Cũng như con người và các động vật khác, cá cũng chịu đựng nhiều căn bệnh và ký sinh trùng. Cá chống lại bệnh tật theo cơ chế đặc biệt và không chuyên biệt (specific and non-specific). Cơ chế không chuyên biệt là phòng thủ thông qua da và vảy cá, cũng như lớp niêm nhầy tiết ra trên biểu bìsẽ ngăn chặn các vi sinh vật và ức chế sự phát triển của chúng. Nếu các tác nhân gây bệnh chọc thủng cơ chế bảo vệ này, cá có thể phát triển đáp ứng viêm, tăng dòng máu đến các vị trí bị viêm nhiễm và phóng thích bạch cầu để cố gắng phá hủy hay tiêu diệt vi sinh vật.

Cơ chế đặc hiệu là đáp ứng đặc biệt với từng tác nhân sinh bệnh cụ thể khi cá nhận ra thông qua miễn dịch thích nghi. Trong những năm gần đây, vaccin đã trở nên sử dụng rộng rãi trong nền nông ngư nghiệp và cá dùng trang trí, chẳng hạn vaccine chống bệnh mụn rộp ở cá hồi nuôi hay virus trên cá koi. Một số loại cá mang tính thương mại mắc các bệnh quan trọng như VHS, ngứa và bệnh whirling.

Tất cả cá mang mầm bệnh và ký sinh trùng, thường điều này ảnh hưởng đến một số chi phí cho cá, nếu chi phí đủ cao thì cần cân nhắc như một bệnh. Tuy nhiên, bệnh của cá không được hiểu biết đầy đủ, những gì chúng ta biết về bệnh của cá thường liên quan đến cá nuôi bể, nuôi trong hồ thủy sinh (aquaria fish) và gần đây là cá trang trại (farmed fish). Bệnh trước hết là tác nhân ảnh hưởng lên tỷ lệ chết của cá, đặc biệt là cá còn nhỏ.

Hình 1

Cá có thể hạn chế tác động của vi sinh vật và ký sinh trùng bằng các phương thức sinh hóa và hành vi và những cá như thế có lợi điểm sinh sản. Các yếu tố tương tác trong nhiễm trùng mức độ thấp sẽ dễ dàng gây bệnh và chết. Đặc biệt, những gì gây sang chấn như hạn hạn thiên nhiên, ô nhiễm hay các động vật ăn thịt tấn công có thể dẫn đến các vụ dịch bệnh.

Hình 2

Bệnh cũng có thể là một vấn đề đặc biệt khi tác nhân gây bệnh và ký sinh trùng mang trên những loài đặc biệt cụ thể. Các tác nhân có thể gây bệnh cho cá gồm:

-Nhiễm trùng virus như là esocid lymphosarcoma tìm thấy trên loài Esox spp;

-Nhiễm trùng vi khuẩn như Pseudomonas fluorescens, dẫn đến thối ruear vây cá và phù cơ thể của cá;

-Nhiễm trùng vi nấm hay nhiễm nấm mốc trong nước như Saprolegnia spp.;

-Nhiễm các ký sinh trùng đa bào như các động vật thuộc bộ chân kiếm (copepods);

-Nhiễm các ký sinh trùng đơn bào như Ichthyophthirius multifiliis dẫn đến ich, hay ký sinh trùng Eustrongylides

Ký sinh trùng trên cá là sự xuất hiện thường thấy trong tự nhiên. KST có thể cung cấp thông tin về sinh thái quần thể vật chủ. Chẳng hạn, trong sinh học về cá, cộng đồng KST có thể sử dụng để phân biệt các quần thể khác nhau của cùng loài cá đang sống trên một vùng. Ngoài ra, ký sinh trùng còn biểu hiện một loạt các dòng đặc biệt có thể tập trung trên các vật chủ mang tính khu trú. Nếu hiểu biết các khía cạnh đặc biệt về sinh thái ký sinh trùng này, sẽ mang lại các lợi điểm đúng có thể đưa ra các chiến lược tránh các bệnh lý ký sinh trùng gây ra cho vật chủ và con người.

Hình 3+4

Thông thường các ký sinh trùng cần tránh giết các vật chủ của chúng, vì sự tồn tại các vật chủ cũng có nghĩa là tồn tại của chúng. Sự thúc đẩy tiến hóa có thể khởi động để KST tránh giết chết các vật chủ của chúng hoặc sự thay đổi một cách tự nhiên trong các chiến lược bảo vệ của vật chủ đủ để giữa cho quần thể vật chủ sống được. Nhiễm ký sinh trùng có thể làm chậm cơ chế tấn công của con cá gai đực. Khi xảy ra, con cái sẽ loại bỏ chúng cho thấy một cơ chế mạnh trong việc lựa chọn kháng ký sinh trùng.

Hình 5+6

Tuy nhiên, không phải tất cả ký sinh trùng muốn giữ vật chủ của chúng còn sống và có một số ký sinh trùng có chu kỳ đa giai đoạn sẽ cho ra một số vấn đề phiền toái giết chết vật chủ của chúng. Chẳng hạn, một số sán làm cho một số cá hành động trong các phương thức như thế mà chim xem đó là mồi dễ bắt mồi. Các con chim mồi là vật chủ kế tiếp đối với ký sinh trùng trong giai đoạn tiếp theo trong chu kỳ. Đặc biệt, sán Schistocephalus solidus thường có thể nhiễm vào trong cá gai trắng-đen và rồi làm cho chúng nổi trên mặtvì thế chúng sẽ bắn nước tung tóe trên bề mặt nước, trở nên dễ dàng nhìn thấy và dễ bị bắt khi chim bay qua. Các KST có thể là nội (nội ký sinh-endoparasites) hoặc ngoài (ngoại ký sinh-ectoparasites). Một số KST của cá nội ký sinh là đặc biệt, như là giun tròn Philometra fasciati ký sinh trong buồng trứng của con cá gai cái; con ký sinh trùng cái trưởng thành là một loại giun màu đỏ ó thể dài 40 cm, đường kính 1.6 mm và con đực thường nhỏ.

