|
Giới tính
Cập nhật tháng 8/2015. Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Fact sheet N°403. Giới tính (Gender). Giới tính đề cập đến các đặc điểm cấu trúc về mặt xã hội của phụ nữ và nam giới như tiêu chí, vai trò và mối quan hệ tồn tại giữa họ. Quan điểm về giới tính khác nhau giữa các nền văn hóa và có thể thay đổi theo thời gian, nó cũng quan trọng để nhận ra tính đồng nhất mà nó không phù hợp với sự phân loại về giới nam hay nữ. Các chuẩn mực về giới tính, mối quan hệ và vai trò cũng tác động đến kết quả sức khỏe của người chuyển giới. Giới khác với giới tính (“Sex” vs. “Gender”) Trong khi hầu hết mọi người được sinh ra là nam hay nữ (giới về mặt sinh học) được dạy các hành vi thích hợp cho nam và nữ (các chuẩn mực về giới tính) bao gồm cả cách họ tương tác với những người khác cùng giới hay khác giới trong các hộ gia đình, cộng đồng và nơi làm việc (quan hệ giới tính) và các chức năng hay trách nhiệm mà họ phải gánh vác trong xã hội (vai trò giới tính). Thu nhập, trình độ học vấn, tuổi tác, dân tộc, định hướng về giới tính và nơi cư trú tất cả là các định tốquan trọng của sức khỏe. Khi chúng bắt gặp với sự bất bình đẳng về giới tính, chúng có thể làm tồi tệ thêm về sự phân biệt đối xử, những nguy cơ về sức khỏe và thiếu sự tiếp cận với các nguồn lực cần thiết để đạt được sức khỏe. Tác động đến sức khỏe (Impact on health) Hiện không phải là một vấn đề tự nócó sự khác biệt cấu trúc về mặt xã hội giữa phụ nữ và nam giới, trừ khi những khác biệt này hạn chế các cơ hội hoặc các nguồn lực cần thiết để đạt được sức khỏe do đó dẫn đến phân biệt đối xử và bất bình đẳng mà có thể có những hậu quả tiêu cực đối với sức khỏe. Khi các cá nhân không phù hợp để thiết lập các chuẩn mực về giới tính, quan hệ hoặc vai trò, họ thường phải đối mặt với sự kỳ thị, phân biệt đối xử hoặc không được hưởng quyền lợi về mặt xã hội-tất cả những điều này đều có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Chuẩn mực giới tính ảnh hưởng đến việc tiếp cận và kiểm soát các nguồn lực cần thiết để đạt được sức khỏe tối ưu bao gồm kinh tế (thu nhập, sự tín nhiệm); xã hội (mạng xã hội); chính trị (lãnh đạo, tham gia); thông tin và giáo dục (biết về sức khỏe, học tập); thời gian (tiếp cận với dịch vụ y tế); và bản chất bên trong (tự tin/sự quý trọng). Chuẩn mực giới tính, vai trò và mối quan hệ dẫn đến sự khác biệt giữa nam giới và phụ nữ ở phơi nhiễm với các yếu tố nguy cơ hoặc tính dễ bị tổn thương; đầu tư cấp hộ gia đình về dinh dưỡng, chăm sóc và giáo dục; tiếp cận và sử dụng các dịch vụ y tế; từng trải trong các cơ sở y tế và tác động xã hội của sức khỏe kém. Bình đẳng giới trong y tế (Gender equality in health) Bình đẳng giới trong y tế có nghĩa là phụ nữ và nam giới trong suốt cuộc đời và tất nhiên trong sự đa dạng có những điều kiện và cơ hội giống nhau để thực hiện đầy đủ các quyền và khả năng để được khỏe mạnh, đóng góp tới sự phát triển y tế và hưởng lợi từ các kết quả, thực hiện bình đẳng giới trong y tế thường đòi hỏi các biện pháp cụ thể để giảm thiểu các rào cản. Đáp ứng của WHO (WHO response) Chiến lược WHO cho việc lồng ghép các hành động vàphân tích về giới tính vào công việc của WHO đã được thông qua bởi Đại Hội đồng Y tế Thế giới lần thứ sáu mươi vào tháng 5 năm 2007 (WHA60.25). Toàn bộ Ban thư ký WHO, bao gồm trụ sở, văn phòng khu vực và văn phòng quốc gia, chịu trách nhiệm triển khai thực hiện Chiến lược giới tính của WHO bao gồm đảm bảo năng lực cho việc lập kế hoạch và phân tích giới tính; lồng ghép giới tính trong các chức năng của công ty, ví dụ quy hoạch quản lý dựa trên kết quả về giới tính, lập ngân sách, giám sát và đánh giá; phân tích các dữ liệu và tiến hành phân tích giới tính và thiết lập trách nhiệm cho việc lồng ghép giới. Trong năm 2015, lộ trình hành động về giới tính, bình đẳng và quyền con người (GER), 2014-2019: Lồng ghép bình đẳng, giới tính, quyền con người và các định tố xã hội vào công việc của WHO đã có hiệu lực. Lộ trình hành động GERlà một kế hoạch 5 năm nhằm đảm bảo một cách tiếp cận lồng ghép cho đáp ứng về giới tính, tăng cường bình đẳng và các quyền dựavào các chương trình của WHO. WHO cũng đã phát triển các công cụ để đảm bảo xem xét có hệ thống về giới tính trong việc thiết kế, thực hiện và đánh giá các chính sách và các chương trình y tế, trong đó bao gồm chỉ số phân tích giới tính (GAM) của WHO và bộ câu hỏi phân tích về giới (GAQ); thang điểm đánh giá đáp ứng giới tính của WHO (GRAS) và Công cụ phân tích giới (GAT); liệt kê các chương trình và kế hoạch về y tế và giới tính của WHO.
|
TRANG CHỦ
