Là một trong những tỉnh có số ca mắc cao của cả nước nói chung và miền Trung nói riêng, Quảng Trị nằm trong số 31 tỉnh được hưởng lợi từ dự án Quỹ Toàn cầu phòng chống sốt rét trong 2 năm 2016-2017.

Tại Quảng Trị dự án được triển khai tại 6 huyện, 61 xã tại 540 thôn nơi có sốt rét lưu hành với mục tiêu tổng quát là: “Tăng cường phòng chống sốt rét dựa vào cộng đồng tập trung vào các nhóm có nguy cơ cao, nâng cao năng lực và tính bền vững của Chương trình phòng chống sốt rét quốc gia” nhằm hỗ trợ duy trì làm giảm tỷ lệ mắc, tỷ lệ chết do sốt rét và không để dịch sốt rét lớn xảy ra, phấn đấu đạt mục tiêu Chiến lược quốc gia phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét ở Việt Nam giai đoạn 2011- 2020 và định hướng đến năm 2030 với các mục tiêu cụ thể:

1.Đảm bảo mọi người dân được tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và hiệu quả tại các cơ sở y tế nhà nước.

Nhằm củng cố và duy trì dịch vụ chẩn đoán bằng kính hiển vi hiện có, trong 2 năm dự án đã tổ chức 01 lớp tập huấn cho 18 xét nghiệm viên điểm kính hiển vi xã, phòng khám khu vực và tuyến huyện từ đó đã nâng cao kiến thức, thực hành phát hiện ký sinh trùng sốt rét cho các xét nghiệm viên.

Năm 2017, Dự án đã cấp 20 kính hiển vi để thay thế số kính hiển vi cũ, hỏng tại các điểm kính hiển vi (gồm 15 chiếc theo kế hoạch năm 2016 và 5 chiếc theo kế hoạch năm 2017).Năm 2016 dự án đã tổ chức 07 lớp tập huấn về quản lý ca bệnh và truyền thông phòng chống sốt rét cho 175 cán bộ y tế các xã dự án thuộc 6 huyện dự án. Năm 2017, dự án tổ chức 03 lớp tập huấn về chẩn đoán, điều trị sốt rét cho 134 cán bộ y tế tuyến huyện, xã tại các huyện dự án.

Dự án đã chi hỗ trợ đi lại cho y tế thôn bản tại các xã vùng sốt rét lưu hành (vùng 3 - vùng 5) để thực hiện phát hiện ca bệnh chủ động, tổng số y tế thôn bản được hỗ trợ kinh phí: 1066 y tế bản (năm 2016: 511 YTTB; năm 2017: 555 YTTB) đạt 100% kế hoạch. Bên cạnh đó, y tế thôn bản thuộc các xã dự án đã được cấp 521 túi y tế để phục vu các hoạt động phát hiện ca bệnh. Trong 2 năm Dự án đã tổ chức 19 cuộc điều tra, phát hiện chủ động và điều trị có trọng tâm cho các nhóm nguy cơ mắc sốt rét cao, đạt 158% kế hoạch. Đối tượng điều tra phát hiện ca bệnh là nhóm dân di biến động như dân đi rừng ngủ rẫy, dân làm ăn theo thời vụ, dân giao lưu qua biên giới, dân mới đến định cư tại các xã dự án (năm 2016: 8 cuộc điều tra; năm 2017: 11 cuộc điều tra).

Để cung cấp phương tiện và dịch vụ chẩn đoán sốt rét cho người dân ở các vùng sốt rét lưu hành, 36.800 test chẩn đoán nhanh sốt rét đã được dự án cấp cho tỉnh Quảng Trị cho các cơ sở y tế công lập và y tế thôn bản nơi cách xa cơ sở y tế trên 2 giờ đi bộ; Quân y của các đồn biên phòng. Công cụ này đã góp phần quan trọng trong việc giúp nhân viên y tế các tuyến phát hiện và điều trị sớm đồng thời là yếu tố quan trọng để khống chế sốt rét lan rộng. Ngoài ra, dự án cũng hỗ trợ nhân viên y tế xã theo dõi ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum kháng thuốc thông qua hoạt động điều trị sốt rét có giám sát trực tiếp của nhân viên y tế (DOT) và theo dõi ký sinh trùng ngày D3 tại các xã hưởng lợi từ dự án.

2.Đảm bảo diện bao phủ các biện pháp phòng chống sốt rét thích hợp và có hiệu quả cho nhân dân có nguy cơ mắc sốt rét.

