Tiến sĩ Pedro Alonso Giám đốc Chương trình Sốt rét toàn cầu của WHO

Kính gửi các bạn và các đối tác,

Xin gửi lời chúc cuối năm đến tất cả mọi người. Bản tin tháng 12 này ghi lại nhữngnét chấm phá về hoạt động của chúng tôi trong Chương trình Sốt rét toàn cầu của WHO (Global Malaria Programme -GMP) vào nửa cuối năm 2018. Nếu bạn muốn nhận thông tin cập nhật thường xuyên từ GMP, tôi khuyến khích bạn đăng ký nhận bản tin điện tử của chúng tôi. Bạn cũng có thể tham gia trực tiếp với tôi trên Twitter tại @PalonsoMalaria.

Các chủ đề bao phủ trong bức thư này: Báo cáo sốt rét thế giới 2018; Đáp ứng “Gánh nặng cao dẫn tới tác động cao”; Sự kiện cấp cao ở Mozambique; Tin tức mới nhất từ ​​các nước tiểu vùng sông Mekong (Greater Mekong); Sốt rét và Ebola tại Cộng hòa Dân chủ Congo; Uzbekistan được chứng nhận không còn sốt rét; Ủy ban tư vấn chính sách sốt rét; Hội nghị bàn tròn về sốt rét tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc

Báo cáo sốt rét thế giới 2018

Báo cáo sốt rét thế giới của WHO, được công bố hàng năm, cung cấp một bản tin cập nhật chuyên sâu về dữ liệu và xu hướng sốt rét toàn cầu và khu vực. Báo cáo theo dõi các khoản đầu tư vào các chương trình và nghiên cứu về sốt rét cũng như tiến bộ trên tất cả các lĩnh vực can thiệp chính: phòng ngừa, chẩn đoán, điều trị và giám sát. Báo cáo năm 2018 nhấn mạnh một số tiến bộ triển vọng. Số quốc gia có ít hơn 100 trường hợp bệnh sốt rét bản địa - một chỉ số mạnh cho thấy loại trừ đang nằm trong tầm tay- gia tăng từ 15 quốc gia vào năm 2010 lên 26 quốc gia vào năm 2017. Trung Quốc và El Salvador báo cáo không có trường hợp sốt rét bản địa nào trong năm 2017, và đây là lần đầu tiên cho cả hai quốc gia.

Một số quốc gia có gánh nặng bệnh sốt rét cao cũng đã có những tiến bộ đáng chú kể. Ấn Độ cho thấy ​​tỷ lệ mắc bệnh giảm 24% trong năm 2017 sau khi đẩy mạnh các biện pháp phòng chống sốt rét ở một số khu vực lưu hành cao - bao gồm cả bang Odisha, nơi chiếm tới khoảng 40% trường hợp mắc bệnh sốt rét của cả nước. Etiopia, Rwanda và Pakistan ghi nhận sự sụt giảm đáng kể số ca mắc so với cùng kỳ. Tuy nhiên, trên toàn cầu, cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét không đạt được những thành tựu mới. Theo báo cáo của chúng tôi, không có tiến bộ đáng kể nào trong việc giảm số ca mắc sốt rét trên toàn thế giới trong giai đoạn 2015 đến 2017. Số ca tử vong ước tính, ở mức 435 000 trong năm 2017, vẫn ở mức cao không thể chấp nhận được.

Ở nhiều nước bị ảnh hưởng, khả năng tiếp cận các can thiệp sốt rét cốt lõi là quá thấp; báo cáo cho thấy sự gia tăng rất ít của màn ngủ được tẩm bằng thuốc trừ sâu, liệu pháp phòng ngừa cho phụ nữ mang thai và thuốc sốt rét trong những năm gần đây.

Các ca sốt rét và tử vong tập trung nhiều ở vùng cận Saharan châu Phi. Mười một quốc gia chiếm khoảng 70% gánh nặng bệnh tật. Trong 10 quốc gia châu Phi bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi bệnh sốt rét, ước tính có thêm 3,5 triệu trường hợp trong năm 2017 so với năm trước.