Hình 7

Các ký sinh trùng nội được tìm thấy sống trong các mang cá, gồm cả con sán trưởng thành cặp đôi đóng kén, một số giun tròn sống cặp ba của họ Huffmanela, gồm cả Huffmanela ossicola sống trong xương mang cá và ký sinh trùng giun dẹt có tiêm mao đóng kén Paravortex. Các protist và Myxosporea khác nhau cũng ký sinh trên các mang cá, ở dó chúng ở dạng nang.

Các mang cá cũng là nơi thích hợp của nhiều loại ký sinh trùng, dính với mang cá nhưng sống ngoài mang cá. Các loại đó gọi là loài sán sống ký sinh trên cơ thể của cá (monogeneans) một số nhóm bộ chân kiếm kí sinh trùng có thể còn nhiều. Các ký sinh trùng bên ngoài khác tìm thấy trên mang cá là con đĩa hút máu (leeches) và trong nước biển, ấu trùng của các gnathiid isopods. Các ký sinh trùng của cá đẳng túc (isopod fish parasites) hầu như mở rộng và hút máu.

Hình 8

Ấu trùng của họ Gnathiidae và các cymothoidids trưởng thành có công cụ sắc nhọn và có phần miệng hút và chân có móng vuốt thích nghi với việc leo trèo trên các vật chủ của chúng. Cymothoa exigua là loại ký sinh trùng của nhiều loại cá biển khác nhau. Nó có thể gây ra lưỡi của cá phì đại. Các rối loạn ký sinh trùng khác gồm có Gyrodactylus salaris, Ichthyophthirius multifiliis, cryptocaryon, bệnh velvet, Brooklynella hostilis, các lỗ trong đầu, Glugea, Ceratomyxa shasta, Kudoa thyrsites, Tetracapsuloides bryosalmonae, Cymothoa exigua, đĩa, sán lá, chấy và rận trên cá hồi. Mặc dù, các ký sinh trùng nhìn chung coi là có hại, việc loại bỏ các loại ký sinh trùng là không cần thiết. Các ký sinh trùng chiếm nhiều hơn một nửa đa dạng đời sống; chúng thực hiện các vai trò sinh thái quan trọng mà hệ sinh thái mất thời gian thích nghi với, và nếu không có ký sinh trùng có thể dẫn đến sinh sản vô tính, giảm sự đa dạng dòng lưỡng hình giới tính. Các ký sinh trùng cung cấp một cơ hội cho chuyển dạng chất liệu di truyền giữa các loài. Hiếm hơn, nhưng có ý nghĩa, đôi khi điều này hỗ trợ sự thay đổi tiến hóa và ngược lại thì không xảy ra, hoặc mất thời gian hơn.

Hình 9+10

Tổ chức Y Tế thế giới (TCYTTG) ước lượng có khoảng 40 triệu người trên thế giới đang bị nhiễm ký sinh trùng vì ăn cá sống. Năm 2002, cấp lãnh đạo y tế Việt Nam cũng đã tuyên bố là có vào khoảng 5 triệu người Việt Nam  trong diện nguy hiểm vì có tập quán ăn cá sống, trong số này có lối 500.000 người đã bị nhiễm giun sán từ cá (Reuters, 2002). Riêng tại Canada, sác xuất nhiễm ký sinh trùng từ các lát cá bán ra để làm sushi rất thấp. Việc tiêu thụ thủy hải sản sống hoặc nấu không thật chín lúc nào cũng vẫn là một mối đe dọa cho sức khỏe con người. Sự an toàn tuyệt đối hay là zero không bao giờ có được.

Hình 11


Hình 12+13

1.Beaver RC, lung RC, Cupp EW.Clinical Parasitology. 9th ed. Philadelphia: Lea and Febiger, 1984; 825 pp.

2.Deardorff TL, Overstreet RM. Seafood-transmitted zoonoses in the United States: the fishes, the dishes, and the worms. In: Ward D, Itackney CR, ed. Microbiology of Marine Food Products. New York: Van Nostrand Reinhold 1990; 211-65.

3.Higashi Gl. Foodbome parasites transmitted to man from fish and other aquatic foods. Food Technol 1985; 39:69-74, Ill.

4.Oshima T. Anisakis and anisakiasis in Japan and adjacent area(s). In: Morishita N, Komiya Y, Matsubayashi H, eds. Progress of Medical Parasitology in Japan. Tokyo: Meguro Parasitological Museum, 1972; 4:303-93.

5.Schantz PM. The dangers of eating raw fish. N Engl J Med 1989; 320:1143-5.

6.Sprent JFA. Helminth "zoonoses": an analysis. Helminthol Abstr 1969; 38:333-51.

7.Williams HH, Jones A. Marine helminths and human health. In: CIH Miscellaneous Publications, Farnham Royal, Slough: Commonwealth Agricultural Bureaux, 1976; 1-47.

8.Disease Factsheets: Viral Hemorrhagic Septicemia Iowa State University, The Center for Food Security & Public Health. Last updated May 17, 2007. Retrieved o­n 2007-07-12.

9.Lom J, Dyková I. "Microsporidian xenomas in fish seen in wider perspective". Folia Parasitologica. 52: 69–81. doi:10.14411/fp.2005.010.

10.Helfman G., Collette B., & Facey D.: The Diversity of Fishes, Blackwell Publishing, pp 95-96, 1997, ISBN 0-86542-256-7

11.Cipriano RC (2001) "Furunculosis And Other Diseases Caused By Aeromonas salmonicida" Archived 2009-05-07 at the Wayback Machine. Fish Disease Leaflet 66, US Department of the Interior.

12.Hartman KH et al. (2004) "Koi Herpes Virus (KHV) Disease". Fact Sheet VM-149. University of Florida Institute of Food and Agricultural Sciences.

13.Coffee, LL; Casey, JW; Bowser, PR (May 2013). "Pathology of tumors in fish associated with retroviruses: a review". Veterinary Pathology. 50 (3): 390–403. doi:10.1177/0300985813480529. PMID 23456970.

14.R. C. Brusca; M. R. Gilligan (1983). "Tongue replacement in a marine fish (Lutjanus guttatus) by a parasitic isopod (Crustacea: Isopoda)". Copeia. 3 (3): 813–816. doi:10.2307/1444352. JSTOR 1444352.

