóa tốt cho phép chúng ăn chất bã dầu nhờn. Demodex spp. có thể rời các nang lông, chân tóc và sống trên các vùng bề mặt da. Demodex spp. không thể sống trên các vùng có ánh sáng mặt trời chiếu vào, nên trong suốt ban ngày, Demodex spp. sẽ đi sâu vào trong nang lông hoặc chân tóc để tránh ánh sáng. Chúng sẽ đi ra vào ban đêm để ăn và đẻ trứng vào những nơi mà chúng đến. Tốc độ di chuyển khoảng 2-4 cm/giờ. Nó dường như đi chậm rãi nhưng khi chúng nhân lên khoảng 8-10 giờ (tổng số giờ trung bình con người ngủ mỗi ngày), sinh vật này có thể bao phủ một khoảng đi rất dài. Trong một số nhỏ, Demodex spp. vô hại, không nguy hiểm. Điển hình, hệ thống miễn dịch có thể giữ lấy quần thể này mà có thể kiểm soát chúng được, như là sống cộng sinh và không gây bất cứ hại nào. Đối với nhiều người mà hệ thống miễn dịch không có chức năng hiệu quả thì có thể bị ảnh hưởng không nhỏ. Nhiều lý do để hệ miễn dịch suy yếu: sang chấn stress, ô nhiễm, rượu, thuốc lá, thuốc điều trị, bệnh tật sẵn có. Nếu hệ thống miễn dịch suy yếu khó có thể bảo vệ, thì các con Demodex spp. mắt đầu nhân lên mà không có sự kiểm soát hay chế ngự của cơ thể. Số lượng Demodex spp. gia tăng dẫn đến bệnh lý ghẻ ở da do tác nhân Demodex spp. Các tuyến bả nhờn không chỉ ở một nơi trên cơ thể chúng ta mà chúng sẽ ở khắp cơ thể nên Demodex spp. sẽ sống ở đó. Vì ký sinh trùng này có thể tìm thấy trên các lỗ chân lông trên da và lỗ nang lông, chân tóc. Vùng da đầu từ mặt trở xuống, cằm, mũi, lông mày và thậm chí hàng lông mi là các nơi mà ký sinh trùng này có thể sống. 
Hình 6
Trong thực hành lâm sàng cho biết rằng Demodex spp. trên người thật sự không gây hại ngoại trừ khi nhiễm trùng lan rộng và bộ phát trên da. Do các lý do mà hệ miễn dịch của chúng ta giảm đi tính bảo vệ, hoặc thói quen không vệ sinh đã hấp dẫn bụi bẩn hoặc nồng độ hormon cao hấp dẫn. Các yếu tố này đã chứng minh là làm dễ cho quá trình nhiễm trùng xảy ra trên da dẫn đến gây bệnh hơn là các vi sinh vật mà chúng ta ngỡ rằng sống cùng nhau với chúng ta vô hại trong điều kiện tự nhiên tìm thấy trên da. Với một tỷ lệ nhiễm Demodex spp. có thể dẫn đến các loại ảnh hưởng khác nhau trên cơ thể, đặc biệt da. Biết được các ảnh hưởng có thể của nhiễm trùng như thế, có thể là một cảnh báo tốt để duy trì vệ sinh sạch sẽ để tránh tình trạng nhiễm. Tóc rụng hoặc hói là một trong những đặc điểm lâm sàng có thể xảy ra khi có nhiễm Demodex spp. Mặc dù, không có các cơ sở khoa học chứng minh giả thuyết này, song hầu hết mọi người có thể liên quan đến rụng tọc như thế với nhiễm trùng Demodex spp. Một số tác giả cho rằng vì D. brevis thích ăn các chất dầu bả nhờn tiết ra trên bề mặt da, đặc biệt vùng mặt và đầu, người ta cho rằng do giảm tiết bả nhờn cần thiết bởi các nang lông để phát triển nên đã dẫn đến tóc rụng. Một giả thuyết khác cho thấy do các enzym mang tính acid mà các sinh vật này trên da mặt dùng để khởi động tiêu hóa thức ăn cho nó, thúc đẩy tiến trình viêm trên biểu bì, chính điều này làm cho tình trạng viêm nặng hơn. Cuối cùng, vì hệ thống miễn dịch có thể phản ứng lại với nhiễm trùng Demodex spp. như thế nên sẽ ngăn cản chất dinh dưỡng khác nhau cần thiết cho tóc và lông phát triển. Khi nó bị ngăn cản nguồn thức ăn sẽ dẫn đến giảm sinh sản, nên các nang lông tuyến bả bị ứ đọng gây ra rụng tóc hoặc lông. Mặc dù, các nhà nghiên cứu sẽ chỉ xác nhận rụng tóc do nhiễm Demodex spp. chỉ có thể xảy ra đối với người có cơ địa di truyền rụng tóc hoặc hói tóc? Mặt khác, các thử nghiệm lâm sàng minh chứng đã được báo cáo đến hiệu