Chứng hôi miệng xảy ra ở một số người đã làm cho họ giảm sút sự tự tin trong giao tiếp, thậm chí tạo nên mặc cảm của bản thân khi tiếp xúc với những người ở chung quanh. Để tế nhị trong việc ám chỉ chứng hôi miệng, những người này thường được gọi là người có “tiếng nói từ đáy lòng” vì đáy lòng hay đáy ruột là nơi hình thành, xuất phát ra mùi hôi thối khó chịu. Do vậy cần có biện pháp điều trị nhằm khắc phục nhược điểm.

Sự hình thành chứng hôi miệng

Theo các nhà khoa học, mùi hôi ở miệng thường do các hợp chất lưu huỳnh dễ bay hơi gọi là VSC (volatile sulfur compounds) bao gồm tới 400 chất trong hơi thở của con người, trong đó có 3 chất chính là hydrogen sulfide (H₂S) có mùi trứng thối, methyl mercaptan (CH₃SH) có mùi ga và dimethyl sulfide (CH₃SCH₃). Khi các chất này hình thành ở trong miệng, chúng hòa tan với nước bọt và ngấm vào niêm mạc miệng do đó không có mùi hôi ở miệng. Nếu các chất này hình thành quá nhiều ở trong miệng, vượt quá khả năng hòa tan của nước bọt và hấp thu của niêm mạc miệng thì miệng sẽ có mùi hôi. Nếu mùi hôi nhiều đến mức mà người khác cảm nhận được thì khi đó được gọi là bị chứng hôi miệng. Các hợp chất lưu huỳnh dễ bay hơi (VSC) có thể hình thành từ 2 nguồn gốc khác nhau với nguyên nhân ngay ở tại hốc miệng và nguyên nhân ở ngoài hốc miệng để gây nên mùi hôi của chứng hôi miệng.

Chứng hôi miệng thường được ám chỉ là người có “tiếng nói từ đáy lòng” (ảnh minh họa)

Nguyên nhân ngay tại hốc miệng

Các hợp chất lưu huỳnh dễ bay hơi được tạo ra tại hốc miệng và chứng hôi miệng được xác định có nguyên nhân từ miệng. Chúng chiếm tỷ lệ khoảng 90% những trường hợp hôi miệng do những vi khuẩn hiện diện ở miệng phân hủy protein có trong hốc miệng từ đồ ăn, thức uống... để tạo ra các hợp chất lưu huỳnh dễ bay hơi. Vi khuẩn gây hôi miệng thường là loại vi khuẩn kỵ khí trú ẩn ở dưới các mảng bám răng, trong khe nướu, trong túi nha chu và giữa những khe hở của niêm mạc lưng lưỡi. Các protein có trong miệng thường là những mảnh vụn thức ăn, tế bào mô chết tróc ra từ niêm mạc miệng, xác vi khuẩn... Như vậy, bất kỳ một bệnh lý nào, bất cứ một tình trạng nào ở trong miệng tạo điều kiện cho vi khuẩn và thức ăn hoặc tế mô bào chết tích tụ lại sẽ gây nên quá trình phân hủy; từ đó mùi hôi trong chứng hôi miệng được hình thành. Đồng thời nếu tình trạng vệ sinh răng miệng kém, bị bệnh nha chu, khô miệng... cũng thường gây nên chứng hôi miệng. Nước bọt cũng có liên quan đến tình trạng hôi miệng vì nước bọt là loại dung dịch có tính sát khuẩn, ngoài vai trò trong tiêu hóa thức ăn chúng còn đóng vai trò rửa sạch, hấp thu các khí có mùi hôi; cuốn đi nhiều vi khuẩn, mảnh vụn thức ăn để đưa xuống dưới dạ dày. Nếu lượng nước bọt tiết ra hàng ngày ở trong miệng không đủ, miệng bị khô dễ dẫn đến hôi miệng. Ban đêm khi ngủ, nước bọt tiết ra ít nên buổi sáng khi thức dậy miệng thường có mùi hôi hơn ban ngày. Những nguyên nhân làm cho khô miệng có thể do dùng một loại thuốc có tác dụng gây giảm bài tiết nước bọt, do bệnh lý của tuyến nước bọt, do thở bằng miệng, do uống không đủ lượng nước hàng ngày... Lưỡi cũng có vai trò quan trọng trong việc gây ra chứng hôi miệng vì lưng lưỡi có cấu trúc đặc biệt với nhiều khe, kẽ; đây là nơi để cho loại vi khuẩn kỵ khí trú ngụ. Nếu lưỡi sạch sẽ có màu hồng tươi, khi có một lớp trắng phủ lên ở trên lưỡi là dấu hiệu biểu hiện có nhiều vi khuẩn phát triển ở tại nơi đó. Thực tế không phải ai cũng cảm nhận được mình bị hôi miệng. Có người bị chứng hôi miệng nhưng không biết, cũng có người không bị chứng hôi miệng nhưng luôn lo lắng về chứng tật này. Vì vậy khả năng tự đánh giá hơi thở của bản thân mình một cách chính xác để xác định mắc chứng hôi miệng không phải dễ dàng; chỉ có người khác mới biết rõ, cảm nhận rõ mình có bị chứng hôi miệng hay không. Máy đo hôi miệng halimeter có thể giúp xác định tình trạng này nhờ nó có thể đo nồng độ các hợp chất lưu huỳnh dễ bay hơi trong hơi thở. Máy còn có khả năng giúp chẩn đoán chứng hôi miệng do nguyên nhân ở tại miệng hay do nguyên nhân ở ngoài miệng.

