|
Có thể phát hiện nhiễm ký sinh trùng sốt rét Plasmodium knowlesi ở người bằng test chẩn đoán nhanh (RTDs)
Ký sinh trùng sốt rét Plasmodium knowlesi (P. knowlesi) xảy ra trongtự nhiên ở khỉ đuôi dài và khỉ đuôi lợn mà nó thường sống ở các vùng rừng ở Đông Nam Á. P. knowlesi có thể được truyền từ khỉ tới ngưòi bởi vết cắn của một con muỗi nhiễm trùng (1) nhưng nhiễm với P. knowlesi được đề cập trước đây như một bệnh hiếm gặp, xảy ra tản phát ở người. Tuy nhiên, những phát hiện gần đây vớisố lượng lớn các bệnh nhân bị nhiễm ở Borneo, Malaysia; những báo cáo của các ca bệnh nhiễm khác ở Thái Lan, Myanmar, Philippines, và Singapore bởi những người đi đến Borneo, Malaysia gợi ý rằng P. knowlesi có thể lan rộng ở người hơn những suy nghĩ trước đây. Tiếc thay, khi sử dụng phân tích các giai đoạn sinh sản vô tính của P. knowlesi bằngkính hiển vi có thể nhầm lẫn những ký sinh trùng này như là P. malariae. Không giống như P. malariae, thường nhân lên mỗi 3 ngày trong máu và không bao giờ gây ra sốt rét ác tính, P. knowlesi nhân lên hàng ngày vàmật độ ký sinh trùng trong máu thường cao, nhanh trong một thời gian rất ngắn và tử vong ở người có thể xảy ra. Do đó, chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là rất cần thiết. Mặc dù phản ứng chuỗi PCR được dùng để xác định các loài gây bệnh song cũng có một số nhược điểm của nó (đắt tiền, đòi hỏi trang thiết bị và đào tạo con người,…), một test chẩn đoán nhanh (RDTS) sẽ là một công cụ hữu ích cho việc đưa đến khâu điều trị tức thời và đầy đủ. Chúng tôi báo cáo một ca nhiễm P. knowlesi ngoại lai ở Hà lan trên một công nhân di cư từ Borneo, Malaysia. Và ca bệnh nhiễm P. knowlesi này đã được phát hiện bằng test chẩn đoán nhanh sốt rét có sự hỗ trợ các công cụ khác. Trình bày ca bệnh Một bệnh nhân là nam giới, 38 tuổi đến Hà Lan vào tháng 1 năm 2009 để làm việc như một công nhân đóng tàu ở Rotterdam. Từ tháng 10 năm 2008, ông ta đã sống ở quận Kapit, Sarawak ở Borneo, Malaysia và đã có tiền sử đi săn các động vật hoang dại trong các vùng rừng rậm xung quanh. Một tuần sau khi đến Hà lan, ông ta nhập viện với tiền sử sốt 5 ngày, kèm theo đau cơ, nhức đầu, và đau vùng lưng dưới. Tiền sử không có gì mới và ông ta chưa từng bị nhiễm sốt rét trước đó. Khám tổng quát cho thấy nhiệt độ 40oC và vàng da nặng. Bụng không có gì bất thường qua thăm khám. Các xét nghiệm cận lâm sàng cho thấy một tình trạng: +Thiếu máu mức độ trung bình (hemoglobin 7.8nmol/L ) [giới hạn tham khảo 8.5–11.0 mmol/L]), +Số lượng bạch cầu bình thường (5.8 × 109/L [giới hạn tham khảo4.3–10×109/L]), +Yếu tố đông máu(số lượng tiểu cầu22×109/L[giới hạn tham khảo150 – 400×109/L]); +Gia tăng của protein phản ứng C(158 mg/L [giới hạn tham khảo < 10 mg/L]) +Bất thường chức năng gan (serumalanineaminotransferase199U/L[giới hạn tham khảo <41 U/L]; aspartate aminotransferase 128 U/L [giới hạn tham khảo < 37 U/L]; +Lactate dehydrogenase [LDH] 1,059 U/L [giới hạn tham khảo< 450U/L]; +Gamma-glutamyltransferase 183U/L[giới hạn tham khảo< 50U/L]; +Alkalinephosphatase 285U/L[giới hạn < 120U/L]; +Bilirubin toàn phần 99µmol/L[giới hạn tham khảo< 17µmol/L]); +Mức lactate là trong giới hạn bình thường. Trong test chẩn đoán nhanh sốt rét (BinaxNOWMalaria Test; Binax, Inc., Scarborough, ME, USA), mẫu máu của bệnh nhân là âm tính với protein 2 giàu histidine (HRP2) của P. falciparum nhưng đã có phản ứng dương tính với kháng nguyên aldolase pan- malaria, điều này đề nghị và nghĩ đến bệnh nhân nhiễm Plasmodium spp. nhưng không phải P. falciparum. Các kết quả phân tích bằng phương pháp QBC (quantative buffy coat) là dương tính với thể tư dưỡng, thể phân liệt và thể giao bào KST sốtrét. Trên lam giọt mỏng chứng tỏ mật độ ký sinh trùng chiếm 2% hồng cầu bị nhiễm (84,000 thể tư dưỡng/µL), thể phân liệt và thể giao bào khá nhiều với sự xuất hiện các thể này kèm theo hình thái học không xác định à chẩn đoán sơ bộ là TD nhiễm P. knowlesi được nghi ngờ bởi vì gần đây bệnh nhân sống ở Kapit, đảo Borneo, Malaysia. Bệnh nhân được chỉ định điều trị bằng thuốc chloroquine đường uống theo dõi sau mỗi 6, 24 và 48 giờ, kết quả đã làm giảm nhanh chóng các triệu chứng và đặc biệt không còn sốt. Các kết quả của phân tích QBC, phản ứng kháng nguyên pan- malaria aldolate trên test RDTs và các lam giọt dày, giọt mỏng là âm tính sau đó sau khi uống chloroquin. Tiếp sau đó, các mẫu máu được gởi đi phân tích PCR, được xác định loài Plasmodium. Các loài Plasmodium ở người được loại trừ bằng cách sử dụng PCR (real-time) and nested PCR. Hơn nữa, phân tích PCR được thực hiện trên một mẫu máu bằng cách dùng primer chẩn đoán cho rRNA tiểu đơn vị nhỏ của Plasmodium (SSU), bao gồm các primers đặc hiệu loài và đặc hiệu kiểu gen. Trái với phương pháp được mô tả bởi Sing và cộng sự, nested PCR là không cần thiết bởi mật độ ký sinh trùng trong máu cao và các vật liệu mới sẵn có. Thay vào đó, PCRs là được thực hiện trực tiếp trên 2µL của máu trong thể tích25-µL bằng cách sử dụng Phusion Blood PCR kit(Finnzymes,Espoo,Finland). Các primers đặc hiệu gen và các primers đặc hiệu loài P. knowlesi đã khẳng định bệnh nhân nhiễm chính loài P. knowlesi. Để xác định kết quả PCR, sắp xếp trình tự các đơn dòngtạo ra bởi các primer rPLUI và rPLU5. Các chuỗi cũng được so sánh với chuỗiPlasmodium A-type SSU-rRNA được biết bằng phương pháp kết nối bên cạnh. Chuỗi của phân lập lâm sàng PkHHR-BPRC1 (GenBank accession no. FJ804768)chụm lại một cách mạnh mẽ với chuỗi P. knowlesi A-type. Sốt rét ngoại lai là tương đối hiếm gặp ở các quốc gia công nghiệp. Để có chẩn đoán chính xác sốt rét có thể khó khăn ở những trung tâmnơi mà các nhân viên xét nghiệm là ít kinh nghiệm trong việc xác định chính xác và định loại loài KSTSR gây ra, điều này xảy ra ở các nơi không lưu hành sốt rét. Những trung tâm này thường sử dụng các test nhanh (RDTs) trong chẩn đoán bệnh sốt rét. Ngược