Vien Sot ret Ky Sinh Trung - Con trung Quy Nhon

Sốt rét là một bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng sốt rét có trong máu người gây ra. Bệnh gây dịch và lưu hành ở nước ta, bệnh lây truyền chủ yếu do muỗi Anopheles.

Tại Quảng Trị, ngay sau khi giải phóng, Trạm sốt rét được thành lập và bắt tay ngay vào việc điều tra tình hình dịch tể sốt rét tại xã Húc – huyện Hướng Hóa, cho thấy mức độ lưu hành rất nặng với tỷ lệ ký sinh trùng/lam máu là 27,32%, bệnh lưu hành quanh năm và có hai đỉnh xuất hiện vào tháng 5-7 và tháng 9-11; trung gian truyền bệnh chính tại các vùng miền núi là An. minimus và An . dirus. Trước tình hình đó, công tác triển khai chiến dịch phòng chống sốt rét hàng năm được thực hiện bằng cách phun DDT trong nhà trên diện rộng và uống thuốc phòng 2 đợt mỗi năm tại các vùng miền núi.

Tuy nhiên, cùng với sự khó khăn về kinh tế- xã hội vào những năm sau ngày giải phóng, mạng lưới y tế chưa phát triển,sự phối hợp không đồng bộ, cùng với tình trạng ký sinh trùng kháng thuốc sốt rét lúc đó làm cho công tác này không mang lại hiệu quả.Sốt rét không giảm, có chiều hướng quay trở lại với hàng ngàn ca nhiễm mỗi năm, hàng chục ca tử vong do sốt rét vẫn thường diễn ra trên địa bàn, đặc biệt tại 02 huyện miền núi là Hướng Hóa và Đakrông.Và sau khi tái lập tỉnh năm 1989, tỷ lệ ký sinh trùng/lam máu là 26,92%, và cuộc chiến chống sốt rét trên địa bàn Quảng Trị như bắt đầu.

Thuận lợi là sau khi tái lập tỉnh địa bàn hẹp, Đảng bộ và chính quyền quan tâm đầu tư kinh phí, và tổ chức. Bên cạnh việc triển khai công tác PCSR trên địa bàn theo hướng dẫn của Viện Sốt rét- Ký sinh trùng- Côn trùng Trung ương, các Đoàn giám sát thường đến các điểm nóng sốt rét phối hợp với cơ sở tổ chức họp dân, đào tạo mạng lưới vệ sinh viên (nay là nhân viên y tế thôn bản) biết cách phát hiện, điều trị cho người mắc sốt rét, truyền thông về các biện phápphòng chống sốt rétnhư vệ sinh nhà cửa, phát quang bụi rậm quanh nhà, khơi thông cống rãnh, dời chuồng gia súc xa nhà, dọn dẹp nhà cửa trước khi phun, biết cách tự bảo vệ mình như ngũ màn thường xuyên khi ở nhà cũng như khi đi rừng, ngũ rẫy. Kết quả là, hàng năm có hàng chục ngàn người bị sốt được xét nghiệm máu tìm ký sinh trùng sốt rét và được điều trị miễn phí, việc phun, tẩm ngày càng diễn ra thuận lợi, nhân dân tại các vùng sốt rét hưởng ứng chiến dịch phòng chống sốt rét của ngành y tế. Bệnh sốt rét trên địa bàn từng bước được khống chế và đẩy lùi, đặc biệt tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.

Thành công này bên cạnh sự đầu tư của Đảng bộ và chính quyền địa phương,việc triển khai đồng bộ các giải pháp phòng chống bệnh sốt rét như phát hiện sớm và điều trị kịp thời bệnh nhân sốt rét thông qua test chẩn đoán nhanh, soi lam bằng kính hiển vi cùng với việc cung cấp đẩy đủ các loại thuốc sốt rét có hiệu lực cao đến các cơ sở y tế, phòng chống trung gian truyền bệnh bằng phun tồn lưu trong nhà, tẩm màn bằng hóa chất diệt, bổ sung màn, võng màn tồn lưu lâu cho dân nghèo sống trong các vùng sốt rét, dân giao lưu cùng với đó là xây dựng mạng lưới giám sát kịp thời.Trong suốt thời gian tiến hành công tác phòng chống sốt rét, Quảng Trị luôn nhận được sự hỗ trợ về kinh phí và vật tư từ Bộ Y tế thông qua chương trình mục tiêu y tế, Dự án Quỹ Toàn cầu, Dự án Việt- Mỹ, Dự án Việt - Nhật, sự giúp đỡ về mặt chuyên môn của Viện Sốt rét- Ký sinh trùng- Côn Trùng Trung ương, Viện Sốt rét- Ký sinh trùng- Côn trùng Quy Nhơn.

