 |
| Các nhà khoa học đang nghiên cứu một mẫu vi khuẩn mới (Ảnh: AFP) |
Nguồn gốc và cảnh báo sự xuất hiện nguy hiểm của gen NDM-1 trong vi khuẩn
NDM-1 là viết tắt của cụm cụm từ New Delhi metallo-ß-lactamase-1 hay còn được gọi là New Delhi metallo-beta-lactamase-1 là một đoạn gen mã hóa (DNA code) có ở một số vi khuẩn. Nếu một chủng vi khuẩn nào đó mang đoạn gen này thì nó sẽ có khả năng kháng lại hầu hết các loại kháng sinh hiện có, bao gồm các loại kháng sinh nhóm Carbapenem, nhóm thuốc này cũng được biết đến như là phương án cuối cùng trong điều trị nhiễm khuẩn. Nhóm kháng sinh Carbapenem là những kháng sinh mạnh nhất hiện nay, được dùng như phương án cuối cùng để chống lại các tác nhân gây bệnh như E. coli và Klebsiella (Klebsiella là một giống trực khuẩn di động, Gram âm…). Gen NDM-1 tác động làm cho vi khuẩn sản sinh ra một loại enzym có khả vô hiệu hóa tính năng của nhóm kháng sinh carbepenem.  | Một số quốc gia đã có sự phát tán của loại gen NDM-1 trong vi khuẩnvà những tác hại của nó
(Ảnh: dailymail.co.uk) |
Nếu một vi khuẩn nào đó có mang gen NDM-1 sẽ trở thành một “siêu vi khuẩn”. Ở đây có thể hiểu đơn giản là: - NDM-1 (New Delhi metallo-ß-lactamase-1) là một đoạn gen mã hóa (DNA code) được tìm thấy ở một vài loại vi khuẩn. - Gen này giúp cho vi khuẩn tạo ra một loại enzym được gọi là carbapenemase có chức năng vô hiệu hóa nhóm kháng sinh carbepenem cũng như làm mất tác dụng của các loại kháng sinh khác. - Nhóm Carbepenem là nhóm kháng sinh có tác dụng mạnh nhất hiện nay, được dùng chống lại sự nhiễm khuẩn khi các nhóm kháng sinh khác không còn hiệu quả. - Hiện tại chưa có một loại kháng sinh nào đủ hiệu quả để vô hiệu hóa gen NDM-1. - Vi khuẩn mang trong mình gen NDM-1 sẽ có khả năng kháng lại bất cứ loại kháng sinh nào ở hiện tại cũng như những loại kháng sinh dự kiến sẽ được đưa ra thị trường trong tương lai gần đây.  | “Siêu vi khuẩn”: chủng vi khuẩn cực kỳ nguy hiểm cho
toàn thế giới vì khả năng điều trị còn khá hạn chế.
(Ảnh: wikicommons) |
Không những vậy, NDM-1 còn có khả năng được nhân lên ở những chủng vi khuẩn khác nhau thông qua phương thức di chuyển gen theo chiều ngang (horizontal gene transfer). Và như thế sẽ nguy hiểm hơn nếu đoạn gen NDM-1 được nhân lên ở một vi khuẩn khác đã kháng với kháng sinh, từ đây chúng sẽ dễ dàng lây nhiễm từ người sang người, việc điều trị sẽ trở nên vô cùng khó khăn hoặc không thể điều trị được. Các chuyên gia y tế Anh Quốc cho rằng họ đã từng biết đến một vài ca bệnh kháng lại với kháng sinh nhóm carbapenem và họ cho rằng sự kháng này chưa được truyền sang một loại vi khuẩn nào khác. Nhưng sự thật là gen NDM-1 dễ dàng nhân lên ở những dòng vi khuẩn khác, tạo nên một sự nguy hiểm đặc biệt. Ở thời điểm này, giới khoa học đã biết một vài chủng vi khuẩn mang gen NDM-1 như E. coli và Klebsiella pneumoniae. NDM-1 được phát hiện bởi Dongeun Yong, Mark A. Toleman, Christian G. Girke,và đồng nghiệp và được đặt theo tên thủ đô của Ấn Độ là New Delhi. Đoạn gen này hiện lan truyền chủ yếu tại Ấn Độ và Pakistan, đặc biệt là tại các bệnh viện của 2 quốc gia này. Các nhà chức trách châu Âu đang nghi ngờ rằng đã có một số lượng không ít người dân ở châu lục này sang Ấn Độ hoặc Pakistan để phẫu thuật thẩm mỹ vì những nơi này chi phí khá rẻ cho những ca phẫu thuật và sau đó họ đã vô tình mang vi khuẩn