|
Thông tin mới nhất về tình hình nhiễm giun truyền qua đất và phòng chống trên thế giới
Cập nhật tháng 4/2014. WHO - Nhiễm giun truyền qua đất (soil-transmitted helminth infections) là một trong những bệnh nhiễm trùng phổ biến nhất trên toàn thế giới và ảnh hưởng đến cộng đồng nghèo nhất và bị tước đoạt nhất. Chúng được truyền bởi trứng hiện diện trong phân người mà lần lượt làm ô nhiễm đất ở những nơi có điều kiện vệ sinh kém. Các loài chính lây nhiễm sang người là giun đũa (Ascaris lumbricoides), giun kim( Trichuris trichiura ), giun mỏ và giun móc (Necator americanus và Ancylostoma duodenale). Sự phân bổ và tỷ lệ mắc bệnh trên toàn cầu (Global distribution and prevalence)Hơn 1,5 tỷ người hay 24% dân số thế giới bị nhiễm nhiễm các loại giun truyền qua đất truyền trên toàn thế giới. Nhiễm giun được phân bố rộng rãi trong các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới với con số nhiễm lớn nhất xảy ra ở vùng cận Saharan châu Phi, châu Mỹ, Trung Quốc và Đông Nam Á. Hơn 270 triệu trẻ em lứa tuổi mầm non và hơn 600 triệu trẻ em lứa tuổi học đường sống ở những nơi mà các ký sinh trùng này lan truyền mạnh mẽ và có nhu cầu về điều trị và can thiệp phòng ngừa. Sự lan truyền (Transmission)Giun truyền qua đất truyền được truyền qua trứng được thải ra trong phân của người nhiễm. Giun trưởng thành sống trong ruột non nơi đó chúng đẻ ra hàng ngàn trứng mỗi ngày. Ở các khu vực thiếu vệ sinh đầy đủ, những trứng này gây ô nhiễm đất. Điều này có thể xảy ra theo nhiều cách: trứng được gắn vào rau ăn khi rau không được nấu chín kỹ, rửa sạch, bóc vỏ; trứng được ăn vào từ các nguồn nước bị ô nhiễm; trứng được ăn bởi trẻ em nghịch đất và sau đó bỏ tay vào miệng mà không rửa tay. Ngoài ra, trứng giun móc nở trong đất, phóng thích ấu trùng và khi trưởng thành phát triển thành một dạng có thể xâm nhập vào da một cách chủ động, người bị nhiễm giun móc chủ yếu bằng cách đi bộ chân trần trên đất bị ô nhiễm. Không có sự lây truyền trực tiếp từ người sang người hoặc nhiễm từ phân tươi vì trứng được thải ra trong phân cần khoảng ba tuần để phát triển thành thể trưởng thành trong đất trước khi chúngtrở nên lây nhiễm. Do những con giun này không nhân lên trong vật chủ người, nên sự tái nhiễm chỉ xảy ra như là kết quả của tiếp xúc với các giai đoạn lây nhiễm trong môi trường. Tỷ lệ nhiễm giun và các triệu chứng (Morbidity and symptoms)Tỷ lệ nhiễm giun có liên quan đến số lượng giun được nuôi dưỡng, người bị nhiễm giun nhẹ thường không có triệu chứng, nhiễm trùng nặng hơn có thể gây ra một loạt các triệu chứng bao gồm những biểu hiện đường ruột (tiêu chảy, đau bụng), khó chịu toàn thân, mệt mỏi và suy giảm sự phát triển về nhận thức và thể chất kém. Giun móc gây mất máu mạn tính ở ruột có thể dẫn đến thiếu máu. Các ảnh hưởng về dinh dưỡng (Nutritional effects)Giun truyền qua đất ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng của con người, chúng lây nhiễm theo nhiều cách. Những con giun hút dinh dưỡng trong các tổ chức của chủ, bao gồm máu, dẫn đến một sự mất mát sắt và protein. Những con giun làm gia tăng rối loạn việc hấp thụ dinh dưỡng. Ngoài ra, giun đũa có thể có thể cạnh tranh với vitamin A ở ruột. Một số giun truyền qua đất cũng gây ra mất cảm giác ngon miệng và do đó giảm lượng dinh dưỡng và hoạt động thể chất . Đặc biệt, giun tóc (T. trichiura) có thể gây ra tiêu chảy và bệnh lỵ. Suy dinh dưỡng do nhiễm giun truyền qua đất được công nhận có một tác động đáng kể đến tăng trưởng và phát triển thể chất. Chiến lược phòng chống của Tổ chức Y tế thế giới (WHO strategy for control)Chiến lược phòng chống nhiễm các loài giun truyền qua đất truyền là khống chế tỷ lệ nhiễm giun thông qua việc điều trị định kỳ cho những quần thể có nguy cơ sống trong các vùng lưu hành. Người có nguy cơ là trẻ em lứa tuổi mầm non (preschool children); trẻ em lứa tuổi đi học (school-age children); phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (bao gồm cả phụ nữ mang thai trong thai kỳ thứ hai và thứ ba và phụ nữ cho con bú) và người lớn trong các ngành nghề