 |
| Ốc sên hay còn gọi là ốc ma |
Ăn ốc ma có nguy cơ bị viêm màng não, viêm não
Ngày 25/07/2013, hai chị em 10 tuổi và 7 tuổi ở Đức Hòa, Long An phải vào Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh do bị viêm màng não với tình trạng khá nguy kịch vì ăn ốc ma bị nhiễm loại ấu trùng giun tròn Angiostrongylus cantonensis. Trước đây đã có nhiều trường hợp tương tự xảy ra trước được cảnh báo. Vì vậy cộng đồng người dân cần quan tâm đến vấn đề này, đừng ăn ốc ma vì dễ dàng dẫn đến nguy cơ viêm màng não, viêm não; có thể ảnh hưởng đến sức khỏe với các di chứng để lại. Loại ốc ma, có nơi còn gọi ốc sên, là vật chủ mang mầm bệnh gây viêm màng não cho hai chị em nói trên đã được Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh chẩn đoán xác định nguyên nhân. Thủ phạm gây hậu quả này do bệnh nhân bị nhiễm ấu trùng của loại giun tròn Angiostrongylus cantonensis sau khi ăn ốc. Giun Angiostrongylus cantonensis là loại giun tròn ký sinh ở phổi của chuột. Bệnh lần đầu tiên được nhà khoa học Chen phát hiện trên chuột tại Canton vào năm 1935. Ở người, loại giun này gây viêm não - màng não hoặc có thể chui vào mắt gây bệnh lý tại đây. Trường hợp bệnh viêm màng não - não do ấu trùng giun Angiostrongylus cantonensis ở người lần đầu tiên được nhà khoa học Nomura và Lin phát hiện vào năm 1945 ở một bệnh nhân là bé trai tại Đài Loan; hai nhà khoa học này đã tìm thấy 6 con ấu trùng giun trong dịch não tủy của bệnh nhân. Sau đó, các nhà khoa học đã tiếp tục phát hiện ra nhiều trường hợp viêm não - màng não do nhiễm ấu trùng giun Angiostrongylus cantonensis ở một số nơi trên thế giới như Nhật Bản, Trung Quốc, vùng nhiệt đới Thái Bình Dương, Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Đặc điểm của giun tròn Angiostrongylus cantonensis Giun trưởng thành có màu trắng đục, chiều dài của thân khoảng từ 17 đến 25 mm, đường kính khoảng từ 0,26 đến 0,36 mm. Thân được bọc một lớp vỏ có vân rất mịn. Đầu tròn, có xoang miệng nhỏ, hơi lõm vào, có ba răng rất rõ. Đuôi tận cùng có hình một cái bao, trên mặt bao có những đường gân. Giun đực có hai gai sinh dục gần bằng nhau, nhô ra ngoài thân, nằm song song, có màu vàng nhạt. Giun trưởng thành ký sinh ở động mạch phổi của chuột. Trứng giun theo máu đi đến các phế nang và nở ra ấu trùng ở đó. Ấu trùng di chuyển lên cuống phổi, hầu, qua thực quản, vào ống tiêu hóa, theo phân chuột thải ra ngoại cảnh của môi trường bên ngoài. Sau đó, ấu trùng giun sẽ xâm nhập đến ký sinh ở các loại ốc sống ở dưới nước hoặc trên cạn như ốc Ackhatia, ốc sên. Trong cơ thể ốc, ấu trùng giun lột vỏ hai lần để thành kén. Ngoài ốc, các loài thủy sản khác như tôm, cua, cá...; thậm chí cả trâu, bò, lợn... cũng có thể là vật chủ phụ của giun Angiostrongylus cantonensis. Khi vật chủ phụ chết, ấu trùng giun được phóng thích vào nước, đất, rau màu... Chuột ăn phải ốc, tôm, cua, cá, rau... có nhiễm ấu trùng; ấu trùng giun sẽ phát triển thành giun trưởng thành và ký sinh ở động mạch phổi của chuột. Cứ thế chu kỳ phát triển của giun được tiếp tục. Người tình cờ bị nhiễm ấu trùng giun do ăn phải ốc, tôm, cua, cá... hoặc ăn rau sống, uống nước lã có ấu trùng. Khi xâm nhập vào cơ thể người qua đường tiêu hóa, ấu trùng giun xuyên qua thành ruột, theo đường máu đến não hoặc đến các phủ tạng khác. Ấu trùng ký sinh không phát triển được đến giai đoạn giun trưởng thành.Như vậy, chu kỳ phát triển của giun ở chuột gồm các giai đoạn phát triển ở hệ thần kinh trung ương, sau đó ở phổi. Còn ở người, chu kỳ phát triển của giun chỉ ký sinh ở tại hệ thần kinh trung ương, không đi đến phổi được nên không thể hoàn tất vòng đời sinh học. Tuy vậy trên thực tế, các nhà khoa học ở Bộ môn Ký sinh trùng thuộc Khoa Y, Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh đã ghi nhận có hai trường hợp bệnh nhân được phát hiện thấy giun trưởng thành ký sinh ở phổi của người. Ngoài ra, trong quá trình di chuyển, ấu trùng giun