Hành động khẩn cấp là cần thiết. Như Tổng Giám đốc TCYTTG của chúng tôi đã lưu ý trong lời tựa của báo cáo: “Chúng ta cần thay đổi hướng đi và cải thiện cách chúng ta chống lại bệnh sốt rét, đặc biệt là ở những quốc gia có gánh nặng cao nhất. Hiện trạng sẽ đưa chúng ta đi chệch hướng xa hơn và gánh những hậu quả kinh tế xã hội tiêu cực đáng kể do bệnh sốt rét”.

Đáp ứng “Gánh nặng cao dẫn tới tác động cao”

Trong những tháng gần đây, WHO, phối hợp với Đối tác Đẩy lùi sốt rét (Roll Back Malaria-RBM) để chấm dứt bệnh sốt rét, đã thúc đẩy một cách tiếp cận mới bắt đầu tạo ra những tiến bộ chống lại bệnh sốt rét ở các quốc gia mang gánh nặng bệnh tật cao nhất. Cách tiếp cận này - được gọi là "Gánh nặng cao dẫn tới tác động ca” - dựa trên 4 trụ cột:

1.Khuyến khích sự quan tâm chính trị quốc gia và toàn cầu trong việc làm giảm tử vong do sốt rét;

2.Thúc đẩy tác động trong nước thông qua việc sử dụng thông tin chiến lược;

3.Cải thiện hướng dẫn,các chính sách và chiến lược toàn cầu

4. Thực hiện một đáp ứng phối hợp mang tầm quốc gia.

“Gánh nặng cao dẫn tới tác động cao” - mà trước đây chúng tôi gọi là sáng kiến ​​của “10 + 1” - xây dựng trên nguyên tắc không ai phải chết vì một căn bệnh có thể phòng ngừa và điều trị được. Ban đầu, nó sẽ được dẫn dắt bởi 11 quốc gia (10 quốc gia trên lục địa châu Phi, cộng với Ấn Độ), cùng nhau chiếm tới70% gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Theo thời gian, bài học kinh nghiệm trong nhóm các quốc gia đầu tiên này sẽ được áp dụng cho tất cả các quốc gia có tỷ lệ lan truyền bệnh cao. Việc đạt được các mục tiêu của Chiến lược kỹ thuật toàn cầu - hoặc không thực hiện được - sẽ xác định liệu cách tiếp cận này có thành công trong việc đạt được mục tiêu cấp bách nhất hay không: đưa đáp ứng sốt rét toàn cầu trở lại đúng hướng. Bạn sẽ được nghe nhiều hơn về nỗ lực này trong những tháng tới.

Sự kiện cấp cao ở Mozambique

Mozambique - một quốc gia mang gánh nặng bệnh sốt rét cao thứ ba trên toàn cầu - là nơi phát hành chính thức báo cáo sốt rét thế giới mới nhất của TCYTTG vào ngày 19 tháng 11. Sau một cuộc họp ngắn về kỹ thuật về các phát hiện quan trọng của báo cáo, chúng tôi đã phối hợp với RBM phát động Đáp ứng gánh nặng cao mới.

Tiến sĩ Matshidiso Moeti, Giám đốc khu vực châu Phi của TCYTTG dẫn đầuĐáp ứng. “Gánh nặng cao dẫn tới tác động cao”, cùng với Tiến sĩ Winnie Mpanju-Shumbusho, Chủ tịch Hội đồng Đối tác RBM và Hon. Nazira Karimo Vali Abdula, Bộ trưởng Bộ Y tế Mozambique. Sự kiện này bao gồm một loạt các cuộc thảo luận bàn tròn với các bên liên quan với Mozambique, các nhà lãnh đạo từ các quốc gia bị ảnh hưởng bởi bệnh sốt rét và các đối tác phát triển.