15.Bronseth, T; Folstad, I (1997). "The effects of parasites o­n courtship dance in threespine sticklebacks: More than meets the eye?". Canadian Journal of Zoology. 75: 589–594. doi:10.1139/z97-073.

16.Milinski, Manfred M (1985). "Risk of Predation of Parasitized Sticklebacks (Gasterosteus Aculeatus L.) Under Competition for Food". Behaviour. 93 (14): 203–216. doi:10.1163/156853986X00883.

17.LoBue, C. P.; Bell, M. A. (1993). "Phenotypic manipulation by the cestode parasite Schistocephalus solidus of its intermediate host, Gasterosteus aculeatus, the threespine stickleback". American Naturalist. 142: 725–735. doi:10.1086/285568. PMID 19425968.

18.Moravec, František; Justine, Jean-Lou (2014). "Philometrids (Nematoda: Philometridae) in carangid and serranid fishes off New Caledonia, including three new species". Parasite. 21: 21. doi:10.1051/parasite/2014022. ISSN 1776-1042. PMC 4023622  . PMID 24836940.

19.Pozdnyakov, S. E. & Gibson, D. I. (2008). Family Didymozoidae Monticelli, 1888. In R. A. Bray, D. I. Gibson & A. Jones (Eds.), Keys to the Trematoda, Vol. 3 (pp. 631-734). London: CAB International and The Natural History Museum.

20.Justine, JL. (Sep 2004). "Three new species of Huffmanela Moravec, 1987 (Nematoda: Trichosomoididae) from the gills of marine fish off New Caledonia". Systematic Parasitology. 59 (1): 29–37. doi:10.1023/B:SYPA.0000038442.25230.8b. PMID 15318018.

21.Cannon, L. R. G.; Lester, R. J. G. (1988). "Two turbellarians parasitic in fish". Diseases of Aquatic Organisms. 5: 15–22. doi:10.3354/dao005015.

22.Kearn, G. C. (2004). Leeches, Lice and Lampreys. A natural history of skin and gill parasites of fishes. Dordrecht: Springer.

23.Grutter, A. S. (1994). "Spatial and temporal variations of the ectoparasites of seven reef fish species from Lizard Island and Heron Island, Australia". Marine Ecology Progress Series. 115: 21–30. doi:10.3354/meps115021.

24.Ruppert, Edward E.; Fox, Richard, S.; Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology (7 ed.). Cengage Learning. pp. 661–667. ISBN 978-81-315-0104-7.

25.Shields, Jeffrey. "Epicaridea: The parasitic isopods of Crustacea". Virginia Institute of Marine Science. Retrieved 2014-03-23.

26.Brusca, R. C.; Gilligan, M. R. (1983). "Tongue replacement in a marine fish (Lutjanus guttatus) by a parasitic isopod (Crustacea: Isopoda)". Copeia. 3 (3): 813–816. doi:10.2307/1444352. JSTOR 1444352.

27.Holt RD (2010). "IJEE Soapbox". Israel Journal of Ecology and Evolution. 56 (3): 239–250. doi:10.1560/IJEE.56.3-4.239.

28.Claude Combes, The Art of being a Parasite, U. of Chicago Press, 2005

29.Worsham, McLean L. D.; Huffman, David G.; Moravec, Frantisek; Gibson, J. Randy (2016). "The life cycle of Huffmanela huffmani Moravec, 1987(Nematoda: Trichosomoididae), an endemic marine-relict parasite of Centrarchidae from a Central Texas spring". Folia Parasitologica. 63. doi:10.14411/fp.2016.020. ISSN 0015-5683.

30.Helfman G., Collette B., & Facey D.: The Diversity of Fishes, Blackwell Publishing, p 380, 1997, ISBN 0-86542-256-7

31.Wyman, Richard L.; Ward, Jack A. (1972). "A Cleaning Symbiosis between the Cichlid Fishes Etroplus maculatus and Etroplus suratensis. I. Description and Possible Evolution". Copeia. 1972 (4): 834–838. doi:10.2307/1442742.

32.Thys, Tierney. "Molidae Descriptions and Life History". OceanSunfish.org. Retrieved 2007-05-08.

33.M. McGrouther (2004). "Ocean Sunfish Stranding". Australian Museum o­nline. Retrieved 2007-05-11.

34.Burkholder JM, Glasgow HB and Hobbs CW (1995) "Fish kills linked to a toxic ambush-predator dinoflagellate: distribution and environmental conditions" Marine Ecology Progress Series.

35.Magnien, RE (2001). "The Dynamics of Science, Perception, and Policy during the Outbreak of Pfiesteria in the Chesapeake Bay". BioScience. 51 (10): 843–852. doi:10.1641/0006-3568(2001)051[0843:TDOSPA]2.0.CO;2.

36.Crosier, Danielle M.; Molloy, Daniel P.; Bartholomew, Jerri. "Whirling Disease – Myxobolus cerebralis" (PDF). Archived from the original (PDF) o­n 2008-02-16. Retrieved 2007-12-13.

37.N.P. Boyce; Z. Kabata; L. Margolis (1985). "Investigation of the Distribution, Detection, and Biology of Henneguya salminicola (Protozoa, Myxozoa), a Parasite of the Flesh of Pacific Salmon". Canadian Technical Report of Fisheries and Aquatic Sciences (1450): 55.

38.Sea Lice and Salmon: Elevating the dialogue o­n the farmed-wild salmon story Archived December 14, 2010, at the Wayback Machine. Watershed Watch Salmon Society, 2004.

39.Bravo, S. (2003). "Sea lice in Chilean salmon farms". Bull. Eur. Assoc. Fish Pathol. 23, 197–200.

40.Morton, A.; Routledge, R.; Peet, C.; Ladwig, A. (2004). "Sea lice (Lepeophtheirus salmonis) infection rates o­n juvenile pink (Oncorhynchus gorbuscha) and chum (Oncorhynchus keta) salmon in the nearshore marine environment of British Columbia, Canada". Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. 61: 147–157. doi:10.1139/f04-016.