có nguy cơ cao nhất định, chẳng hạn như trà hái (tea-pickers) hoặc thợ mỏ (miners). WHO khuyến cáo điều trị bằng thuốc định kỳ (tẩy giun) mà không cần chẩn đoán cá nhân trước cho tất cả các quần thể có nguy cơ sống trong các vùng lưu hành, điều trị nên được thực hiện mỗi năm một lần khi tỷ lệ nhiễm giun truyền qua đất trong cộng đồng trên 20% và hai lần một năm khi tỷ lệ nhiễm giun truyền qua đất trong cộng đồng trên 50%, can thiệp này làm giảm tỷ lệ mắc bệnh bằng cách giảm gánh nặng nhiễm giun. Ngoài ra giáo dục sức khỏe và vệ sinh làm giảm sự lan truyền và tái nhiễm bằng cách khuyến khích các hành vi lành mạnh; cung cấp vệ sinh phù hợp cũng rất quan trọng nhưng không phải luôn luôn có thể ở các nơi có nguồn lực hạn chế. Mục đích của các hoạt động phòng chống là khống chế tỷ lệ mắc bệnh: điều trị định kỳ cho quần thể có nguy cơ cao sẽ làm giảm cường độ lây nhiễm và bảo vệ cá nhân bị nhiễm bệnh. Tẩy giun định kỳ có thể lồng ghép dễ dàng với ngày sức khỏe trẻ em (child health days) hoặc các chương trình bổ sung cho trẻ em mầm non (supplementation programmes for preschool children) hoặc lồng ghép với các chương trình y tế học đường (school health programmes). Trong năm 2011, hơn 300 triệu trẻ em lứa tuổi mầm non và trẻ em tuổi đi học được điều trị bằng thuốc giun ở các nước lưu hành, tương ứng với 30 % trẻ em có nguy cơ. Trường học cung cấp một điểm đi vào đặc biệt tốt cho các hoạt động tẩy giun vì chúng cho phép cung cấp dễ dàng các thành phần giáo dục sức khỏe và vệ sinh như thúc đẩy việc rửa tay và vệ sinh môi trường được cải thiện. Các loại thuốc được khuyến cáo bởi WHO (WHO-recommended medicines)Các loại thuốc được khuyến cáo là albendazole (400 mg) và mebendazole (500 mg) là những thuốc có hiệu quả, không đắt tiền và dễ dàng cho uống bởi các nhân viên không phải là cán bộ y tế không (ví dụ như giáo viên). Các thuốc này đã trải qua thử nghiệm an toàn rộng rãi và đã được sử dụng cho hàng triệu người mà nó gây ra ít và các tác dụng phụ rất nhỏ. Cả hai loại thuốc albendazole và mebendazole được tặng cho Bộ Y tế các quốc gia thông qua WHO. Mục tiên toàn cầu (Global target)Mục tiêu toàn cầu là loại trừ tỷ lệ mắc bệnh do các loài giun truyền qua đất ở trẻ em vào năm 2020. Điều này sẽ đạt được bằng cách điều trị thường xuyên ít nhất 75 % trẻ em sống trong các vùng lưu hành (khoảng 873 triệu). Đáp ứng của Tổ chức Y tế thế giới (WHO response)Trong năm 2001, các đoàn đại biểu tại Đại Hội đồng y tế thế giới (World Health Assembly) nhất trí thông qua một nghị quyết (WHA54.19), trong đó kêu gọi các quốc gia lưu hành bắt đầu giải quyết tình trạng nhiễm giun một cách nghiêm túc đặc biệt là bệnh sán máng và nhiễm các loài giun truyền qua truyền. Chiến lược phòng chống nhiễm giun truyền qua đất là để ngăn chặn và kiểm soát bệnh tật thông qua việc điều trị định kỳ cho quần thể có nguy cơ sống trong các vùng lưu hành. Người có nguy cơ là trẻ em trong độ tuổimẫu giáo (preschool-aged children); trẻ em trong độ tuổi học đường (school-aged children); phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (bao gồm cả phụ nữ mang thai trong thai kỳ thứ hai và thứ ba và phụ nữ cho con bú). Tẩy giun định kỳ có thể lồng ghép dễ dàng với ngày sức khỏe trẻ em hoặc chương trình bố sung vitamin A cho trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo hoặc lồng ghép với các chương trình y tế dựa vào trườnghọc. Trường học cung cấp một cửa ngõ quan trọng cho các hoạt động tẩy giun bởi vì trường học cung cấp việc tiếp cận dễ dàng vào các thành tố giáo dục sức khỏe và vệ sinh, chẳng hạn như chương trình thúc đẩy việc rửa tay và cải thiện vệ sinh môi trường. Tiếp cận với các thuốc tẩy giun (Access to anthelminthic medicines)Nguồn tài trợ các thuốc tẩy giun là có sẵn thông qua WHO đến các Bộ y tế trong tất cả các quốc gia lưu hành để điều trị cho tất cả các trẻ em trong độ tuổi đi học. Độ bao phủ (Coverage) Trong năm 2012, có 285 triệu trẻ em cần điều trị nhận được các loại thuốc tẩy giun với một đáp ứng STH tới một độ bao phủ trên toàn cầu là 32,6%.
|
TRANG CHỦ
