Phải mất gần 4 giờ đồng hồ bằng xe máy từ Đông Hà chúng tôi mới đến được xã A Dơi - một xã nằm ở vùng biên giới, phía Tây của huyện Hướng Hóa. Trong thời gian qua, dù gặp nhiều khó khăn nhưng Đảng và Chính quyền các cấp quan tâm đến vùng đất này thông qua việc đầu tư các công trình dân sinh như điện, đường, trường, trạm đã về tận các bản làng xa xôi phục vụ cho các hoạt động an sinh- xã hội, phát triển kinh tế, công tác giáo dục và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân trên địa bàn các xã vùng Lìa.

Xác định là xã thuộc vùng sốt rét lưu hành vừa (vùng 4) nên trong thời gian qua với sự giúp đỡ của tỉnh và huyện, Trạm Y tế đã tổ chức phân công cán bộ bám sát địa bàn các thôn cùng với nhân viên y tế thôn bản tăng cường triển khai các hoạt động giám sát, nắm bắt số lượng người giao lưu, truyền thông cho nhân dân về các biện pháp phòng chống sốt rét như ngũ màn tại nhà cũng như khi giao lưu vào rừng, ngũ rẫy, qua lại biên giới. Hàng năm, bên cạnh sự hỗ trợ từ Dự án Sáng kiến khu vực ngăn chặn và loại trừ sốt rét kháng thuốc Artemisinin giai đoạn 2018-2020 (RAI2E) như màn ngũ cho dân nghèo sống tại các vùng sốt rét lưu hành, võng màn và kem xua muỗi cho các đối tượng dân giao lưu phòng chống muỗi đốt; Trạm Y tế xã còn phối hợp với Trưởng thôn và các ban ngành của xã tổ chức các chiến dịch phun tồn lưu trong nhà cho dân có tỷ lệ ngủ màn thấp dưới 80%.Trong giai đoạn 2016-2020, thực hiện gần 1000 xét nghiệm máu/ 1 năm (bao gồm xét nghiệm lam và test chẩn đoán nhanh) cho các đối tượng nguy cơ mắc sốt rét trên địa bàn tại Trạm Y tế xã cho người đến khám và điều tra ca bệnh và xử lý ổ bệnh tại cộng đồng sớm. Nhờ đó, mà tình hình sốt rét bước đầu được khống chế, không lan rộng ra cộng đồng.

Nhân viên Trạm Y tế xã A Dơi kéo máu tìm ký sinh trùng sốt rét

Tuy nhiên, A Dơi là một xã biên giới thuộc vùng sâu vùng xa của huyện Hướng Hóa, nằm trên tuyến đường Lìa, sát đường biên giới Việt – Lào. Diện tích tự nhiên toàn xã là: 2938.35ha, khoảng cách từ thôn xa nhất (Đồng Tâm) đến Trạm Y tế là 5km, toàn xã có 747 hộ, 3644 khẩu, với 03 dân tộc sinh sống trên địa bàn chủ yếu là: Vân Kiều/Pakô (2435) chiếm 78,04%, Kinh (800) chiếm 22%. Thu nhập chính của các hộ gia đình chủ yếu dựa vào nương rẫy, tỷ lệ hộ nghèò và cận nghèo chiếm hơn 50%. Cấu trúc nhà cửa nhỏ, sơ sài nên khi phun tồn lưu hóa chất khó tồn lưu lâu vì chịu tác động của mặt trời. Bên cạnh đó, do khoảng cách từ nhà đến nơi sản xuất thường xa, nên người dân thường đi làm sớm và về muộn và đây là thời điểm trong ngày dễ bị phơi nhiễm với muỗi sốt rét. Điều kiện sống cũng như tập quán ngũ màn còn thấp, hàng năm có hàng trăm lượt người dân giao lưu qua lại biên giới; nhận thức của người dân về các biện pháp phòng chống sốt rét chưa cao cũng ảnh hưởng và tác động đến thành quả trong thời gian tới. Màn ngũ có được từ dự án RAI2E nên khi bị rách không có nguồn thay thế để đảm bảo tỷ lệ màn < 2 người/01 màn đôi; anh Hồ văn Hồng - người dân sống trên địa bàn thôn Proi cho biết: “Dân chúng tôi thu nhập rất thấp, chủ yếu từ lúa, sắn nên không có tiền mua màn, rất mong sự quan tâm của Nhà nước”. Qua phân tích số liệu từ Trạm Y tế và giám sát tại cộng đồng trong giai đoạn 2016-2020 cho thấy số ca nhiễm sốt rét tập trung chủ yếu là đối tượng giao lưu (hơn 70%) nên việc phát hiện và xử lý ca bệnh/ổ bệnh thường chậm; bên cạnh đó tỷ lệ nhiễm phần lớn là P. vivax - chiếm tới 79,16% (19/24), việc tuân thủ lộ trình điều trị gặp khó khăn do bệnh nhân phải uống thuốc chống tái phát vào tận dạ dày tới 14 ngày. Trao đổi với chúng tôi, Bs Đinh Văn Bảo - Trưởng Trạm Y tế xã cho biết: “Mặc dầu sốt rét đã giảm nhiều so với trước đây nhưng tỷ lệ hiện mắc sốt rét của A Dơi còn cao hơn so với các xã khác trên địa bàn nên rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm và đầu tư từ Trung ương, tỉnh, huyện về cả nguồn lực cũng như về chuyên môn để công tác phòng chống và loại trừ sốt rét mang lại hiệu quả cao.”