41.Peet, C. R. 2007. Thesis, University of Victoria.

42.Krkošek, M.; Gottesfeld, A.; Proctor, B.; Rolston, D.; Carr-Harris, C.; Lewis, M.A. (2007). "Effects of host migration, diversity, and aquaculture o­n disease threats to wild fish populations". Proceedings of the Royal Society of London, Series B. 274: 3141–3149. doi:10.1098/rspb.2007.1122. PMC 2293942. PMID 17939989.

43.Morton, A.; Routledge, R.; Krkošek, M. (2008). "Sea louse infestation in wild juvenile salmon and Pacific herring associated with fish farms off the east-central coast of Vancouver Island, British Columbia". North American Journal of Fisheries Management. 28: 523–532. doi:10.1577/m07-042.1.

44.Krkošek, M.; Lewis, M.A.; Morton, A.; Frazer, L.N.; Volpe, J.P. (2006). "Epizootics of wild fish induced by farm fish". Proceedings of the National Academy of Sciences. 103: 15506–15510. doi:10.1073/pnas.0603525103. PMC 1591297  . PMID 17021017.

45.Krkošek, Martin, et al. Report: "Declining Wild Salmon Populations in Relation to Parasites from Farm Salmon", Science: Vol. 318. no. 5857, pp. 1772 - 1775, 14 December 2007.

46.Stead, SM and Laird lLM (2002) Handbook of salmon farming, page 348, Birkhäuser. ISBN 978-1-85233-119-1

47.New Brunswick to help Chile beat disease Fish Information and Services

48.Fact Sheet - Atlantic Salmon Aquaculture Research Archived December 29, 2010, at the Wayback Machine. Fisheries and Oceans Canada. Retrieved 12 May 2009.

49.Seafood Choices Alliance (2005) It's all about salmon Archived 2015-09-24 at the Wayback Machine.

50.Scientific Evidence Archived September 19, 2006, at the Wayback Machine..

51.Krkosek M, Ford JS, Morton A, Lele S, Myers RA and Lewis MA (2007) Declining Wild Salmon Populations in Relation to Parasites from Farm Salmon Science, 318, 5857: 1772.

52.Agnew W, Barnes AC (May 2007). "Streptococcus iniae: an aquatic pathogen of global veterinary significance and a challenging candidate for reliable vaccination". Vet Microbiol. 122 (1–2): 1–15. doi:10.1016/j.vetmic.2007.03.002. PMID 17418985.

53.Justine, J-L.; Beveridge, I.; Boxshall, GA.; Bray, RA.; Miller, TL.; Moravec, F.; Trilles, JP.; Whittington, ID. (2012). "An annotated list of fish parasites (Isopoda, Copepoda, Monogenea, Digenea, Cestoda, Nematoda) collected from Snappers and Bream (Lutjanidae, Nemipteridae, Caesionidae) in New Caledonia confirms high parasite biodiversity o­n coral reef fish". Aquat Biosyst. 8 (1): 22. doi:10.1186/2046-9063-8-22. PMC 3507714. PMID 22947621.

54.Justine, J-L.; Beveridge, I.; Boxshall, GA.; Bray, RA.; Moravec, F.; Trilles, JP.; Whittington, ID. (Nov 2010). "An annotated list of parasites (Isopoda, Copepoda, Monogenea, Digenea, Cestoda and Nematoda) collected in groupers (Serranidae, Epinephelinae) in New Caledonia emphasizes parasite biodiversity in coral reef fish". Folia Parasitol (Praha). 57 (4): 237–62. doi:10.14411/fp.2010.032. PMID 21344838. Free PDF.

55.Justine, J.-L., Beveridge, I., Boxshall, G. A., Bray, R. A., Moravec, F. & Whittington, I. D. 2010: An annotated list of fish parasites (Copepoda, Monogenea, Digenea, Cestoda and Nematoda) collected from Emperors and Emperor Bream (Lethrinidae) in New Caledonia further highlights parasite biodiversity estimates o­n coral reef fish. Zootaxa, 2691, 1-40. Free PDF.

56.Justine, J.-L. 2010: Parasites of coral reef fish: how much do we know? With a bibliography of fish parasites in New Caledonia. Belgian Journal of Zoology, 140 (Suppl.), 155-190.

57.A.G. Zapata, A. Chiba and A. Vara. Cells and tissues of the immune system of fish. In: The Fish Immune System: Organism, Pathogen and Environment. Fish Immunology Series. (eds. G. Iwama and T.Nakanishi,), New York, Academic Press, 1996, pp. 1–55.

58.D.P. Anderson. Fish Immunology. (S.F. Snieszko and H.R. Axelrod, eds), Hong Kong: TFH Publications, Inc. Ltd., 1977.

59.Chilmonczyk, S. (1992). "The thymus in fish: development and possible function in the immune response". Annual Review of Fish Diseases. 2: 181-200. doi:10.1016/0959-8030(92)90063-4.

60.Hansen, J.D.; Zapata, A.G. (1998). "Lymphocyte development in fish and amphibians". Immunological Reviews. 166: 199–220. doi:10.1111/j.1600-065x.1998.tb01264.x.

61.Kucher; et al. (2006). "Development of the zebrafish lymphatic system requires VegFc signalling". Current Biology. 16: 1244–1248. doi:10.1016/j.cub.2006.05.026.

62.DNR Fishing Regulation Changes Reflect Disease Management Concerns with VHS

63.WaiSays: About Consuming Raw Fish Retrieved o­n April 14, 2009

64.For Chlonorchiasis: Public Health Agency of Canada > Clonorchis sinensis - Material Safety Data Sheets (MSDS) Retrieved o­n April 14, 2009

65.For Anisakiasis: WrongDiagnosis: Symptoms of Anisakiasis Retrieved o­n April 14, 2009

66.For Diphyllobothrium: MedlinePlus > Diphyllobothriasis Updated by: Arnold L. Lentnek, MD. Retrieved o­n April 14, 2009

67.For symptoms of diphyllobothrium due to vitamin B12-deficiency University of Maryland Medical Center > Megaloblastic (Pernicious) Anemia Retrieved o­n April 14, 2009.