quả của nhiễm Demodex spp. trên da. Chalazion là một dạng “khối u” như hạt đậu viêm trên các tuyến dọc mí mắt, các tế bào được chỉ định để bảo vệ khỏi bị nhiễm trùng xung quanh quá mạnh đối với các đại thực bào nên khi đó sẽ dễ dẫn đến viêm. Bệnh vảy cám nang tuyến (pityriasis folliculorum) là một dạng ảnh hưởng khác của nhiễm trùng như thế. Nó là một phản ứng viêm da của vùng bị ảnh hưởng. Các tổn thương trọc tóc da khô hoặc các thương tổn như trứng cá đỏ gây ra bởi các nút ấu trùng Demodex spp. vào giữa các nang lông tóc, điều này làm giảm dòng dầu nhờn. Một dạng khác của phản ứng viêm nang, lông chân tóc là dạng viêm tuyến mạn tính được đặc trưng bởi nhiễm khuẩn, virus, nấm do nút cồi Demodex spp. (demodectic plugs). Các tác động khác nhau là có thể gây ra nhiễm trùng Demodex spp. lệ thuộc vào mức độ trầm trọng của chính nó. Biết được các nguyên nhân có thể gây ra cũng như tác động của nó là cách tốt nhất thông tin cho chính bạn các bước tiếp theo cần thiết để phòng chống nhiễm bệnh. 
Hình 7
Viêm da niêm do D. canis Loài Demodex canissống chủ yếu trên các con chó nhà, nhưng có thể thỉnh thoảng gây nhiễm trên con người, nên có thể gọi là bệnh động vật truyền sang người. Mặc dù, phần lớn nhiễm trùng do hội sinh, nên biểu hiện dạng tiền lâm sàng, chúng có thể phát triển thành một tình trạng goi là bệnh ghẻ lở do Demodex spp (demodectic mange). Do đặc tính chúng sống sâu trên các lớp bì, sự lan truyền thường chỉ có thể xảy ra thông qua con đường tiếp xúc và phơi nhiễm kéo dài, như lây truyền giữa chó mẹ và con qua trong quá trình bú sữa. Kết quả, các vị trí thường gặp nhất cho xuất hiện sớm các thương tổn do Demodex spp. là trên mặt, mõm, chân trước và vùng quanh mắt. Thương tổn gồm hai loại: Dạng có vảy gây ra rụng tóc, rụng lông khô và dày da và dạng mụn mủ thể này nghiêm trọng hơn, gây nen nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn, có đặc trưng da đỏ, mụn mủ và nhiều nếp da gấp. 
Hình 8
Sự tiến triển của nhiễm D. canis cần chú ý về mặt lâm sàng thường liên quan đến các yếu tố của phức hợp miễn dịch. Bệnh có thể theo sau một tình trạng ức chế miễn dịch hoặc điều trị thuốc ức chế miễn dịch, hoặc có thể liên quan đến thiếu hụt miễn dịch di truyền. Điều này rất phức tạp vì bản thân Demodex spp. được xem là ức chế đáp ứng miễn dịch T-lymphocyte bình thường. Một số ca viêm da do D. canis không khác gì hai loài trên với triệu chứng không đặc hiệu như ngứa mặt kèm theo đỏ da, vẩy da, mụn mủ nang lông, viêm da quanh miệng, viêm bờ mi, viêm da dầu hoặc giống trứng cá. Đa số bệnh nhân bị bỏ sót, không được chẩn đoán viêm da do Demodex spp. thường chẩn đoán nhầm với bệnh viêm da tiếp xúc, trứng cá đỏ hoặc viêm da quanh miệng. Mặt khác, vị trí tổn thương hay gặp ở vùng mặt khiến người bệnh bị ảnh hưởng đến chất lượng thẩm mỹ cuộc sống. Các tổn thương do Demodex spp. gây ra như đám đỏ da, mụn mủ, sẩn đỏ, giãn mạch, có thể rụng lông mày, lông my, rụng tóc, viêm bờ mi, ngứa (cảm giác kiến bò), rát vùng tổn thương. Viêm da do Demodex spp. nhiều lần và nghiêm trọng thường để lại da mặt thô ráp và xấu xí. Thông thường, các lỗ chân lông trên mũi, cằm, trán và má trở nên rộng hơn, mụn trứng cá có thể phát triển, sau một thời gian, da mặt có thể trở thành màu đỏ, mao mạch nổi lên 2 bên cánh mũi. Cảm giác kiến bò trên da mặt thường xuất hiện trên trán, mũi, má, đặc biệt là vào ban đêm vì thường là giai đọan chúng giao phối. Nhiều người không nhận thức được rõ thời gian, bởi vì nó bắt đầu một cách từ từ và trở thành một phản ứng tự động. Nguyên