Đáp ứng sốt rét do quốc gia chủ trì là một chủ đề chính trong các cuộc thảo luận. Hon. Abdula đã bàn vê tầm quan trọng của một đáp ứng phối hợp và đa ngành, lặp lại trụ cột 4 của phương pháp tiếp cận mới về tác động cao. Bà ghi nhận những nỗ lực đang diễn ra ở đất nước mình trong việc huy động mối quan hệ đối tác rộng rãi trong cuộc chiến chống sốt rét - một hoạt động gắn kết công dân, cộng đồng và các tổ chức chính phủ. Một bài báo và câu chuyện ghi lại bằng hình ảnh được xuất bản cùng lúc với báo cáo về bệnh sốt rét trên thế giới cung cấp thêm thông tin về sự lãnh đạo của Mozambique trong việc chống lại căn bệnh này.

Ông Ismaril Anar, đại diện của Bộ Y tế Nigeria, đã nói về vai trò của đất nước ông trong việc thí điểm “Hộp thuốc sốt rét” một chiến lược mới trong việc xác định các quần thể dễ bị tổn thương có nguy cơ mắc bệnh cao. Phó Thủ tướng của Eswatini, H.E. Themba Nhlanganiso, đã trích dẫn một ngân quỹ mới dành cho loại trừ sốt rét quốc gia được thành lập trong quan hệ đối tác với các thực thể khu vực tư nhân như một cách huy động các nguồn lực dành cho căn bệnh này.

Chúng tôi rất vui mừng thể hiện mạnh mẽ như vậy tại sự kiện từ các nhà lãnh đạo cấp cao của các cơ quan và liên minh y tế toàn cầu, bao gồm từ Liên minh chống sốt rét của các nhà lãnh đạo châu Phi, Quỹ Bill & Melinda Gates, Quỹ toàn cầu, UNDP, UNICEF, Unitaid và Sáng kiến ​​sốt rét của Tổng thống Mỹ. Peter Sands, Giám đốc điều hành của Quỹ toàn cầu, đã nói về tầm quan trọng của hội nghị bổ sung Quỹ toàn cầu vào năm tới. Nếu chúng ta có một sự bổ sung thành công, bạn sẽ có thể cảm nhận được sự khác biệt thông qua cách tiếp cận“Gánh nặng cao dẫn tới tác động cao”, ông nói. Nếu chúng ta không thành công, nó sẽ gây ra những bất ổn về những thành tựu mà chúng ta đã đạt được cho đến nay. Chúng tôi đã phát triển một câu chuyện bằng hình ảnh của sự kiện nhằm cung cấp thêm .

Tin tức mới nhất từ ​ các nước tiểu vùng sông Mekong (Greater Mekong)

Vào ngày 30 tháng 11, chúng tôi đã phát hành bản tin hàng năm theo dõi tiến bộ hướng loại trừ bệnh sốt rét ở các nước tiểu vùng sống Mekong. Theo dữ liệu có sẵn, 6 quốc gia trong tiểu vùng - Campuchia, Trung Quốc (tỉnh Vân Nam), Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam - đã chứng kiến ​​xu hướng giảm đáng kể số ca bệnh (-75%) và tử vong (-93%) trong giai đoạn 2012 đến 2017.

Tuy nhiên, một số tỉnh trong tiểu vùng đã báo cáo sự gia tăng đột biến số ca sốt rét vào năm ngoái - một xu hướng tiếp tục trong nửa đầu năm 2018. Sự gia tăng này đã được quy cho một phần là do thiếu hụt thuốc sốt rét, chậm trễ trong việc tung ra thuốc điều trị sốt rét do P. vivax, sử dụng màn chống muỗi thấp và di biến động dân cư lớn hơn vào các khu vực lây truyền mạnh.

Hầu hết các trường hợp sốt rét còn lại đã được báo cáo ở những vùng xa xôi, rừng rậm, những nơi khó tiếp cận bị ảnh hưởng không cân xứng bởi bệnh sốt rét. Các nước Mekong đang tăng cường nỗ lực tiếp cận các cộng đồng có nguy cơ ở những khu vực này, nhằm loại bỏ căn bệnh này khỏi tiểu vùng vào năm 2030.