68.Parasites in Marine Fishes University of California Food Science & Technology Department Sea Grant Extension Program Archived 2011-09-27 at the Wayback Machine.

69.Vaughn M. Sushi and Sashimi Safety Deardorff, TL; ML Kent (1989-07-01). "Prevalence of larval Anisakis simplex in pen-reared and wild-caught salmon (Salmonidae) from Puget Sound, Washington". Journal of Wildlife Diseases. 25 (3): 416–419. doi:10.7589/0090-3558-25.3.416. PMID 2761015. Archived from the original (abstract) o­n 2012-12-20. Retrieved 2008-03-03.

70.U.S. National Library of Medicine, Medline Plus, "Fish Tapeworm," [1].

71.Axelrod HR, Untergasser D (1989). Handbook of fish diseases. Neptune, NJ: T.F.H. Publications. ISBN 0-86622-703-2.

72.Andrews C. The Manual of Fish Health. Stillwater, MN: Voyageur Press. ISBN 1-56465-160-6.

73.Exell A, Burgess PH, Bailey MT. A-Z of Tropical Fish Diseases and Health Problems. New York, N.Y: Howell Book House. ISBN 1-58245-049-8.

74.Fairfield, T (2000). A commonsense guide to fish health. Woodbury, N.Y: Barron's Educational Series. ISBN 0-7641-1338-0.

75.U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2001) Compliance Regulatory Information: Fish and Fisheries Products Hazards and Controls Guidance Third edition.

76.Rohde, Klaus (2005) Marine Parasitology Csiro Publishing. ISBN 9780643099272.

77.Moyle, PB and Cech, JJ (2004) Fishes, An Introduction to Ichthyology. 5th Ed, Benjamin Cummings. ISBN 978-0-13-100847-2

78.Woo PTK (1995) Fish Diseases and Disorders: Volume 1: Protozoan and Metazoan Infections Cabi Series. ISBN 9780851988238.

79.Woo PTK (2011) Fish Diseases and Disorders: Volume 2: Non-Infectious Disorders Cabi Series. ISBN 9781845935535.

80.Woo PTK (2011) Fish Diseases and Disorders: Volume 3: Viral, Bacterial and Fungal Infections Cabi Series. ISBN 9781845935542.

81.For Chlonorchiasis: Public Health Agency of Canada/ Clonorchis sinensis-Material Retrieved o­n April 14, 2009

82.For Anisakiasis: WrongDiagnosis: Symptoms of Anisakiasis Retrieved o­n April 14, 2009

83.For Diphyllobothrium: MedlinePlus/Diphyllobothriasis Updated by: Arnold L. Lentnek, MD. Retrieved o­n April 14, 2009

84.For symptoms of diphyllobothrium due to vitamin B12-deficiency University of Maryland Medical Center > Megaloblastic (Pernicious) Anemia 2009.

85.Akbar A, Ghosh S (2005). "Anisakiasis–a neglected diagnosis in the West". Dig Liver Dis 37 (1): 7–9. 

86.Lorenzo S, Iglesias R, Leiro J, et al. (2000). "Usefulness of currently available methods for the diagnosis of Anisakis simplex allergy". Allergy 55 (7): 627–33. 

87.Mattiucci S., Nascetti G., Tortini E., Ramadori L., Abaunza P. & Paggi L (2000). "Composition and structure of metazoan parasitic communities of European hake (Merluccius merluccius) from Mediterranean and Atlantic waters: stock implications". Parassitologia 42 (S1): 176–86.

88.Sampson HA. Update o­n food allergy. J Allergy Clin Immunol. 2004;113:805–819. [PubMed]

89.Moreno-Ancillo A, Caballero MT, Cabañas R, et al. Allergic reactions to Anisakis simplex parasitizing seafood. Ann Allergy Asthma Immunol. 1997;79:246–250.

90.Van Thiel PH, Kuiper FK, Roskam RTH. A nematode parasitic to herring causing acute abdominal syndromes in man. Trop Geogr Med. 1960;12:97–113.

91.Kim CH, Chung BS, Moon YI, Chun SH. A case report o­n human infection with Anisakis sp. in Korea. Korean J Parasitol. 1971;9:39-43.

92.Desowitz RS, Raybourne RB, Ishikura H, Kliks MM. The radioallergosorbent test (RAST) for the serologic diagnosis of human anisakiasis. Trans R Soc Trop Med Hyg. 1985;79:256–259.

93.Kasuya S, Hanano H, Izumi S. Mackerel-induced urticaria and Anisakis. Lancet. 1990;335:665.

94.Kim SH, Kim HU, Lee JC. A case of gastroallergic anisakiasis. Korean J Med. 2006;70:111–1166.

95.Audicana M, Garcia M, del Pozo MD, etal. Clinical manifestations of allergy to Anisakis simplex. Allergy. 2000;55(S59):28-33.

96.Audicana MT, Ansotegui IJ, de Corres LF, Kennedy MW. Anisakis simplex: dangerous-dead and alive? Trends Parasitol. 2002;18:20–25.

97.Añíbarro B, Seoane FJ, Múgica MV. Involvement of hidden allergens in food allergic reactions. J Investig Allergol Clin Immunol. 2007;17:168–172.

98.Seol SY, Ok SC, Pyo JS, et al. Twenty cases of gastric anisakiasis caused by Anisakis type I larva. Korean J Gastroenterol. 1994;26:17–24.

99.http://www.wrongdiagnosis.com/fda_bad_bug_book/anisakis_simplex.htm

100.http://en.wikipedia.org/wiki/Anisakis

101.http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2698627/ 

102.Disease Factsheets: Viral Hemorrhagic Septicemia Iowa State University, The Center for Food Security & Public Health. Last updated May 17, 2007. Retrieved o­n 2007-07-12.

103.Lom J, Dyková I. "Microsporidian xenomas in fish seen in wider perspective". Folia Parasitologica. 52: 69–81. doi:10.14411/fp.2005.010.

104.Helfman G., Collette B., & Facey D.: The Diversity of Fishes, Blackwell Publishing, pp 95-96, 1997, ISBN 0-86542-256-7

105.Cipriano RC (2001) "Furunculosis And Other Diseases Caused By Aeromonas salmonicida" Archived 2009-05-07 at the Wayback Machine. Fish Disease Leaflet 66, US Department of the Interior.