nhân gây các thương tổn trên chó Bệnh ghẻ bao lông do Demodex canis gây ra trên chó có biểu hiện lâm sàng đặc trưng, ghẻ Demodex spp. ký sinh ở màng bọc xung quanh của lông hoặc trong tuyến mỡ, ở phần đáy của tầng bì tiếp giáp với tầng tổ chức dưới da của chó. Toàn bộ vòng đời của con ghẻ bao lông đều phát dục trên cơ thể chó. Bệnh thường phát sinh ở chó con và cả ở chó lớn. Trên thân mình chó khoẻ mạnh bình thường có thể vẫn, có mầm bệnh tồn tại nhưng chưa phát thành bệnh, chỉ khi trên lớp da ngoài của chó bị tổn thương, viêm tấy mưng mủ mới tạo cơ hội tốt để ghẻ Demodex spp. xâm nhập vào bên trong cơ thể chó và khi dinh dưỡng kém, thể trạng chó yếu thì con ghẻ sẽ từ đó sinh trưởng, phát dục và gây bệnh cho chó. 
Hình 9
Triệu chứng trên chó biểu hiện 2 thể bệnh: Dạng ghẻ khô và ghẻ mủ, trong đó: - Dạng ghẻ khô: Lúc đầu biểu hiện rụng lông trên da trần, mi mắt, 4 chân, da dầy cộm thành màu đỏ xẫm, chó bệnh thường hay đưa chân lên gãi ở những chỗ này; - Dạng ghẻ mủ: Biểu hiện có những mụn mủ sưng mọng, đặc quánh màu vàng xám do các vi trùng gây mủ xâm nhập vào. Tại đây da nhăn nheo, rụng lông lâu ngày, các tổ chức chết cùng với dịch thể lâm ba tiết ra tạo thành các vẩy khổ cứng dày cộm. Bệnh nặng: Toàn thân chó trụi hết lông, ở những vùng da mỏng bụng, nách, háng có những ổ mủ áp xe, mùi tanh hôi, khó chịu. Xử trí và Phòng bệnh cho chó nuôi mắc Demodex spp. Định kỳ tiêu độc chuồng nuôi bằng một trong các dung dịch sau đây: chloramin B 0,5%, nước vôi 10%, ND-Iodine phun tiêu độc. Thường xuyên vệ sinh thân thể cho chó. Tắm cho chó bằng nước bồ kết, lá ổi, lá xoan, hạt mùi, lá kinh giới, mướp đắng hay dung dịch tắm cho chó “Dear dogker”, không nên tắm bằng xà phòng vì chất kiềm sẽ gây ngứa kích ứng da. Chuồng nuôi chó luôn được cọ rửa sạch, tiêu độc, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời. Phân chó và các chất thải phải quét dọn sạch hàng ngày đổ vào hố xử lý tiêu độc. Cũng như ghẻ da, sử dụng một trong các loại thuốc sau đây: DEP (Dimethyl phthalate) có thể dùng nguyên chất, có thể pha thêm cồn thành dung dịch 50% bôi trên vùng da bị ghẻ. Dipterex 1% bôi trên vùng da ghẻ, bôi từng phần, khi bôi nhớ dọ mõm, không để chó liếm vào hay Trinaghe do Chi cục thú y Hà Nội sản xuất: Bôi vào vùng da ghẻ; 
Hình 10
Một số ghi nhớ trong quá trình điều trị bệnh ghẻ: (i) Cần rọ mõm để tránh chó liếm vào thuốc; (ii) Không nên tắm cho chó bằng xà phòng vì dễ gây kích ứng da, gây viêm da; (iii) Nên tắm cho chó bằng nước bồ kết, nước lá xoan, diêm sinh, lấy khăn kỳ cọ hay bàn chải chà xát để bong hết các vảy đọng trên da chó, sau đó lấy khăn lau khô và tắm thuốc hay bôi thuốc; (iv) Dụng cụ chăm sóc, nuôi dưỡng chó như chậu, khăn, bàn chải, bát đĩa đựng thức ăn, nước uống... phải được sát trùng bằng nước sôi, hoặc ngâm trong dung dịch thuốc tím loãng 0,1%, nước vôi trong. Sau đó rửa sạch, phơi khô. Chuồng nuôi, đệm nằm dụng cụ khác phải được tiêu độc, sát trùng bằng thuốc tím 0,1%, chloramin B 0,5% hay ND-Iodine. Các loại thuốc sát trùng này dùng để phun định kỳ. Bệnh ghẻ cần điều trị lâu dài, điều trị làm nhiều đợt, mỗi đợt cách nhau 3-5 ngày, có thể phải điều trị chừng 5-7 tháng. Mỗi lần bôi thuốc không nên bôi toàn thân mà nên sử dụng thuốc ghẻ bôi từng phần, tránh gây độc cho chó. Cách ly chó bệnh và chó lành: Chó bệnh nên ở một khu riêng biệt, có chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng riêng, cần điều trị tổng hợp như thuốc trị ghẻ, thuốc kháng sinh chữa triệu chứng và thuốc bổ trợ tăng sức bảo vệ của cơ thể. 
