VectorBase là một Trung tâm Nguồn dữ liệu về sinh-tin (Bioinformatics Resource Center_BRC) tập trung vào các vector ở động vật không xương sống gây bệnh ở người. VectorBase là một trong bốn Trung tâm nguồn thông tin sinh tin học cung cấp nguồn web-based resources đến cộng đồng khoa học, hỗ trợ các nghiên cứu cơ bản và các nghiên cứu ứng dụng về các vi sinh vật gây bệnh mới nổi và tái nổi (emerging or re-emerging diseases), hay các tác nhân tiềm năng gây bệnh của khủng bố sinh học hay chiến tranh sinh học (biowarfare or bioterrorism). Tất cả nguồn dữ liệu của VectorBase được làm tự do và sẵn có cho cộng đồng nghiên cứu dưới sự cấp phép của GNU General Public.

Dự án này nhận được kinh phí liên bang từ Viện nghiên cứu dị ứng và các bệnh truyền nhiễm quốc gia (National Institute of Allergy and Infectious Diseases_NIAID), Viên Sức khỏe quốc gia (National Institutes of Health_NIH), Cục Sức khỏe và Dịch vụ con người (Department of Health and Human Services_HHS) theo hợp đồng số HHSN272201400029C với trường ĐH Notre Dame. Nghiên cứu viên chính hiện nay là Mary Ann McDowell (University of Notre Dame) và Daniel Lawson (Imperial College London).

Năm 2013, trên website: https://www.vectorbase.org/taxonomy/anopheles của Viện Nghiên cứu các bệnh truyền nhiễm và dị ứng Quốc gia (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) trực thuộc Viện Sức khỏe quốc gia-Bộ Y tế Mỹ, có chuyên mục nghiên cứu sâu về vector gồm các cơ sở dữ liệu VectorBase đã công bố một bản đồ phân bố các véc tơ chính truyền bệnh sốt rét theo các vùng địa lý.

Hình 1+2

Trong cơ sở dữ liệu này có nhiều chuyên mục công bố các nghiên cứu về bộ gen của muỗi (genomics), dữ liệu thông tin di truyền giải-dịch mã (Transcripts và Transcriptomes), nghiên cứu về proteins (Proteins and proteomes), giải trình tự hệ gen ty thể (Mitochondrial sequenses), sinh học quần thể (population biology). VectorBase chứa nhiều dữ liệu gồm trình tự bộ gen và các biến thể khác nhau, chú thích các cấu trúc (mô hình gen, protein domains), chủ giải về chức năng và dữ liệu quần thể và kiểu hình các dòng (traits) như kháng hóa chất do côn trùng. Trong số các dữ liệu này có trích xuất từ các nguồn khác nhau bên ngoài. Chẳng hạn, mỗi VectorBase sẽ cho phép tính toán số liệu (homology relationships i.e., paralogs and orthologs), các sự khác nhau về trình tự trên trình tự mã hóa protein, thiết lập bản đồ của array probe để cập nhật mô hình gen.

Hình 3

Một số giao diện trên trang website liên quan đến công cụ này bạn có thể tra cứu dưới đây và khi tra cứu tài liệu này, có thể nhấp chuột vào các vùng để xem các loài Anopheles spp., các véc tơ chính truyền bệnh sốt rét và các véc tơ phụ. Trong đó, các loài véc tơ truyền bệnh có sự phân bố như sau:

1.Anopheles gambiae: Anopheles gambiae s.s (senso stricto) là véc tơ chính truyền bệnh sốt rét vùng cận Sahara châu Phi. Là một trong 7 phức họp loài Anopheles gambiae

2.Anopheles arabiensis: Anopheles arabiensis là một trong 7 phức hợp loài An. gambiae, và là một trong những véc tơ quan trọng nhất của bệnh sốt rét ở Sahara châu Phi cận và các đảo xung quanh.

3.Anopheles melas: Anopheles melas thuộc phức hợp loài của Anopheles gambiae. Đây là loài véc tơ truyền bệnh sốt rét quan trọng ở vùng duyên hải miền tây châu Phi.

4.Anopheles merus: Anopheles merus thuộc phức hợp loài của Anopheles gambiae. Đây là loài véc tơ truyền bệnh quan trọng ở dọc bờ biển miền Đông và miền Nam châu Phi.

5.Anopheles quadriannulatus: Anopheles quadriannulatus A thuộc phức hợp loài của Anopheles gambiae. Loài này phân bố ở miền nam châu Phi và không phải là véc tơ truyền bệnh sốt rét.

6.Anopheles coluzzii: Anopheles coluzzii, trước đây được xem là một trong 7 phức hợp loài Anopheles gambiae (Anopheles gambiae M), và được xem là một loài riêng biệt vào năm 2013 (Coetzee et al.).

7.Anopheles christyi: Anopheles christyi không phải là véc tơ truyền bệnh sốt rét nhưng là một loài liên quan chặt chẽ với phức hợp Anopheles gambiae.

8.Anopheles stephensi: Anopheles stephensi phân bố ở miền nam châu Á, từ lục địa Ấn Độ mở rộng về phía tây qua Iran và Iraq vào Trung Đông và Bán đảo Ả Rập ở phía đông Bangladesh, miền nam Trung Quốc, Myanmar và Thái Lan. Anopheles stephensi là một véc tơ chính truyền bệnh sốt rét ở Ấn Độ và Vịnh Ba Tư.