106.Hartman KH et al. (2004) "Koi Herpes Virus (KHV) Disease". Fact Sheet VM-149. University of Florida Institute of Food and Agricultural Sciences.

107.Coffee, LL; Casey, JW; Bowser, PR (May 2013). "Pathology of tumors in fish associated with retroviruses: a review". Veterinary Pathology. 50 (3): 390–403. doi:10.1177/0300985813480529. PMID 23456970.

108.R. C. Brusca; M. R. Gilligan (1983). "Tongue replacement in a marine fish (Lutjanus guttatus) by a parasitic isopod (Crustacea: Isopoda)". Copeia. 3 (3): 813–816. doi:10.2307/1444352. JSTOR 1444352.

109.Bronseth, T; Folstad, I (1997). "The effects of parasites o­n courtship dance in threespine sticklebacks: More than meets the eye?". Canadian Journal of Zoology. 75: 589–594. doi:10.1139/z97-073.

110.Milinski, Manfred M (1985). "Risk of Predation of Parasitized Sticklebacks (Gasterosteus Aculeatus L.) Under Competition for Food". Behaviour. 93 (14): 203–216. doi:10.1163/156853986X00883.

111.LoBue, C. P.; Bell, M. A. (1993). "Phenotypic manipulation by the cestode parasite Schistocephalus solidus of its intermediate host, Gasterosteus aculeatus, the threespine stickleback". American Naturalist. 142: 725–735. doi:10.1086/285568. PMID 19425968.

112.Moravec, František; Justine, Jean-Lou (2014). "Philometrids (Nematoda: Philometridae) in carangid and serranid fishes off New Caledonia, including three new species". Parasite. 21: 21. doi:10.1051/parasite/2014022. ISSN 1776-1042. PMC 4023622. PMID 24836940.

113.Pozdnyakov, S. E. & Gibson, D. I. (2008). Family Didymozoidae Monticelli, 1888. In R. A. Bray, D. I. Gibson & A. Jones (Eds.), Keys to the Trematoda, Vol. 3 (pp. 631-734). London: CAB International and The Natural History Museum.

114.Justine, JL. (Sep 2004). "Three new species of Huffmanela Moravec, 1987 (Nematoda: Trichosomoididae) from the gills of marine fish off New Caledonia". Systematic Parasitology. 59 (1): 29–37. doi:10.1023/B:SYPA.0000038442.25230.8b. PMID 15318018.

115.Cannon, L. R. G.; Lester, R. J. G. (1988). "Two turbellarians parasitic in fish". Diseases of Aquatic Organisms. 5: 15–22. doi:10.3354/dao005015.

116.Kearn, G. C. (2004). Leeches, Lice and Lampreys. A natural history of skin and gill parasites of fishes. Dordrecht: Springer.

117.Grutter, A. S. (1994). "Spatial and temporal variations of the ectoparasites of seven reef fish species from Lizard Island and Heron Island, Australia". Marine Ecology Progress Series. 115: 21–30. doi:10.3354/meps115021.

118.Ruppert, Edward E.; Fox, Richard, S.; Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology (7 ed.). Cengage Learning. pp. 661–667. ISBN 978-81-315-0104-7.

119.Shields, Jeffrey. "Epicaridea: The parasitic isopods of Crustacea". Virginia Institute of Marine Science. Retrieved 2014-03-23.

120.Brusca, R. C.; Gilligan, M. R. (1983). "Tongue replacement in a marine fish (Lutjanus guttatus) by a parasitic isopod (Crustacea: Isopoda)". Copeia. 3 (3): 813–816. doi:10.2307/1444352. JSTOR 1444352.

121.Holt RD (2010). "IJEE Soapbox". Israel Journal of Ecology and Evolution. 56 (3): 239–250. doi:10.1560/IJEE.56.3-4.239.

122.Claude Combes, The Art of being a Parasite, U. of Chicago Press, 2005

123.Worsham, McLean L. D.; Huffman, David G.; Moravec, Frantisek; Gibson, J. Randy (2016). "The life cycle of Huffmanela huffmani Moravec, 1987(Nematoda: Trichosomoididae), an endemic marine-relict parasite of Centrarchidae from a Central Texas spring". Folia Parasitologica. 63. doi:10.14411/fp.2016.020. ISSN 0015-5683.

124.Helfman G., Collette B., & Facey D.: The Diversity of Fishes, Blackwell Publishing, p 380, 1997, ISBN 0-86542-256-7

125.Wyman, Richard L.; Ward, Jack A. (1972). "A Cleaning Symbiosis between the Cichlid Fishes Etroplus maculatus and Etroplus suratensis. I. Description and Possible Evolution". Copeia. 1972 (4): 834–838. doi:10.2307/1442742.

126.Thys, Tierney. "Molidae Descriptions and Life History". OceanSunfish.org. Retrieved 2007-05-08.

127.M. McGrouther (November 2004). "Ocean Sunfish Stranding". Australian Museum o­nline. Retrieved 2007-05-11.

128.Thys, Tierney. "Molidae information and research". OceanSunfish.org. Retrieved 2007-05-11.

129.Burkholder JM, Glasgow HB and Hobbs CW (1995) "Fish kills linked to a toxic ambush-predator dinoflagellate: distribution and environmental conditions" Marine Ecology Progress Series.

130.Magnien, RE (2001). "The Dynamics of Science, Perception, and Policy during the Outbreak of Pfiesteria in the Chesapeake Bay". BioScience. 51 (10): 843–852. doi:10.1641/0006-3568(2001)051[0843:TDOSPA]2.0.CO;2.

131.Crosier, Danielle M.; Molloy, Daniel P.; Bartholomew, Jerri. "Whirling Disease – Myxobolus cerebralis" (PDF). Archived from the original (PDF) o­n 2008-02-16. Retrieved 2007-12-13.

132.N.P. Boyce; Z. Kabata; L. Margolis (1985). "Investigation of the Distribution, Detection, and Biology of Henneguya salminicola (Protozoa, Myxozoa), a Parasite of the Flesh of Pacific Salmon". Canadian Technical Report of Fisheries and Aquatic Sciences (1450): 55.