có thể lạc chỗ sang những cơ quan khác, thường gặp ở mắt và gây nên bệnh lý tại đây. Vấn đề này đang được các nhà khoa học chuyên ngành ký sinh trùng học tiếp tục nghiên cứu và thông báo. Tại Việt Nam, các công trình nghiên cứu khoa học đã thông báo loại giun tròn Angiostrongylus cantonensis hiện diện ở nước ta từ lâu và phân bố khá rộng rãi từ Bắc đến Nam, hiện diện ở cả người và động vật. Trước đây, số bệnh nhân được phát hiện tại nước ta còn rất ít có lẽ vì các cơ sở y tế chưa có đủ điều kiện để xác định và chỉ chẩn đoán được nguyên nhân gây bệnh khi xét nghiệm có mặt của ký sinh trùng gây bệnh. Các nhà khoa học cũng đã ghi nhận những trường hợp bệnh nhân ở nước ta đã được phát hiện từ năm 1992 cho đến nay và xác định nguồn bệnh chủ yếu là các loại ốc, tôm, cua, cá... bị nhiễm mầm bệnh. Nguyên nhân gây bệnh là ấu trùng giun tròn Angiostrongylus cantonensis ký sinh ở ốc, tôm, cua, cá... Bệnh được lây truyền theo đường tiêu hóa do ăn phải các loại thức ăn, nước uống bị ô nhiễm có chứa ấu trùng giun còn sống và tất cả mọi lứa tuổi đều là đối tượng có thể bị nhiễm bệnh. Triệu chứng lâm sàng, chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh Ấu trùng giun tròn Angiostrongylus cantonensis khi xâm nhập vào cơ thể người sẽ gây nên triệu chứng viêm màng não, viêm não cấp tính; tăng bạch cầu ái toan. Bệnh nhân có biểu hiện dấu hiệu nhức đầu dữ dội, sốt nhẹ hoặc không sốt; chỉ có khoảng 15% bệnh nhân có dấu hiệu kích thích màng não. Ngoài ra, người bệnh có thể có biểu hiện viêm các dây thần kinh gây liệt mặt, nhìn đôi, rối loạn cảm giác; có hội chứng não, tâm thần như nói lảm nhảm, mất phương hướng, mất trí nhớ, hôn mê... Khi thực hiện xét nghiệm thấy bạch cầu ái toan tăng cao trong dịch não tủy và ở máu ngoại vi; protein trong dịch não tủy cũng tăng. Bệnh nhân thường được hồi phục một cách ngẫu nhiên, ít khi tử vong nhưng có thể để lại di chứng. Nếu người bệnh tử vong, phẫu thuật tử thi phát hiện được ấu trùng giun ở trong não; vùng chung quanh bị hoại tử thâm nhiễm bạch cầu ái toan, bạch cầu lympho. Việc chẩn đoán xác định bệnh căn cứ vào các yếu tố như xét nghiệm dịch não tủy thấy bạch cầu ái toan tăng cao; có biểu hiện lâm sàng của hội chứng não, tâm thần; bệnh nhân có tiền sử ăn các loại ốc, tôm, cua, cá... chưa được nấu chín; uống nước lã bị ô nhiễm; ăn rau sống; sống và sinh hoạt tại vùng có dịch bệnh lưu hành. Ngoài ra, có thể chẩn đoán căn cứ vào kết quả xét nghiệm miễn dịch học với kháng nguyên. Trong điều trị, theo các nhà khoa học thuốc thiabendazole tỏ ra có hiệu lực cao trong giai đoạn đầu khi ấu trùng giun mới xâm nhập vào trong cơ thể. Qua giai đoạn sau, phải điều trị triệu chứng kết hợp với thuốc corticoide liệu pháp. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu là điều trị theo triệu chứng. Phòng bệnh nhiễm ấu trùng giun tròn Angiostrongylus cantonensis tốt nhất là không nên ăn ốc, tôm, cua, cá... còn sống chưa được nấu chín dưới mọi hình thức. Phải rửa rau sống thật kỹ, xử lý an toàn trước khi ăn. Không uống nước lã. Tích cực diệt chuột bằng mọi phương pháp để tránh nguy cơ phát tán mầm bệnh ra ngoại cảnh của môi trường sống. Thực tế cho thấy một số ấu trùng của các loại giun ký sinh ở động vật tình cờ có thể xâm nhập qua da hay theo thức ăn uống... xâm nhập lạc chủ vào cơ thể người; trong đó có loại ấu trùng giun tròn Angiostrongylus cantonensis. Con người không phải là vật chủ chính của các loại giun này. Trong cơ thể người, ấu trùng giun không thể phát triển được thành giun trưởng thành mà chỉ tồn tại ở dạng trước trưởng thành gọi là ấu trùng và gây nên hội chứng ấu trùng di chuyển (larva migrans) với những biểu hiện lâm sàng, đa dạng khác nhau. Mặc dù tình trạng viêm màng não, viêm não do ăn ốc ma hay ốc sên đã được các nhà khoa học cảnh báo phòng ngừa nhưng cộng đồng chưa có nhận thức đầy đủ để thực hiện. Vì vậy người dân cần quan tâm đến vấn đề này.
|
TRANG CHỦ