lại với ca bệnh ở đây, Bronner và cộng sự đã báo cáo rằngtest Binax NOW malariađã không phát hiện được một bệnh nhân ở một người du lịch Thụy Điển đã bị nhiễm P. knowlesi ở đảo Borneo, Malaysia. Mật độ ký sinh trùng thấp(0,1%) ở bệnh nhân này có thể gây ra một hạn chế biểu hiện phản ứng với pan-malaria antigen aldolate. Chúng tôi đánh giá test nhanh Binax NOW và OptiMAL (Diamed, Cressier, Switzeland) trong phát hiệnP. knowlesi ở người bằng phân tích các mẫu máu liên tiếp được thực hiện sau khi nhập viện. Những mẫu này được bảo quản ở nhiệt độ -20oC trong 2 tuần cho đến khi mẫu được thực hiện phân tích.Mẫu này được lấy khi bệnh nhân nhập viện (2% hồng cầu bị nhiễm) đã không phản ứng với kháng thể đặc hiệu P. falciparum chống lại protein 2 giàu histidine (HRP2) nhưng đã phảnứng với pan-malaria antigen aldolate ở test nhanh BinaxNOW. Mẫu này cũng cho mộtkết quảdương tính trong LDH đặc hiệu P. falciparum và pan-malaria LDH ở test OptiMAL, xác nhận có phản ứng chéo của LDH P. knowlesi với kháng thể đơn dòng, được chứng minh bởi McCutchan và cộng sự. Kháng thể này cũng được sử dụng trong test nhanh OptiMAL (Diamed, pers.comm). Do đó, một kết quả testdương tính cho pLDH P. falciparum trong test nhanh sốt rét OptiMAL là không đặc hiệu cho P. falciparum bởi vì nó cũng có thể gây ra bởi P. knowlesi. Kết quả dương tính cho pLDH và aldolate trong cả 2 test trở nên âm tínhsau khi điều trị, điều này chứng tỏ rằng sự biến mất ký sinh trùng nhanh chóng sau khi điều trị. Kết quả có so sánh trong nghiên cứu có thể cho phép chúng tôi đề nghi rằng test OptiMAL có thể phát hiện được mật độ ký sinh trùng thấp hơn test Binax NOW (bán định lượng). Kết quả nghiên cứu chứng tỏ rằng test phát hiện kháng nguyên chẩn đoán nhanh (RDTs) sốt rét ở người có thể giúp phát hiện nhiễm P. knowlesi ở người, mặc dầu nhiễm với mật độ ký sinh trùng thấp sẽ không được phát hiện. Một kết quả âm tính không loại trừ nhiễm P. knowlesi, nó cũng không loại trừ nhiễm các loài ký sinh trùng khác. Lẽ tất nhiên, các test này sẽ không đặc hiệu loài vì cùng lúc phát hiện nhiều loại không phải P. falciparum chứ không phải đặc hiệu riêng loài P. knowlesi, nên sau đó cần thiết xác định lại bằng các công cụ sinh học phân tử như PCR hoặc nested PCR sẽ làm sáng tỏ các trường hợp. Ca bệnh được mô tả là một ca nhiễm P. knowlesi được xác định bằng phương pháp PCR có mật độ ký sinh trùng trong máu cao, hình thái học không điển hình và những dấu hiệu lâm sàng trầm trọng ở một công nhân di cư từ Boneo, Malaysiađến ở Hà Lan. Các điều tra chứng tỏ rằng các test phát hiện kháng nguyên nhanh cho phát hiện nhiễm ký sinh trùng sốt rét người có thể phát hiện nhiễm P. knowlesi ở người (nghi ngờ). Nghiên cứu trên được tiến hành và trình bày bởi nhóm tác giả Jaap J. van Hellemond, Marijke Rutten, Rob Koelewijn,Anne-Marie Zeeman, Jaco J. Verweij, Pieter J. Wismans, Clemens H. Kocken, Perry J.J. van Genderen.
|
TRANG CHỦ