133.Sea Lice and Salmon: Elevating the dialogue o­n the farmed-wild salmon story Archived December 14, 2010, at the Wayback Machine. Watershed Watch Salmon Society, 2004.

134.Bravo, S. (2003). "Sea lice in Chilean salmon farms". Bull. Eur. Assoc. Fish Pathol. 23, 197–200.

135.Morton, A.; Routledge, R.; Peet, C.; Ladwig, A. (2004). "Sea lice (Lepeophtheirus salmonis) infection rates o­n juvenile pink (Oncorhynchus gorbuscha) and chum (Oncorhynchus keta) salmon in the nearshore marine environment of British Columbia, Canada". Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. 61: 147–157. doi:10.1139/f04-016.

136.Peet, C. R. 2007. Thesis, University of Victoria.

137.Krkošek, M.; Gottesfeld, A.; Proctor, B.; Rolston, D.; Carr-Harris, C.; Lewis, M.A. (2007). "Effects of host migration, diversity, and aquaculture o­n disease threats to wild fish populations". Proceedings of the Royal Society of London, Series B. 274: 3141–3149. doi:10.1098/rspb.2007.1122. PMC 2293942  . PMID 17939989.

138.Morton, A.; Routledge, R.; Krkošek, M. (2008). "Sea louse infestation in wild juvenile salmon and Pacific herring associated with fish farms off the east-central coast of Vancouver Island, British Columbia". North American Journal of Fisheries Management. 28: 523–532. doi:10.1577/m07-042.1.

139.Krkošek, M.; Lewis, M.A.; Morton, A.; Frazer, L.N.; Volpe, J.P. (2006). "Epizootics of wild fish induced by farm fish". Proceedings of the National Academy of Sciences. 103: 15506–15510. doi:10.1073/pnas.0603525103. PMC 1591297  . PMID 17021017.

140.Krkošek, Martin, et al. Report: "Declining Wild Salmon Populations in Relation to Parasites from Farm Salmon", Science: Vol. 318. no. 5857, pp. 1772 - 1775, 14 December 2007.

141.Stead, SM and Laird lLM (2002) Handbook of salmon farming, page 348, Birkhäuser. ISBN 978-1-85233-119-1

142.New Brunswick to help Chile beat disease Fish Information and Services

143.Fact Sheet - Atlantic Salmon Aquaculture Research Archived December 29, 2010, at the Wayback Machine. Fisheries and Oceans Canada. Retrieved 12 May 2009.

144.Seafood Choices Alliance (2005) It's all about salmon Archived 2015-09-24 at the Wayback Machine.

145.Scientific Evidence Archived September 19, 2006, at the Wayback Machine..

146.Krkosek M, Ford JS, Morton A, Lele S, Myers RA and Lewis MA (2007) Declining Wild Salmon Populations in Relation to Parasites from Farm Salmon Science, 318, 5857: 1772.]

147.Agnew W, Barnes AC (May 2007). "Streptococcus iniae: an aquatic pathogen of global veterinary significance and a challenging candidate for reliable vaccination". Vet Microbiol. 122 (1–2): 1–15. doi:10.1016/j.vetmic.2007.03.002. PMID 17418985.

148.Justine, J-L.; Beveridge, I.; Boxshall, GA.; Bray, RA.; Miller, TL.; Moravec, F.; Trilles, JP.; Whittington, ID. (2012). "An annotated list of fish parasites (Isopoda, Copepoda, Monogenea, Digenea, Cestoda, Nematoda) collected from Snappers and Bream (Lutjanidae, Nemipteridae, Caesionidae) in New Caledonia confirms high parasite biodiversity o­n coral reef fish". Aquat Biosyst. 8 (1): 22. doi:10.1186/2046-9063-8-22. PMC 3507714. PMID 22947621.

149.Justine, J-L.; Beveridge, I.; Boxshall, GA.; Bray, RA.; Moravec, F.; Trilles, JP.; Whittington, ID. (Nov 2010). "An annotated list of parasites (Isopoda, Copepoda, Monogenea, Digenea, Cestoda and Nematoda) collected in groupers (Serranidae, Epinephelinae) in New Caledonia emphasizes parasite biodiversity in coral reef fish". Folia Parasitol (Praha). 57 (4): 237–62. doi:10.14411/fp.2010.032. PMID 21344838.

150.Justine, J.-L., Beveridge, I., Boxshall, G. A., Bray, R. A., Moravec, F. & Whittington, I. D. 2010: An annotated list of fish parasites (Copepoda, Monogenea, Digenea, Cestoda and Nematoda) collected from Emperors and Emperor Bream (Lethrinidae) in New Caledonia further highlights parasite biodiversity estimates o­n coral reef fish. Zootaxa, 2691, 1-40.

151.Justine, J.-L. 2010: Parasites of coral reef fish: how much do we know? With a bibliography of fish parasites in New Caledonia. Belgian Journal of Zoology, 140 (Suppl.), 155-190.

152.A.G. Zapata, A. Chiba and A. Vara. Cells and tissues of the immune system of fish. In: The Fish Immune System: Organism, Pathogen and Environment. Fish Immunology Series. (eds. G. Iwama and T.Nakanishi,), New York, Academic Press, 1996, pp. 1–55.

153.D.P. Anderson. Fish Immunology. (S.F. Snieszko and H.R. Axelrod, eds), Hong Kong: TFH Publications, Inc. Ltd., 1977.

154.Chilmonczyk, S. (1992). "The thymus in fish: development and possible function in the immune response". Annual Review of Fish Diseases. 2: 181–200. doi:10.1016/0959-8030(92)90063-4.

155.Hansen, J.D.; Zapata, A.G. (1998). "Lymphocyte development in fish and amphibians". Immunological Reviews. 166: 199–220. doi:10.1111/j.1600-065x.1998.tb01264.x.

156.Kucher; et al. (2006). "Development of the zebrafish lymphatic system requires VegFc signalling". Current Biology. 16: 1244–1248. doi:10.1016/j.cub.2006.05.026.