Dự án đã vận chuyển và cấp 91.718 màn đôi tẩm hóa chất tồn lưu dài, 3.000 võng màn cho người dân ở vùng 4 - 5 (vùng sốt rét lưu hành vừa, vùng sốt rét lưu hành nặng) và dân di biến động. Đây là số màn thuộc kế hoạch cả 2 năm (2016 - 2017) và được thực hiện vào năm 2017. Nhờ vậy mà tính đến cuối năm 2017, tỷ lệ màn đôi trên dân tại các vùng sốt rét lưu hành đạt chỉ tiêu 1,9 dân/màn. Để đánh giá sự chấp nhận của cộng đồng đối với màn, võng màn tẩm hóa chất tồn lưu dài của dự án cấp,Ban QLDA QTC PCSR tỉnh đã tổ chức 2 cuộc điều tra sau cấp màn tại 6 xã của huyện Hướng Hóa (chọn ngẫu nhiên), phỏng vấn chủ hộ/đại diện hộ gia đình tại nơi được cấp màn. Tổng số phiếu điều tra: 360 phiếu. Kết quả điều tra cho thấy 100% số hộ được cấp màn đều hài lòng về màn do dự án cấp, không có đề nghị thay đổi về kích thước, màu sắc, độ mềm của màn tẩm hóa chất tồn lưu dài.

3. Tăng cường hệ thống giám sát dịch tễ và đảm bảo đủ khả năng phòng chống dịch sốt rét.

Nhằm phục vụ cho hệ thống thông tin báo cáo sốt rét quốc gia, dự án đã cấp 7 máy tính cho Ban Quản lý dự án tỉnh và 6 huyện dự án (Hướng Hóa, Đakrông, Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ, Triệu Phong).

4. Nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi phòng chống sốt rét của cộng đồng.

Thực hiện truyền thông về loại trừ sốt rét qua phương tiện thông tin đại chúng, Ban Quản lý dự án tỉnh đã ký hợp đồng với Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh Quảng Trị để phát các thông điệp về phòng chống và loại trừ sốt rét, thời lượng phát sóng 30 giây/lần vào giờ vàng trong ngày và thời lượng tập trung vào mùa cao điểm sốt rét của tỉnh chuyển tải các thông điệp chính về sốt rét. Ngoài ra, năm 2016 mỗi huyện dự án đã được cung cấp 2 pa nô truyền thông về phòng chống sốt rét cho dân di biến động, vị trí đặt pa nô tại nơi đông người qua lại, nơi có nhiều dân di biến động, tổng số pa nô được cấp: 12 chiếc. Bên cạnh đó, dự án cũng hỗ trợ nhân viên y tế thôn bản giám sát hàng tuần và tiến hành truyền thông tại cộng đồng thông qua giám sát định kỳ hàng tháng tại các thôn bản với hàng chục ngàn lượt người nghe.

5.Quản lý và điều phối có hiệu quả chương trình phòng chống và loại trừ sốt rét quốc gia.

Hội nghị đánh giá hoạt động và triển khai kế hoạch dự án được Ban Quản lý dự án tỉnh triển khai hàng năm theo đúng kế hoạch. Tại Hội nghị, các đại biểu của các Ban Quản lý dự án huyện đã được tiếp cận và được hướng dẫn thực hiện các hoạt động, quy chế tài chính, hướng dẫn giám sát đánh giá dự án; đồng thời Ban Quản lý dự án tỉnh và các Ban Quản lý dự án huyện đã ký kết Hợp đồng trách nhiệm thực hiện dự án hàng năm. Hoạt động giám sát y dược tư nhân bán thuốc sốt rét: đã thực hiện giám sát tại 4 đợt tại các huyện trọng điểm sốt rét: Hướng Hóa, Đakrông, Vĩnh linh, Cam Lộ … Kết quả: tại các cơ sở đến giám sát không phát hiện thấy hiện tượng bán thuốc sốt rét Artemisinin dạng đơn chất đường uống.

Hoạt động giám sát được thực hiện tại các tuyến theo đúng quy định: tuyến tỉnh giám sát tuyến huyện 2 lần/năm, tuyến huyện giám sát xã 4 đợt/năm, tuyến xã giám sát thôn bản 1 lần/thng và để hỗ trợ cho công tác giám sát, 6 huyện dự án đã được cấp 6 xe máy.

Những kết quả thu được từ sự đầu tư của dự án:

So sánh tình hình sốt rét năm 2017 và năm 2015

Quảng Trị là một trong những tỉnh của cả nước có tỷ lệ mắc sốt rét vẫn còn cao, bên cạnh đó việc giao lưu qua lại với nhiều lý do khác nhau đặc biệt là các xã vùng biên giới tại huyện Hướng Hóa vượt quá tầm kiểm soát của ngành y tế nên mặc dầu số ca sốt rét có gia tăng vào năm 2017 nhưng nhờ có sự đầu tư của dự án QTC việc khống chế sốt rét kịp thời, không để tử vong, xảy ra dịch và lây lan trên diện rộng.