9.Anopheles albimanus: Anopheles albimanus là một trong những véc tơ chính truyền bệnh sốt rét ở miền nam Mexico, Trung Mỹ, bắc Nam Mỹ và Caribê. Loài này cũng được tìm thấy ở bờ biển Đại Tây Dương

Hình 4

10.Anopheles aquasalis: Anopheles aquasalis là véc tơ chính truyền bệnh sốt rét ở các vùng ven biển Nam và Trung Mỹ.

11.Anopheles atroparvus: Anopheles atroparvus là một dạng phức hợp loài của An. maculipennis. Anopheles atroparvus phân bố ở phía bắc và tây Âu, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và miền bắc của Ý và là một trong những véc tơ truyền bệnh sốt rét chính ở châu Âu.

12.Anopheles culicifacies A: Anopheles culicifacies A là một trong 5 phức hợp loài của loài An. culicifacies. Loài này được tìm thấy ở Campuchia, Trung Quốc, Ethiopia, Nepal, Sri Lanka, Thái Lan, Việt Nam, Ấn Độ, Iran và Pakistan, và Anopheles culicifacies A là một véc tơ truyền bệnh sốt rét ở Ấn Độ, Iran và Pakistan

13.Anopheles darlingi: Anopheles darlingi là một trong những véc tơ truyền bệnh sốt rét quan trọng nhất ở Mexico, Trung và Nam Mỹ.

Hình 5

14.Anopheles dirus: Phức hợp loài Anopheles dirus bao gồm các loài không phải phải véc tơ truyền bệnh sốt rét và các loài là véc tơ truyền bệnh sốt rét. Anopheles dirus (trước đây là loài An. dirus A) phân bố ở Đông Á (Myanmar, Thái Lan, Campuchia, Lào, Việt Nam và đảo Hải Nam ở Trung Quốc) và được coi là một véc tơ chính truyền bệnh sốt rét.

15.Anopheles epiroticus: Phức hợp loài Anopheles sundaicus bao gồm Anopheles epiroticus (trước đây là An. sundaicus A), là một véc tơ truyền bệnh sốt rét ở Campuchia, bán đảo Malaysia, Sarawak, Thái Lan và Việt Nam.

16.Anopheles farauti: Anopheles farauti s.s (sensu stricto) là 1 trong 7 phức hợp loài của An. farauti (trước đây là An. farauti 1). Đây là véc tơ truyền bệnh sốt rét ở Moluccas (Indonesia) và mở rộng về phía đông qua Papua New Guinea (quần đảo Admiralty và quần đảo Bismarck), quần đảo Solomon, New Hebrides (Vanuatu) và Australia.

17.Anopheles freeborni: Anopheles freeborni phân bố ở miền tây Canada và ở Hoa Kỳ. Đây là loài véc tơ truyền bệnh sốt rét chính ở miền Tây nước Mỹ.

Hình 6

18.Anopheles funestus: Anopheles funestus phân bố địa lý rộng. Đây là loài véc tơ chính truyền bệnh sốt rét rộng khắp châu Phi;

19.Anopheles koliensis: Anopheles koliensis là một dạng phức hợp loài của Anopheles punctulatus và phân bố khắp vùng Tây Thái Bình Dương như Indonesia, đảo Papua, Papua New Guinea và quần đảo Solomon. An. koliensis là một vec tơ chính truyền bệnh sốt rét và giun chỉ bạch huyết;

20.Anopheles maculatus: Phức hợp loài Anopheles maculatus là các véc tơ truyền bệnh sốt rét quan trọng chúng phân bố từ tiểu lục địa Ấn Độ qua Đông Nam Á đến Đài Loan. Anopheles maculatus B là một thành viên của phức hợp này;

21.Anopheles minimus: Anopheles minumus s.s (sensu stricto) trước đây là An. minimus A, là một dạng phức hợp loài của Anopheles minimus. Phân bố ở phía bắc Ấn Độ về phía đông qua Việt Nam và phía bắc qua miền nam Trung Quốc, bao gồm Đài Loan. Loài Anopheles minumus s.s là một trong những véc tơ chính truyền bệnh sốt rét ở Đông Nam Á;

22.Anopheles nili: Anopheles nili phân bố khắp vùng cận Sahara châu Phi và là một véc tơ chính truyền bệnh sốt rét ở Tây Phi;

23.Anopheles punctulatus: Anopheles punctulatus thuộc phức hợp loài của Anopheles punctulatus. Loài này phân bố khắp vùng Tây Thái Bình Dương như Úc, Indonesia, New Guinea (Đảo) - Papua New Guinea và Quần đảo Solomon. An. punctulatus là một vec tơ chính truyền bệnh sốt rét và giun chỉ bạch huyết ở khu vực này;

24.Anopheles quadrimaculatus: Anopheles quadrimaculatus thuộc nhóm Maculipennis và nhóm phụ Quadrimaculatus. Phân bố ở nửa phía Đông của Mỹ, Đông Nam Canada và đông bắc Mexico. An. quadrimaculatus có khả khả năng truyền bệnh sốt rét ở Mỹ.

Hình 7

25.Anopheles sinensis: Anopheles sinensis được xem là một véc tơ truyền bệnh sốt rét do loài P. vivax ở Trung Quốc và Hàn Quốc. Loài này phân bố phổ biến trên khắp Đông Nam Á từ Pakistan đến Nhật Bản và xa về phía nam như Thái Lan và Indonesia.

Các nội dung khác »

---