Nguyên nhân ngoài hốc miệng

Các hợp chất lưu huỳnh dễ bay hơi ngoài nguồn gốc nguyên nhân gây nên từ hốc miệng như đã nêu trên, chúng còn được hình thành và thải ra qua hơi thở do bệnh lý đường hô hấp, bệnh lý toàn thân; có thể do thức ăn, do thuốc... Các nguyên nhân ngoài miệng chiếm tỷ lệ khoảng 10% số trường hợp người bị chứng hôi miệng nhưng thực tế ít khi được chú ý. Các bệnh đường hô hấp thường gây nên chứng hôi miệng là viêm xoang mũi, viêm họng, viêm phổi, có mủ ở phổi. Các bệnh toàn thân gây hôi miệng có thể gặp là bệnh tiểu đường do người bệnh thở ra mùi của các thể acetone, bệnh suy thận với hơi thở có mùi cá ươn, bệnh gan với hơi thở có mùi trứng ung, mùi tỏi... Nếu thường ngày hơi thở không có mùi hôi nhưng đột nhiên miệng có mùi hôi nhiều, phải chú ý tìm nguyên nhân do một bệnh lý toàn thân nào đó. Dạ dày cũng có thể đưa lên miệng mùi hôi nếu các van của dạ dày ở phần nối dạ dày với thực quản bị hở và không bình thường. Một số loại thức ăn có thể làm cho miệng có mùi hôi như hành, tỏi, trứng, cá... do trong quá trình tiêu hóa các hợp chất lưu huỳnh được tạo ra, xâm nhập vào máu đến phổi gây hơi thở ra từ miệng có mùi hôi trong nhiều giờ hoặc vài ngày. Người phụ nữ trong thời kỳ rụng trứng cũng như thời gian có kinh nguyệt sẽ có các thay đổi nội tiết có thể làm cho hơi thở có mùi đặc biệt. Một số thuốc uống cũng có thể ảnh hưởng tới việc tẩy mùi hôi như thuốc cảm cúm, chống dị ứng, hạ huyết áp, chống trầm cảm...

