|
Ấu trùng giun đũa chó/mèo (Toxocara canis/cati) ký sinh, gây bệnh ở người và các động vật khác
Những năm gần đây, ấu trùng giun đũa chó/mèo (Toxocara canis/cati) ký sinh, gây bệnh ở người trở nên phổ biến và ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe người dân. Điều đáng quan tâm hơn là chúng còn có khả năng gây bệnh ở nhiều loài động vật khác nên nguy cơ phơi nhiễm bệnh trong cộng đồng rất cao. Vật chủ chính là chó và mèo Bệnh giun đũa Toxocara canis trên chó Chó và các động vật thuộc họ chó là các vật chủ chính đối với T. canis. Các con giun trưởng thành tìm thấy trong ruột non, đẻ một lượng lớn trứng chưa thụ tinh/ hay chưa tạo phôi (unembryonated eggs) vào trong phân. Trứng sau đó tiếp tục chuyển thành tạo phôi trong môi trường sau khi thải ra theo phân, trong khoảng 9-15 ngày ở trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm tối ưu (25 - 30ºC) và 35 ngày ở 16.5ºC. Ấu trùng không phát triển ở nhiệt độ < 10°C và chết dưới -15°C. Nhiệt độ lạnh có thể làm trì hoãn sự phát triển trong nhiều tháng đến nhiều năm. Chỉ có các trứng thụ tinh có tính nhiễm. Khi một con chó tiêu hóa hay ăn phải trứng thụ tinh, ấu trùng đẻ ra trong ruột non. Trên các chó con nhỏ hơn 4-5 tuần tuổi, ấu trùng xuyên thành ruột non và được mang đi đến phổi nhòe dòng tuần hoàn, ở đó chúng đi vào phế nang phế quản nhỏ và khí quản. Các ấu trùng vào trong hầu và được nuốt xuống. Khi ký sinh trùng đến ruột non lần thứ hai, chúng sẽ phát triển thành con trưởng thành, phối nhau và đẻ trứng. Các ấu trùng chưa trưởng thành cũng đôi khi tìm thấy trong phân.Giun T. canis trưởng thành có một tuổi thọ khoảng 4 tháng trong ruột non và hầu hết ký sinh trùng bị đẩy ra trong vòng 6 tháng sau nhiễm. Khi các con chó con lớn hơn và chó trưởng thành tiêu hóa trứng, một sự gia tăng tỷ lệ ấu trùng sẽ thất bại khâu di chuyển qua phổi. Các ấu trùng này chu du thay vì đến cơ, gan, thận và các tạng khác, ở đó chúng trở nên trạng thái “ngủ”.Chó ở bất kỳ lứa tuổi nào có thể phát triển sự nhiễm trùng độc quyền nếu chúng ăn các mô chứa ấu trùng thể ngủ này [dormant (hypobiotic) larvae], chẳng hạn, ấu trùng tìm thấy trong con mồi. Các ấu trùng này có thể trưởng thành trong ruột non của chó mà không cần quá trình di chuyển thêm. Các ấu trùng dạng “hypobiotic” đóng vai trò như một ổ chứa nhiễm trùng trên các con chó có thai. Chúng trở nên tái hoạt trong suốt giai đoạn cuối của thai kỳ và nhiều rồi chúng đi vào tử cung hoặc tuyến vú, ở đó chúng nhiễm vào thai hoặc các con chó con. Sự lan truyền có thể xảy ra lặp lại trên mỗi lứa đẻ sau đó, không cần sự tái nhiễm. Ký sinh trùng mắc phải trong tử cung (“in utero”) đi vào gan của bào thai, di chuyển đến phổi và phát triển thành con trưởng thành sau đó khoảng 3 tuần. Hầu hết các ấu trùng bị ăn qua sữa không có di chuyển qua các mô, nhưng hoàn thành sự phát triển trong ruột. Một số con chó cái phát triển nhiễm trùng tiềm tàng trong quá trình cho con bú. Hoặc từ sự di chuyển của ấu trùng giai đoạn ngủvào trong ruột hoặc từ sự tiêu hóa của ấu trùng trong phân các con chó con của chúng; nhiễm trùng này tự biến mất khoảng 4-10 tuần sau khi sinh con. Bệnh giun đũa Toxocara cati trên mèo Mèo là các vật chủ chính đối với T. cati. Chu kỳ của T. cati được nhận định tương tự với T. canis; song loài T. cati không truyền qua tử cung và các con mèo con chỉ nhiễm qua sữa và sữa non của mèo mẹ. Một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng ấu trùng được truyền vào trong sữa nếu mèo mẹ nhiễm trùng cấp tính trong giai đoạn cuối của thai kỳ; ấu trùng giai đoạn ngủ dường như không phải là một nguồn lan truyền qua sữa. Các con mèo trưởng thành có thể phát triển thành giai đoạn nhiễm trùng tiềm tàng sau khi nuốt phải trứng của hoặc ấu trùng của chúng. Mặc dù, chỉ có một vài ấu trùng hoàn thành chu du trong khí quản ở các con mèo trưởng thành hơn là mèo con, giảm không có ý nghĩa như trên vật chủ chó. Trên mèo, các ấu trùng thể ngủ của T. cati tìm thấy chủ yếu trong các