có chứa NDM-1 về. Còn tại Việt Nam cho đến nay chưa có nghiên cứu nào giải mã trình tự gen của tất cả các vi khuẩn kháng thuốc để xem đó có phải là gen NDM-1 hay không, nhưng đã phát hiện loại vi khuẩn kháng thuốc mang gen tương tự NDM-1 như vi khuẩn mang gen IMP, VIM... cũng kháng thuốc nhóm Carbapenem. Tuy nhiên, Một nghiên cứu của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương được thực hiện tại 16 bệnh viện ở Việt Nam đã phát hiện vi khuẩn kháng thuốc nhóm carbapenem tương tự vi khuẩn tìm thấy ở Ấn Độ nhưng mang gene kiểu khác. Trước đó, các chuyên gia y tế Anh và Ấn Độ đã cảnh báo một nhóm “siêu vi khuẩn” có khả năng kháng lại tất cả các loại thuốc kháng sinh đã lan từ các nước Nam Á sang Anh và có thể sẽ lây lan trên phạm vi toàn thế giới. Điều trị “siêu vi khuẩn” như thế nào?Các chuyên gia y tế Anh Quốc cho rằng, việc điều trị cần phối hợp với nhiều biện pháp khác nhau. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã nhận thấy một số chủng vi khuẩn đã kháng lại với tất cả các loại kháng sinh. Cách duy nhất hiện nay để chống lại sự lan truyền của NDM-1 là thông qua công tác giám sát, xác định và nhanh chóng cách ly người bệnh, vệ sinh tiêu độc khu vực bệnh viện và các trang thiết bị tại nơi này. Tiếp đến cần có sự hợp tác giữa các quốc gia để chia sẻ thông tin nghiên cứu vi khuẩn từ các phòng thí nghiệm và cơ quan y tế các nước. Bên cạnh đó, theo các chuyên gia y học có một loại thuốc kết hợp có thể đáp ứng điều trị “siêu vi khuẩn”. Đó là trường hợp của thuốc kháng sinh Colistin cùng với dòng thuốc kháng sinh mới Tigecycline là 2 loại thuốc có hiệu quả để đáp ứng điều trị “siêu vi khuẩn” kháng nhóm kháng sinh carbapenem, gồm cả vi khuẩn có gen NDM-1 ở Ấn Độ hay các vi khuẩn có các gen kháng thuốc tương tự khác ở nước ta. Nhưng hiện cả hai loại thuốc này đều không được chính thức có mặt trên thị trường thuốc ở Việt Nam. Ủy ban Bảo vệ Sức khỏe Anh Quốc đã đưa ra một số gợi ý hành động trong việc theo dõi và ngăn ngừa sự lây lan của chủng vi khuẩn có chứa gen NDM-1 như: - Cảnh giác với sự tăng lên của enzym carbapenemase được tiết ra bởi vi khuẩn thuộc họ Enterobacteriaceae có chứa gen NDM-1. - Cẩn thận trong việc tiếp xúc với hệ thống y tế Ấn Độ và Pakistan vì đây là nơi có nguy cơ cao lây nhiễm các chủng khuẩn đa kháng và các khuẩn nhóm Enterobacteriaceae tiết enzym carbapenemase. - Cách ly bệnh nhân nhiễm và nghi nhiễm với các chủng kháng thuốc hoặc kháng đa thuốc.
Trong một nghiên cứu đăng trên tạp chí Y học The Lancet, nhóm chuyên gia do bác sĩ Timothy Walsh thuộc ĐH Cardiff (Xứ Wales) và Karthikeyan Kumarasamy thuộc ĐH Madras (Ấn Độ) dẫn đầu, khẳng định các vi khuẩn chứa NDM-1 đã lan từ Ấn Độ và Pakistan sang các bệnh viện tại Anh Quốc. Vi khuẩn chứa NDM-1 có thể kháng lại hầu hết mọi loại thuốc kháng sinh. Các trường hợp nhiễm vi khuẩn E.coli thông thường có thể nhanh chóng hồi phục, nhưng nếu vi khuẩn E.coli lại có chứa NDM-1 thì nguy cơ tử vong rất cao. Nhóm nghiên cứu cũng đã phát hiện 44 trường hợp nhiễm vi khuẩn chứa NDM-1 ở Chennai, 26 trường hợp ở Haryana tại Ấn Độ, 73 trường hợp khác ở nhiều địa điểm tại Bangladesh, Pakistan. Số trường hợp nhiễm vi khuẩn chứa NDM-1 ở Anh đã lên đến 50 và hiện đang tăng. Ngoài ra còn có một số ca lây nhiễm NDM-1 cũng đã được phát hiện tại Mỹ, Canada và Úc… |
|
TRANG CHỦ