Tiêu chí loại trừ sốt rét và các điều kiện đảm bảo để loại trừ sốt rét

Hiện nay, sốt rét đã giảm nhiều. Nhiều huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh như Hải Lăng, Vĩnh Linh, Triệu Phong, Đông Hà, Thị xã Quảng Trị không còn số ca lây nhiễm tại chỗ trên địa bàn trong 3 năm liền. Do đó, các đơn vị cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ minh chứng để được chứng nhận loại trừ của đơn vị mình trong thời gian đến, góp phần cùng cả tỉnh cán mốc loại trừ sốt rét đã vạch ra.

Tiêu chí huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là cấp huyện) và tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là cấp tỉnh) loại trừ sốt rét bao gồm: ít nhất 03 năm liên tục không ghi nhận ký sinh trùng sốt rét nội địa trên địa bàn đến thời điểm đề nghị xét, là tiêu chí bắt buộc phải đạt được và các điều kiện đảm bảo bao gồm: Kế hoạch thực hiện loại trừ sốt rét; nhân lực tham gia hoạt động loại trừ sốt rét; Hoạt động giám sát phòng chống và loại trừ sốt rét; xét nghiệm phát hiện sốt rét; Kinh phí, vật tư kèm hồ sơ minh chứng.

Hồ sơ minh chứng gồm các nội dung tiêu chí và điều kiện đảm bảo:

TT	Nội dung	Đánh giá
1	Báo cáo sốt rét 03 năm liên tục không có ký sinh trùng sốt rét nội địa trên địa bàn tỉnh đến thời điểm đề nghị xét công nhận	Đạt
2	Các điều kiện đảm bảo để loại trừ bệnh sốt rét duy trì thường xuyên 03 năm liên tục đến trước thời điểm để nghị xét công nhận
2.1	Kế hoạch loại trừ sốt rét trên địa bàn	Đạt
2.2	Báo cáo phân công cán bộ chuyên trách về phòng chống và loại trừ bệnh sốt rét	Đạt
2.3	Báo cáo trường hợp bệnh: 100% các trường hợp bệnh sốt rét ngoại lai được báo cáo trong vòng 48 giờ kể từ khi phát hiện	Đạt
2.4	Báo cáo điều tra trường hợp bệnh: 100% các trường hợp bệnh sốt rét ngoại lai được điều trị đúng phác đồ hiện hành	Đạt
2.5	Báo cáo điều tra trường hợp bệnh: 100% các trường hợp bệnh sốt rét ngoại lai được điều tra trong vòng 3 ngày kể từ khi phát hiện	Đạt
2.6	Báo cáo đơn vị có khả năng xét nghiệm xác định trường hợp mắc bệnh sốt rét	Đạt
2.7	Quyết định giao kinh phí hàng năm cho đơn vị đảm bảo hoạt động lại trừ bệnh sốt rét theo kế hoạch	Đạt
2.8	Báo cáo thuốc, vật tư, hóa chất hàng năm đảm bảo phục vụ hoạt động loại trừ bệnh sốt rét theo kế hoạch	Đạt

Ghi chú: trường hợp địa phương không có ký sinh trùng sốt rét thi không áp dụng đánh giá mục 2.3; 2.4 và 2.5.

1)Đạt loại trừ sốt rét: đạt tiêu chí và đạt 100% các điều kiện đảm bảo

2)Không đạt loại trừ sốt rét: không đạt tiêu chí hoặc không đạt một trong các điều kiện đảm bảo

Đánh giá đạt loại trừ bệnh sốt rét: Huyện/quận đạt loại trừ bệnh sốt rét: khi 100% xã/phường đạt tiêu chí của mục đánh giá loại trừ bệnh sốt rét. Tỉnh đạt loại trừ bệnh sốt rét: khi 100% số huyện, quận đạt tiêu chí của mục đánh giá loại trừ.

Lộ trình loại trừ sốt rét đã được Chính phủ, Bộ Y tế phê duyệt trên phạm vi cả nước từ nay đến 2030. Việc hoàn thiện hồ sơ minh chứng của các đơn vị cần thực hiện sớm theo quy định để đạt được mục tiêu này, góp phần giúp Quảng Trị được công nhận loại trừ sốt rét theo đúng lộ trình.