Châu Phi giảm lớn tỷ lệ tử vong do sốt rét
Ngày 4/8/2016. Malaria News-Một sự giảm lớn tỷ lệ tử vong do sốt rét (A serious drop in the rate of fatal cases of malaria). Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), số người chết do sốt rét giảm xuống dưới một nửa triệu trong năm qua phản ánh sự tiến bộ to lớn trong cuộc chiến chống sốt rét ở một số khu vực trước đâybị ảnh hưởng nặng nề nhất của vùng cận Saharan châu Phi.
WHO: châu Phi đạt được sự tiến bộWHO: tử vong do sốt rét giảm xuống dưới nửa triệu người, châu Phi đạt được sự tiến bộ (WHO: Malaria deaths drop below half a million, Africa makes progress). Báo cáo sốt rét thường niên(annual malaria report) của WHO cho biếtsố người chết từ 839.000 ca (năm 2000) giảm mạnh xuống còn 438.000 ca (năm 2015) và có sự gia tăng đáng kể số quốc gia tiến tới loại trừ sốt rét (elimination of malaria).Các biện pháp phòng chống sốt rét như màn ngủ, phun tồn lưu trong và ngoài nhà đã ngăn chặn hàng triệu ca tử vong sốt rét, đồng thời tiết kiệm hàng triệu đô la chi phí chăm sóc y tế trong suốt 14 năm qua ở nhiều nước châu Phi. Trong khi châu Phi tiếp tục mang gánh nặng sốt rét cao nhất so với tất cả các nơi trên thế giới thì tỷ lệ tử vong do bệnh này đã giảm kể từ năm 2000 tới 66%ở tất cả các nhóm tuổi và 71% ở trẻ em dưới 5 tuổi. TS. Margaret Chan-Tổng giám đốc WHO cho biết những tiến bộ đã được thực hiện có thể "thông qua việc triển khai đồng loạt" (through the massive rollout) các công cụ phòng ngừa và điều trị hiệu quả: "Trong tiểu vùng Saharan châu Phi, hơn một nửa dân số hiện đang ngủ dưới màn chống muỗi tẩm hóa chất diệt so với chỉ 2% trong năm 2000,một sự mở rộng nhanh chóng các test chẩn đoán nhanh (RDTs) và sự sẵn có của các loại thuốc chống sốt rét đã cho phép nhiều người hơn tiếp cận tới sự điều trị kịp thời và thích hợp". Hai nước, Nigeria và Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) chiếm hơn 35%số ca tử vong sốt rét toàn cầu trong năm 2015.Tuy nhiên, WHO ước tính khoảng 663 triệu trường hợp mắc sốt rét đã được ngăn chặn ở tiểu vùng Saharan châu Phi từ năm 2001 là kết quả trực tiếp của việc mở rộng quy mô 3 biện pháp can thiệp: màn tẩm chống muỗi (ITNs), phun tồn lưu trong nhà (IRS) và trị liệu kết hợp có artemisinin(ACTs), trong đó màn chống muỗi có tác động lớn nhất. TS. Pedro Alonso-giám đốc chương trình sốt rét toàn cầu của WHO cảnh báo khi gánh nặng toàn cầu về sốt rét giảm thì nảy sinh những thách thức mới: "Ở nhiều nước, tiến bộ đang bị đe dọa bởi sự phát triển nhanh chóng và lan rộng tình trạng muỗi kháng hóa chất diệt côn trùng,ký sinh trùng kháng thuốc sốt rét có thể phá hỏng thành quả phòng chống sốt rét những năm gần đây".Trong 5 năm qua, 60 trong số 78 quốc gia giám sát kháng thuốc diệt côn trùng đã báo cáo muỗi kháng ít nhất một loại hóa chất diệt được sử dụng trên màn tẩm và phun tồn lưu trong nhà, trong số này có 49 quốc gia báo cáo sự đề kháng tới hai hoặc nhiều loại hóa chất diệt côn trùng.  | Bác sĩ chăm sóc trẻ em sốt rét bi suy dinh dưỡng ở châu Phi |
Điều này có thể chấm dứt bệnh sốt rét khichúng ta biết về nó (This Could Be the End of Malaria as We Know It)Một nghiên cứu mới được tài trợ bởi Quỹ Bill và Melinda Gates cho rằng biết cách làm thế nào để ngăn chặn bệnh sốt rét nhưng làm như vậy mở ra hộp các câu hỏi về đạo đức sinh học của Pandora (Pandora’s Box of bioethical questions).Vào hôm thứ hai, các nhà khoa học từ trường Đại học Hoàng gia London công bố trên Tạp chí Nature Biotechnology rằng họ đã biến đổi thành công gen muỗi Anopheles gambiae-loài muỗi này là một véc tơ sốt rét chính mang những đặc điểm vô sinh,quá trình chỉnh sửa sử dụng một công nghệ mang tính đột phá được gọi là CRISPR-một công cụ chỉnh sửa bộ gen.Nhờ vào tiến bộ khoa học có thể làm cho một gen có khả năng được thừa kế, các nhà khoa học cho rằng gen vô sinh sẽ phóng thích tới các quần thể muỗi trong một vài năm và gây ra các loài tàn phá-lấy đi sốt rét cùng với nó. GS. Andrea Crisanti-đồng tác giả từ khoa khoa học đời sống của Trường Đại học Hoàng gia cho biết trong một thông cáo báo chí: "Lĩnh vực này đang cố gắng để giải quyết bệnh sốt rét trong hơn 100 năm, nếu thành công công nghệ này có khả năng làm giảm đáng kể sự lây truyền của bệnh sốt rét". Nghiên