cơ. Vật chủ là người và các loài động vật khác Nhiễm giun đũa Toxocara trên người và các động vật là vật chủ “paratenic hosts” Ấu trùng có thể truyền giữa các động vật là vật chủ “paratenic hosts” (giống như vật chủ trung gian nhưng không cần thiết cho chu kỳ phát triển của ký sinh trùng), mà không có sự phát triển bởi các động vật nhai lại hoặc động vật ăn thịt đồng loại (carnivorism or cannibalism). Nếu các vật chủ paratenic host bị ăn bởi chó hoặc mèo, ấu trùng thường tiếp tục sự phát triển của chúng thành giun trưởng thành trực tiếp trong đường ruột, không có sự di chuyển thông qua phổi. Ấu trùng T. canis có thể duy trì sống trong vài tuần hay lâu hơn trong các xác súc vật giữ đông. Các trứng có phôi của Toxocarasẽ đào thải trong ruột của hầu hết các động vật, cũng như chim và một số động vật không xương sống khác như giun đât và ruồi. Trên các loài động vật khác với vật chủ chính, ấu trùng không hoàn thành khâu di chuyển qua phổi vào ruột. Chúng di chuyển chỉ thông qua các mô, nơi đó cuối cùng đóng kén vỏ như một ấu trùng ngủ đông. Một số ấu trùng này có thể duy trì khả năng sống sót vô hạn định; ấu trùng đã được tìm thấy ít nhất 9 năm trên các con khỉ macaques được gây nhiễm thực nghiệm và các động vật gặm nhấm có thể nhiễm trong suốt đời nó. Lây truyền đến phôi thai là điều có thể xảy ra trên một số vật chủ “paratenic hosts”. Trên chuột, T. canis và T. cati có thể nhiễm cho phôi thai nếu mẹ nhiễm trong quá trình mang thai, nhưng các ấu trùng ngủ trong các mô không nhiễm vào phôi thai. Lây truyền cũng có thể xảy ra sữa của các động vật gặm nhấm. Hầu hết các nhiễm trùng ở người xảy ra trên các trẻ em nhỏ là những đối tượng ăn đất có chứa trứng tạo phôi. Người cũng có thể nhiễm nếu ăn phải trứng trên dính vào các tay không rửa sạch hoặc nguồn nước và thực phẩm nhiễm mầm bệnh, hoặc ấu trùng trong các mô thịt còn sống hoặc chưa nấu chín (đặc biệt là gan). Một số tác giả đề nghị rằng con người có thể nhiễm thông qua uống ấu trùng T. vitulorum nằm trong các sữa chưa khử trùng; các tác giả khác cân nhắc điều này thì chưa thấy. Tiếp xúc trực tiếp với các vật cưng không thể là một nguồn nhiễm T. canis hay T. cati, vì trứng phải phát triển ít nhất 9 - 15 ngày trước khi chúng trở nên tạo phôi. Lây truyền dọc không được biết xảy ra ở người hay nhiễm trùng Toxocara ở người sang người là không xảy ra. Bệnh giun đũa Toxocara vitulorum trên các động vật nhai lại Trâu và bò là các động vật chủ đối với T. vitulorum. Giun đũa chó trưởng thành T. vitulorum được tìm thấy trên hầu hết ruột ngoại trừ tá tràng của các con bê từ 3 - 10 tuần, mặc dù có rất ít báo cáo về nhiễm trùng tiềm tàng trên các con vật tuổi lớn hơn. Các trứng chưa thụ tinh đẻ tra trong phân. Trứng T. vitulorum phát triển đến giai đoạn ấu trùng có tính nhiễm trong vòng 7 - 12 ngày ở 28 - 30°C, nhiệt độ tối ưu. Phát triển sẽ không xảy ra dưới 12°C, nhưng các trứng sống sót và phát triển có thể hoàn thành khi nhiệt độ tăng lên. Các trứng của T. vitulorum chưa thụ tinh có thể sống sót trong môi trường vài tháng và có thể lên đến 2 năm. Các con bò mang thai trở nên bị nhiễm do ăn phải các trứng tạo phôi trong môi trường. Ấu trùng T. vitulorum di chuyển qua gan, phổi, cơ, não não, thận, hạch lympho, tuyến sữa và các cơ quan khác. Tuy nhiên, các con giun trưởng thành không tìm thấy trong đường ruột của các con vật trưởng thành. Số lượng các ấu trùng ngủ trên các bò trưởng thành trong một năm, nhưng một vài ấu trùng ngủ sống sót qua hai lần mang thai. Các con bò cái chủ yếu nhiễm theo lan truyền dọc trong sữa. Các ấu trùng hầu như nhiều lên trong sữa trong suốt tuần đầu sau khi đẻ con nhưng cũng có thể tìm thấy đến 18 ngày. Một vài ấu trùng có thể tìm thấy trong sữa non. Lây truyền trong tử cung hay mẹ sang con (“In utero transmission”) hoặc là ít quan trọng hơn lây truyền qua đường sữa hoặc không xảy ra. Các bò cái có thể bị nhiễm bởi các trứng thụ tinh dưới các điều kiện nhưng điều này không đưa ra kết luận.
|
TRANG CHỦ