Phối hợp các tuyến trong điều tra ổ bệnh tại thôn Proi- xã A Dơi năm 2019

Để công tác phòng chống và loại trừ sốt rét trong thời gian tới đạt hiệu quả cao, Trạm Y tế cần phối hợp với các ban ngành, Trưởng thôn bản tập trung tuyên truyền phòng chống sốt rét cho các đối tượng đích như phụ nữ, dân giao lưu thường xuyên ngũ màn tại nhà cũng như khi vào rừng, ngũ rẫy.

Nhằm giúp cho công tác phòng chống sốt rét ngày càng hiệu quả trong thời gian tới, Sở Y tế phối hợp với Tổ chức vì sức khỏe và đói nghèo (Health Poverty Action- HPA) sẽ hỗ trợ A Dơi thực hiện Dự án phòng chống sốt rét cho dân di biến động trong giai đoạn 2021-2023 nhằm không ngừng nâng cao nhận thức của người dân; năng lực thu thập thông tin và chất lượng giám sát sốt rét cho đội ngũ y tế bao gồm nhân viên y tế thôn bản và cán bộ Trạm Y tế xã thông qua tập huấn và cung cấp phương tiện. Bố trí nhân viên y tế thôn bản theo dõi việc uống thuốc của người nhiễm chủng P. vivax đảm bảo thuốc uống đủ liều, vào tận dạ dày có sự chứng giám của cán bộ y tế (DOTs) thông qua tin nhắn và thăm bệnh tại nhà.Tăng cường giám sát ca bệnh sớm tại cộng đồng, khoanh vùng và xử lý sớm ca bệnh/ ổ bệnh theo công thức 2-3-7 (báo cáo ca bệnh trong vòng 02 ngày, điều tra trong vòng 03 ngày và xử lý triệt để trong vòng 07 ngày) theo quy định của Bộ Y tế. Tổ chức tốt các chiến dịch phun tồn lưu hiệu quả với độ bao phủ cao cả về tỷ lệ số hộ, số dân và đặc biệt là diện tích nhà được phun. Chú trọng kết hợp Quân dân y trong công tác phòng chống sốt rét tại các thôn bản nằm vùng sâu, xa trạm y tế. Đảm bảo đày đủ các vật tư sốt rét thiết yếu như thuốc sốt rét các loại, test chẩn đoán nhanh, hóa chất để xử lý ổ bệnh.

Cuộc chiến phòng chống và loại trừ sốt rét trên địa bàn vùng biên giới còn nhiều khó khăn và thách thức phía trước. Do vậy, ngành y tế và chính quyền các cấp cần tiếp tục đầu tư nguồn lực, đẩy mạnh các hoạt động sốt rét một cách đồng bộ trong thời gian tới để từng bước làm giảm tác động sốt rét đối với sức khỏecho người dân nói chung và cộng đồng dân cư sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng khó khăn nói riêng, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, tính nhân văn và ưu việt của chế độ để “không một ai bị bỏ lại phía sau”.

Các nội dung khác »

---