Sốt rét và Ebola tại Congo

Sốt rét cũng đang đe dọa sức khỏe của người dân ở miền đông Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), nơi các nhân viên y tế hiện đang chiến đấu với Ebola. Tháng trước, các đồng nghiệp của chúng tôi ở thị trấn Beni - tâm chấn của vụ dịch Ebola gần đây - đã báo cáo rằng có tới 50% số người được sàng lọc trong các đơn vị điều trị Ebola được phát hiện chỉ bị sốt rét. Tại tỉnh Bắc Kivu, khu vực vừa trải qua đợt bùng phát dịch Ebola, đã có sự gia tăng gấp 8 lần số ca sốt rét được báo cáo so với cùng kỳ năm 2017.

Vào ngày 28 tháng 11, Chương trình phòng chống sốt rét quốc gia của DRC, được hỗ trợ bởi WHO, UNICEF, Quỹ toàn cầu và Sáng kiến ​​sốt rét của Tổng thống Hoa Kỳ, đã phát động chiến dịch uống thuốc hàng loạt (MDA) trong 4 ngày chống lại bệnh sốt rét ở Beni với mục đích cung cấp tới 450 000 người với cả thuốc sốt rét và màn tẩm thuốc trừ sâu. Kết quả sơ bộ cho thấy chiến dịch đạt khoảng 98% dân số mục tiêu với thuốc sốt rét và 97% với màn chống muỗi.

Chiến dịch này được mô phỏng theo 2 chiến dịch tương tự được thực hiện trong đợt dịch Ebola 2014 ở Liberia và Sierra Leone, là công cụ giúp giảm gánh nặng bệnh sốt rét. Bệnh nhân được điều trị sốt rét thông qua các chiến dịch này đã không được tìm kiếm sự chăm sóc tại các trung tâm y tế, nơi họ có thể có nguy cơ phơi nhiễm với Ebola. Bằng cách giải quyết hiệu quả bệnh sốt rét, các chiến dịch cũng giảm đáng kể khối lượng công việc cho những người ứng cứu y tế khẩn cấp, cho phép họ tập trung vào việc ngăn chặn dịch Ebola.

Uzbekistan được chứng nhận không còn sốt rét

Tuần trước, chúng tôi đã công bố một số tin tốt: Uzbekistan, một quốc gia Trung Á gồm 32 triệu dân, đã nhận được chứng nhận chính thức về loại trừ bệnh sốt rét từ TCYTTG. Chúng tôi kể câu chuyện về cách mà đất nước này thành công trong việc đạt được - và duy trì - không còn ca bệnh sốt rét.

Giấy chứng nhận loại trừ sốt rét được TCYTTG cấp khi một quốc gia đã chứng minh, ngoài sự nghi ngờ hợp lý, chuỗi lây truyền bản địa đã bị làm gián đoạn trên toàn quốc trong ít nhất 3 năm liên tiếp trước đó. Một hệ thống giám sát quốc gia có khả năng phát hiện và ứng phó nhanh chóng với mọi trường hợp sốt rét phải được thực hiện, cùng với một chương trình thích hợp ngăn ngừa sự tái diễn lây truyền. Trên toàn cầu, tổng cộng có 36 quốc gia và vùng lãnh thổ đã được TCYTTG chứng nhận không còn sốt rét. Gần đây chúng tôi đã công bố một danh sách đầy đủ các quốc gia đã nhận được chứng nhận.

Ủy ban tư vấn chính sách sốt rét

Ủy ban Tư vấn Chính sách Sốt rét (Malaria Policy Advisory Committee -MPAC), được thành lập năm 2011, cung cấp tư vấn chiến lược, độc lập cho TCYTTG về tất cả các lĩnh vực chính sách liên quan đến phòng chống và loại trừ sốt rét. Ủy ban này bao gồm một số chuyên gia hàng đầu thế giới trong lĩnh vực này, triệu tập hai lần mỗi năm.