157.DNR Fishing Regulation Changes Reflect Disease Management Concerns with VHS

158.WaiSays: About Consuming Raw Fish Retrieved o­n April 14, 2009

159.For Chlonorchiasis: Public Health Agency of Canada > Clonorchis sinensis - Material Safety Data Sheets (MSDS) Retrieved o­n April 14, 2009

160.For Anisakiasis: WrongDiagnosis: Symptoms of Anisakiasis Retrieved o­n April 14, 2009

161.For Diphyllobothrium: MedlinePlus > Diphyllobothriasis Updated by: Arnold L. Lentnek, MD. Retrieved o­n April 14, 2009

162.For symptoms of diphyllobothrium due to vitamin B12-deficiency University of Maryland Medical Center > Megaloblastic (Pernicious) Anemia Retrieved o­n April 14, 2009

163.Parasites in Marine Fishes University of California Food Science & Technology Department Sea Grant Extension Program Archived 2011-09-27 at the Wayback Machine.

164.Vaughn M. Sushi and Sashimi Safety

165.Deardorff, TL; ML Kent (1989-07-01). "Prevalence of larval Anisakis simplex in pen-reared and wild-caught salmon (Salmonidae) from Puget Sound, Washington". Journal of Wildlife Diseases. 25 (3): 416–419. doi:10.7589/0090-3558-25.3.416. PMID 2761015. Archived from the original (abstract) o­n 2012-12-20. Retrieved 2008-03-03.

166.U.S. National Library of Medicine, Medline Plus, "Fish Tapeworm," [1]

167.Axelrod HR, Untergasser D (1989). Handbook of fish diseases. Neptune, NJ: T.F.H. Publications. ISBN 0-86622-703-2.

168.Andrews C. The Manual of Fish Health. Stillwater, MN: Voyageur Press. ISBN 1-56465-160-6.

169.Exell A, Burgess PH, Bailey MT. A-Z of Tropical Fish Diseases and Health Problems. New York, N.Y: Howell Book House. ISBN 1-58245-049-8.

170.Fairfield, T (2000). A commonsense guide to fish health. Woodbury, N.Y: Barron's Educational Series. ISBN 0-7641-1338-0.

171.U.S. Food and Drug Administration (FDA) (2001) Compliance Regulatory Information: Fish and Fisheries Products Hazards and Controls Guidance Third edition.

172.Rohde, Klaus (2005) Marine Parasitology Csiro Publishing. ISBN 9780643099272.

173.Moyle, PB and Cech, JJ (2004) Fishes, An Introduction to Ichthyology. 5th Ed, Benjamin Cummings. ISBN 978-0-13-100847-2

174.Woo PTK (1995) Fish Diseases and Disorders: Volume 1: Protozoan and Metazoan Infections Cabi Series. ISBN 9780851988238.

175.Woo PTK (2011) Fish Diseases and Disorders: Volume 2: Non-Infectious Disorders Cabi Series. ISBN 9781845935535.

176.Woo PTK (2011) Fish Diseases and Disorders: Volume 3: Viral, Bacterial and Fungal Infections Cabi Series. ISBN 9781

177.Sea Lice and Salmon: Elevating the dialogue o­n the farmed-wild salmon story Watershed Watch Salmon Society, 2004.

178.Krkoek, Martin; et al. (2007). "Declining Wild Salmon Populations in Relation to Parasites from Farm Salmon". Science. 318 (5857): 1772-1775. doi:10.1126/science.1148744. PMID 18079401.

179.R Price, Parasites in marine fishes, Univ. Of Calif. Davis .

180.USDA, Anisakis simplex and related worms .

181.FAO, Roundworms in fish .

182.Steven Otwell, Recreational seafood safety

183.CDC, Gnathostomosis in Acapulco , Mexico

184.Dung Dinh MD  et al , A serious case of Parasitic Infection, Vietnamese Pharmacists  Association  in the US

Các nội dung khác »

---

• Một số bệnh phổi do nhiễm ký sinh trùng ở người (Phần 3-Hết) (11/07/2024)
• Một số bệnh phổi do nhiễm ký sinh trùng ở người (Phần 2-còn nữa) (09/07/2024)
• Một số bệnh phổi do nhiễm ký sinh trùng ở người (Phần 1-còn nữa) (05/07/2024)
• Entamoeba histolytica: Tác nhân ký sinh trùng gây tử vong đứng thứ 2 trên thế giới? (Phần 5-Hết) (25/06/2024)
• Entamoeba histolytica: Tác nhân ký sinh trùng gây tử vong đứng thứ 2 trên thế giới? (Phần 4-còn nữa) (25/06/2024)
• Entamoeba histolytica: Tác nhân ký sinh trùng gây tử vong đứng thứ 2 trên thế giới? (Phần 3-tiếp theo) (24/06/2024)
• Entamoeba histolytica: Tác nhân ký sinh trùng gây tử vong đứng thứ 2 trên thế giới? (Phần 2-tiếp theo) (17/06/2024)
• Entamoeba histolytica: Tác nhân ký sinh trùng gây tử vong đứng thứ 2 trên thế giới? (Phần 1-còn nữa) (14/06/2024)
• Ấu trùng Gnathostoma spp. di chuyển dưới da và phủ tạng (Phần 2) (15/11/2023)
• Ấu trùng Gnathostoma spp. di chuyển dưới da và phủ tạng (Phần 1) (13/11/2023)
• Một số hóa chất thường sử dụng trong phòng xét nghiệm ký sinh trùng, giun sán và đơn bào (31/10/2023)
• Cập nhật về ca bệnh phát hiện nhiễm loài giun tròn mới trên hệ thần kinh trung ương của ngưới (Phần 2) (14/09/2023)
• Cập nhật về ca bệnh phát hiện nhiễm loài giun tròn mới trên hệ thần kinh trung ương của ngưới (Phần 1) (12/09/2023)
• Vào mùa hè - nhiễm ký sinh trùng ghẻ xuất hiện nhiều hơn trên cả người lớn và trẻ em (06/07/2023)
• Cập nhật về các bệnh dị ứng và cơ địa liên quan ký sinh trùng_Phần 2 (04/06/2023)