Điều trị chứng hôi miệng

Như trên đã nêu, chứng hôi miệng do nguyên nhân ở miệng là chủ yếu, chúng chiếm tỷ lệ khoảng 90% nên việc điều trị cần phải có sự hợp tác của bệnh nhân và bác sĩ nhằm mục đích loại trừ sự tích tụ của vi khuẩn, thức ăn và mô tế bào chết ở trong miệng. Trước hết người mắc chứng hôi miệng cần giữ gìn vệ sinh răng miệng đầy đủ và hiệu quả. Để chữa trị chứng hôi miệng, sau mỗi bữa ăn và trước khi đi ngủ phải chải răng với bàn chải, chủ yếu chải sạch khe nướu; làm sạch kẽ răng với chỉ nha khoa để thức ăn, mô tế bào chết, vi khuẩn không tích tụ lại mà người có chứng hôi miệng không thể làm sạch được như bị sâu răng, vôi răng, túi nha chu, răng khôn mọc lệch, miếng trám răng thừa, cầu mão răng không tốt... Bác sĩ nha khoa phải phát hiện, điều trị và sửa chữa những khuyết điểm của răng để khắc phục nguyên nhân gây hôi miệng. Nếu đã vệ sinh răng miệng tốt, cơ thể không có bệnh lý nào có thể gây ra chứng hôi miệng; việc tích tụ vi khuẩn, thức ăn, mô tế bào chết đã được giải quyết nhưng vẫn bị hôi miệng thì nên tìm nguyên nhân gây hôi miệng ở lưng lưỡi tại vị trí phần sau của lưỡi. Lưu ý phần sau của lưỡi là nơi nhạy cảm nên rất khó vệ sinh vùng này một cách triệt để. Nhằm tránh phản xạ nôn oẹ khi vệ sinh lưỡi, cần lè lưỡi ra ngoài với mức tối đa và ngừng thở trong chốc lát khi chải để vệ sinh phần sau của lưỡi. Có thể dùng các loại thuốc súc miệng đặc trị chữa chứng hôi miệng nhưng không nên dùng các loại thuốc súc miệng có chứa cồn trong thành phần của dung dịch vì sẽ làm cho miệng bị khô, làm cho tình trạng hôi miệng càng nặng nề hơn. Thực tế nên dùng các loại nước súc miệng có chứa chlorine dioxide (ClO₂) vì chúng có khả năng phân hủy hợp chất lưu huỳnh dễ bay hơi, đồng thời có tính sát khuẩn; đây là loại nước súc miệng được ưa chuộng và tốt nhất hiện nay. Ngoài ra, bên cạnh đó cần phải tăng lưu lượng nước bọt tiết ra hàng ngày bằng cách uống nhiều nước với khoảng 2 lít nước mỗi ngày; không uống rượu, không hút thuốc lào và thuốc lá, tránh mọi sự căng thẳng; luôn giữ cuộc sống vui tươi, thoải mái...

Chứng hôi miệng có nguyên nhân ở tại miệng chiếm 90% cần được chữa trị (ảnh minh họa)

Lời khuyên của thầy thuốc

Nguyên nhân gây chứng hôi miệng đã được xác định rõ với các nguyên nhân chủ yếu ở trong hốc miệng và những nguyên nhân khác có liên quan ở ngoài miệng. Vì vậy khi bản thân tự cảm nhận hoặc người thân phát hiện, góp ý tế nhị về trạng thái hôi miệng của mình; cần phải đến bác sĩ nha khoa khám và chữa trị tích cực; đồng thời tiếp nhận sự tư vấn, hướng dẫn cụ thể để khắc phục nhược điểm mắc phải. Chứng hôi miệng có thể làm hạn chế sự tự tin, mặc cảm trong giao tiếp nên sẽ có khả năng làm ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hàng ngày. Để không bị ám chỉ là người có “tiếng nói từ đáy lòng” khi bị mắc phải chứng hôi miệng, nên thực hiện tích cực các biện pháp điều trị phù hợp đã được khuyến cáo.

Các nội dung khác »

---