Dự án đã cung cấp các trang thiết bị, vật tư (máy tính, kính hiển vi, test chẩn đoán nhanh sốt rét, túi y tế thôn bản), cấp phương tiện đi lại (xe máy), từ đó đã hỗ trợ tích cực cho hệ thống cơ sở y tế trong việc triển khai thực hiện các hoạt động phòng chống sốt rét. Cán bộ y tế xã và xét nghiệm viên điểm kính được quan tâm đào tạo tập huấn nâng cao về kiến thức, kỹ năng thực hành trong PCSR, kịp thời cập nhật kiến thức và các quy định mới, giúp cho hoạt động của cán bộ y tế cơ sở ngày càng đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong hoạt động chuyên môn. Mạng lưới y tế cơ sở được củng cố và tăng cường, nâng cao năng lực trong việc triển khai thực hiện các hoạt động PCSR. Người dân ở các vùng dự án được tiếp cận với các dịch vụ phát hiện, điều trị, chăm sóc, hướng dẫn cách phòng bệnh một cách thuận lợi và đảm bảo chất lượng, có những chuyển biến hành vi tích cực trong PCSR.

Dự án: “ Tăng cường phòng chống sốt rét dựa vào cộng đồng tập trung vào các nhóm có nguy cơ cao, nâng cao năng lực và tính bền vững của Chương trình phòng chống sốt rét quốc gia” do Quỹ toàn phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét trong 2 năm 2016 – 2017tài trợ được tổ chức triển khai thực hiện tại 6/9 huyện của tỉnh Quảng Trị đã góp phần tạo ra một nguồn lực rất quan trọng giúp mang lại những thành quả to lớn trong công tác phòng chống Sốt rét. Từ khi được sự hỗ trợ của Dự án đến nay, các hoạt động của Chương trình Phòng chống sốt rét được quan tâm đầu tư kinh phí như: cung cấp màn tẩm hóa chất tồn lưu dài, test chẩn đoán nhanh SR, tập huấn, giám sát, tuyên truyền PCSR tại thôn bản…Vì vậy đã góp phần làm tăng hiệu quả hoạt động của Chương trình Phòng chống sốt rét Quốc gia. Các hoạt động của dự án hàng năm đều được triển khai đảm bảo kế hoạch, đúng tiến độ và đạt chỉ tiêu giao. Đặc biệt khi bị sốt, nghi ngờ sốt rét người dân đã có ý thức tìm đến nhân viên Y tế và được kịp thời lấy lam máu, thử test chẩn đoán nhanh sốt rét; công tác chẩn đoán và điều trị bệnh sốt rét cơ bản được thực hiện theo đúng Quy định của Bộ Y tế. Công tác thống kê, báo cáo được thực hiện đầy đủ, đúng theo quy định của Dự án. Công tác quản lý và tổ chức thực hiện các hoạt động đã được tổ chức triển khai và phối hợp thực hiện một cách đồng bộ. Đặc biệt là công tác giám sát dịch tễ sốt rét được thực hiện thường xuyên theo kế hoạch định kỳ và đột xuất. Chất lượng công tác thống kê báo ngày càng được nâng cao... nên đã đáp ứng được các chỉ tiêu, mục tiêu của dự án đề ra và góp phần ngăn chặn nguy cơ dịch sốt rét xảy ra. Thành công của Dự án đã tạo điều kiện duy trì những thành quả của Chương trình PCSR Quốc gia ngày càng bền vững và phát triển.

Tuy nhiên, công tác phòng chống sốt rét ở Quảng Trị vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức lơn: Mạng lưới y tế cơ sở tuy đã được củng cố nhưng trình độ còn hạn chế, kinh phí đầu tư cho công tác phòng chống chưa đáp ứng yêu cầu. Hơn nữa, tại các xã vùng biên giới giáp Lào di biến động dân cư lớn vượt quá ngoài tầm kiểm soát của ngành y tế; tỷ lệ ngủ màn còn thấp.

Vì vậy, công tác phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét tại tỉnh Quảng Trị nói riêng và trên toàn quốc nói chung vẫn là một nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài.Để đạt được điều đó Chương trình Phòng chống Sốt rét tỉnh Quảng Trị cần tiếp tục nhận được sự quan tâm của Ban QLDA Quỹ toàn cầu Phòng chống sốt rét Việt Nam, Viện SR-KST- CT Trung ương, các tổ chức khác trong và ngoài nước… tiếp tục quan tâm đầu tư cho tỉnh Quảng Trị. Hi vọng với sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và sựtham gia tích cực và hưởng ứng của người dân công tác phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét trên địa bàn toàn tỉnh đạt được kết quả tốt đẹp góp phần bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân trong thời gian đến.

Các nội dung khác »

---