cứu của Đại học Hoàng gia là lần thứ hai trong tháng qua tạo ra sự hứa hẹn chấm dứt sốt rét thông qua việc sử dụng công nghệ CRIPSR. Cuối tháng 11, các nhà khoa học ở Nam California đã sử dụng công nghệ này để chứng tỏ làm thế nào mà họ có thể lây lan sự đề kháng sốt rét trong một quần thể muỗi. Theo tạp chí Nature, CRISPR-một công nghệ mới khoảng 4 tuổi đã tạo ra những biến động lớn trong nghiên cứu y sinh học vì nó có thể chỉnh sửa gen nhanh và rẻ đang được dự báo là sự tiến bộ lớn nhất trong lĩnh vực kể từ khi có kỹ thuật PCR. Tuy nhiên, nó sẽ mất nhiều năm hoặc nhiều thập kỷ trước khi các giải pháp được ra khỏi phòng thí nghiệm. Đầu tiên, các nhà khoa học phải vật lộn với những hậu quả tiềm năng của tiêu diệt hoặc sửa đổi toàn bộ một loài muỗi. "Sẽ phải mất ít nhất hơn 10 năm tìm hiểu ổ gen bệnh sốt rét của muỗi trước khi có thể đưa ra biện pháp can thiệp", GS. Hoàng Austin Burt tuyên bố trong một thông cáo báo chí vào hôm thứ hai. Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Wall Street Journal, Burt cho biết ông không nghĩ tận diệt các loài sẽ có ảnh hưởng sinh thái rất lớn vì nó không có vẻ là nguồn duy nhất của bất kỳ động vật thực phẩm và có rất nhiều loài muỗi khác. Tuần trước, các nhà khoa học đã triệu tập một hội nghị thượng đỉnh quốc tế ở Washington, DC để tranh luận về đạo đức của CRISPR. Trong tuyên bố kết thúc, ban tổ chức đã ghi nhận việc sử dụng rộng rãi công nghệ sẽ là "vô trách nhiệm" (irresponsible), trừ khi có sự đồng thuận rộng rãi về các tiện ích xã hội của một vấn đề thay đổi và an toàn gen riêng biệt đã được giải quyết hoàn toàn. An.minimus, một trong những loài muỗi lan truyền ký sinh trùng P. falciparum kháng thuốc ở Thái Lan và Việt Nam, kết quả sốt rét kháng thuốc đã trở thành một trong những vấn đề quan trọng nhất trong việc kiểm soát bệnh sốt rét trong những năm gần đây.
An.minimusvéc tơ chính truyền bệnh sốt rét ở phương Đông đang hút máu trên vật chủ người UN: Mặc dù sốt rét giảm nhưng tiến bộ ở châu Phi vẫn chậm hơn Liên Hợp Quốc (UN) cho biết các trường hợp mắc sốt rét giảm nhưng tiến bộ ở châu Phi vẫn chậm hơn (UN says malaria cases drop but progress in Africa is slower),theo báo cáo sốt rét của WHO thời gian gần đây số ca mắc sốt rét trên thế giới đã giảm nhưng những nước có dịch bệnh nặng nhất lại đạt được tiến bộ nhất. Cơ quan y tế của UN cho biết phần lớn các trường hợp mắc và tử vong sốt rét xảy ra ở châu Phi, nơi mà các nước đã đạt được "giảm chậm hơn so với trung bình" (slower-than-average declines) khoảng 32% trong 15 năm qua,. Ở những nơi khác, các trường hợp đã giảm khoảng một nửa, sốt rét là một bệnh ký sinh trùng truyền qua muỗi chủ yếu tấn công trẻ em dưới 5 tuổi. WHO ước tính khoảng 214 triệu ca sốt rét và 438.000 tử vong sốt rét trong năm nay nhưng những số liệu này dựa chủ yếu vào mô hình. WHO cho rằng dữ liệu là quá tệ cho 31 quốc gia châu Phi bao gồm cả những nước có các ổ dịch tồi tệ nhất là không thể nói số trường hợp đã tăng hoặc giảm trong 15 năm qua. WHO hy vọng sẽ xóa bỏ bệnh sốt rét vào năm 2040 mặc dù chưa có một loại vắc xin hiệu quả cùng vấn đề ký sinh trùng kháng thuốc sốt rét và muỗi kháng hóa chất diệt côn trùng. Vắc-xin sốt rét đầu tiên trên thế giới được khuyến cáo chính trong năm nay nhưng nó chỉ bảo vệ khoảng một phần ba trẻ em và nhiều liều cần thiết nhưng WHO cho biết nhiều nghiên cứu được thực hiện trước khi quyết định cách các nước nên sử dụng nó. "Vắc-xin này sẽ không thể thay đổi một cuộc chơi", Jo Lines, một chuyên gia về bệnh sốt rét tại London School of Vệ sinh và Y học Nhiệt đới người không phải là một phần của báo cáo của WHO cho biết trong khi "tiến trình đáng tin cậy" (reliable progress) đã được thực hiện trong việc làm giảm các trường hợp mắc bệnh sốt rét thì chú ý nhiều hơn cần phải được tập trung vào kiểm soát muỗi truyền bệnh. Lines cho rằng phải mất hàng chục năm tìm kiếm vắc-xin và phải chi phí hàng trăm triệu USD để phát triển hiệu quả ngăn ngừa bệnh sốt rét như màn ngủ giá rẻ và các quan chức nên tập trung hơn vào việc tạo ra thuốc diệt côn trùng mới. "kháng thuốc đang đến nhanh hơn với từng loại hóa chất diệt côn trùng mới cho dù vẫn chưa rõ ràng chúng ta hay muỗi sốt rét ai sẽ giành chiến thắng", ông nói.
|
TRANG CHỦ