Tại cuộc họp MPAC mới nhất của chúng tôi, được tổ chức vào ngày 17-19 tháng 10, các thành viên Ủy ban đã nghe thông tin cập nhật về 12 lĩnh vực hoạt động trong Chương trình Sốt rét toàn cầu. Kết quả của các cuộc thảo luận này đã được ghi nhận trong báo cáo cuộc họp.

Bên lề cuộc họp, Tiến sĩ Larry Slutsker - thành viên sáng lập của MPAC – bàn luận về vaccine sốt rét RTS, S, đổi mới dữ liệu và nhiều thứ nữa. Giáo sư Brian Greenwood, một thành viên sáng lập khác, đã chia sẻ những hiểu biết của mình về việc chống lại căn bệnh này trong suốt sự nghiệp kéo dài 50 năm. Brian và Larry gần đây đã rời khỏi Ủy ban; Tôi muốn cảm ơn cả hai vì những đóng góp xuất sắc của họ.

Trong 6 tháng qua, Chương trình Sốt rét toàn cầu đã tiến hành đánh giá sâu về quá trình hoạch định và phổ biến chính sách của chúng tôi, với mục đích mang lại sự minh bạch, nhất quán và dự đoán cao hơn cho cách thức phát triển và chia sẻ hướng dẫn bệnh sốt rét của chúng tôi. Dựa trên đánh giá, chúng tôi có kế hoạch đưa ra một số thay đổi vào năm 2019; bạn sẽ nghe nhiều hơn về điều này trong những tháng tới.

Cuộc thảo luận bàn tròn về sốt rét tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc

Vào ngày 25 tháng 9, các Bộ trưởng Y tế từ Ghana, Ethiopia và Mozambique đã tập trung bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lần thứ 73 để chia sẻ quan điểm của họ về những thách thức và cơ hội trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét. Họ cùng tham gia với Quốc vương Eswatini, Thủ tướng Quần đảo Solomon và các đại diện cấp cao khác từ các quốc gia bị ảnh hưởng bởi bệnh sốt rét. Cuộc thảo luận bàn tròn bàn về các can thiệp của Tổng giám đốc WHO, Giám đốc khu vực châu Phi, và người đứng đầu các cơ quan đối tác và nhà tài trợ, bao gồm Liên minh chống sốt rét của các nhà lãnh đạo châu Phi, Quỹ toàn cầu, Đối tác RBM, Unitaid và Sáng kiến ​​sốt rét của Tổng thống Hoa Kỳ .

Phát biểu tại sự kiện, bà Amira Elfadil, Ủy viên các vấn đề xã hội của Liên minh châu Phi, đã ghi nhận một triển vọng tích cực của Châu Phi về việc chấm dứt bệnh sốt rét. “Chúng tôi biết những thách thức và chúng tôi đang cố gắng vượt qua chúng cùng với các đối tác của mình”, bà nói. “Chúng tôi sẽ không có sốt rét ở châu Phi trong một thời gian rất ngắn - tôi rất lạc quan về vấn đề này. Tôi biết rằng sốt rét là căn bệnh chúng ta có thể chống lại nếu chúng ta cùng chung tay”.Chúng tôi đã ghi lại những điểm nổi bật khác từ sự kiện này trong một câu chuyện bằng hình ảnh, được phát triển với sự cộng tác của Quỹ Liên Hiệp Quốcvà Đối tác RBM.

Khi năm 2018 sắp kết thúc, tôi muốn cảm ơn các đối tác của chúng tôi vì sự hợp tác liên tục của các bạn trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét. Với hành động khẩn cấp và phối hợp giữa tất cả các bên liên quan, chúng ta có thể cứu nhiều mạng sống hơn và cải thiện kết quả sức khỏe cho hàng triệu người trên thế giới.

Trân trọng,

Pedro

Ngày 20 tháng 12 năm 2018

Tiến sĩ Pedro Alonso
Giám đốc Chương trình Sốt rét toàn cầu của WHO

Các nội dung khác »

---