Hình 11
Ghẻ Demodex spp. lây truyền từ người này sang người khác bằng tiếp xúc trực tiếp tóc, lông mày, mũi chủ yếu là do ngủ, dùng chung đồ cá nhân. Chúng có thể lan truyền bằng cả thể ấu trùng chỉ vài giờ sau khi nở ra từ trứng. Tác hại của ghẻ Demodex spp, theo các tài liệu nghiên cứu thì có tới 96-98% người bị nhiễm ghẻ Demodex spp., thậm chí những người già trên 70 tuổi bị nhiễm 100%. Khi bị nhiễm Demodex folliculorum ở chân tóc, lông mày, lông mi thì chúng tạo thành hố có bờ ở nang tóc, lông mày, lông mi. Chúng là một trong những nguyên nhân gây nên nổi mụn, viêm nhiễm nang lông và rụng tóc, rụng lông mày, lông mi (trong y học gọi là chứng rụng lông mi). Khi bị nhiễm Demodex brevis, do chúng ký sinh ở tuyến bã nhờn, thể gây nên mụn trứng cá đỏ, gây ra hiện tượng sùi da và rất dễ bị viêm nhiễm. Người ta tính rằng khi nhiễm 15 con ghẻ Demodex spp. trong diện tích 1cm x 1cm da thì hầu như không cảm thấy vấn đề gì, nhiễm trên 16 con thì có thể bị sùi da. Nhiễm trên 40 con thì có thể bị bệnh ngoài da như: viêm nhiễm, da mặt và mũi mọc mụn đỏ rất khó chịu. Tuy nhiên, không phải luận cứ này bao giờ cũng đúng vì biểu hiện lâm sàng có thẻ khi cả nhiễm mật độ ký sinh trùng Demodex spp. rất thấp vẫn có khả năng biểu hiên viêm da tuyến bả nhờn rất nghiêm trọng, điều này còn tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý nền mà bệnh nhân đang có sẵn như đái tháo đường, lao, HIV/AIDS, suy giảm miến dịch và suy thận, viem khớp có dùng corticoides kéo dài. Theo bác sĩ Ciro Martins, ngứa dữ dội là chứng thường gặp ở những bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS. Một trong những nguyên nhân gây ra ngứa là do viêm nang lông. Chứng viêm nang lông thường gặp ở những người nhiễm HIV/AIDS khi đếm tế bào CD4 tuyệt đối xuống dưới 250 tế bào/mm3. Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng viêm nang lông song có đến 70% là do loại ghẻ này. Phòng bệnh và điều trị, để nhận biết nhiễm Demodex spp. cần chú ý những triệu chứng như sụp mi mắt, mi mắt tróc nhiều vảy, viêm lỗ chân tóc, mũi nhiều mụn trứng cá đỏ và rụng tóc kèm rụng lông mi. Khi nhận thấy tổng hợp các hiện tượng nêu trên nên đến bệnh viện để khám và điều trị, không nên tự điều trị. Hiện tại ở nhiều nước trên thế giới và ở các nước láng giềng như Thái Lan, Trung Quốc rất chú ý loại ghẻ này, nhất là trong các mỹ viện và trong điều trị HIV/AIDS.
|
TRANG CHỦ
