 |
| Nguồn ảnh: http://www.vtc.vn |
Thầm lặng cống hiến cho y học
Ngay từ năm thứ nhất sau khi thi đỗ vào trường y, tất cả các sinh viên đều được học môn giải phẫu học hay còn gọi là cơ thể học (anatomy). Đây là một trong những môn y học cơ sở cần thiết khởi đầu cho y nghiệp của mình với quá trình đào tạo sau đó 6 năm để trở thành bác sĩ. Khi thực hành, sinh viên được phẫu thuật tử thi người chết đã hiến mình cho y học để học tập. Sự cống hiến thầm lặng này được các sinh viên của trường thành kính tri ân bằng buổi lễ Macchabée. Tại trường đại học y khoa Huế trước năm 1975, cứ mỗi một nhóm 10 sinh viên năm thứ nhất được sắp xếp thực hành phẫu thuật trên 1 tử thi người chết để học tập môn giải phẫu học hay cơ thể học sau khi học xong phần lý thuyết. Đợt thực hành mổ xác tử thi được bảo quản bằng hóa chất thường thực hiện trong khoảng 3 tháng để sinh viên có đủ thời gian học tập các phần cấu tạo của cơ thể người từ bên ngoài cho đến bên trong, không bỏ sót một phần chi tiết nào để thu thập những vấn đề cần thiết. Tôi và các bạn cùng lớp được thực hành môn học này dưới sự hướng dẫn của các thầy và bác sĩ trong bộ môn giải phẫu theo thời gian quy định để kết thúc bằng kỳ thi kiểm tra và lễ Macchabée tri ân những người đã hiến thân mình cho y học. Từ nhà để xe ở sân sau của trường, vào cửa ngay trước đó tại tầng trệt về phía trái là phòng có bể chứa hóa chất formol dùng để ngâm xác tử thi khi được tiếp nhận và xử lý lưu trữ; đi tiếp theo hành lang về phía phải là một phòng rộng với các bàn inox dùng để đặt xác tử thi phẫu thuật. Chính phòng thực tập này là nơi chúng tôi thực hành mổ xác tử thi trong khoảng thời gian quy định và thi kiểm tra hoàn thành môn giải phẫu học cơ thể người theo yêu cầu đào tạo khởi đầu của sinh viên trường y. Ở buổi thực tập đầu tiên, mặc dù đã mặc áo choàng, đội mủ kín đầu, mang khẩu trang nhưng khi tiếp xúc với tử thi được ngâm và xử lý hóa chất vẫn cứ thấy rợn người; mắt cay xè, nước mắt và dịch mũi lại tiết ra do hơi formol xông lên nồng nặc khá khó chịu nhưng sau hơn một tuần đã quen dần. Một số bạn học nữ còn sợ nên cứ đứng lấp ló bên ngoài cửa với vẻ mặt lo lắng không chịu vào sát bàn đặt tử thi để thực hành, khi bác sĩ hướng dẫn của bộ môn lên tiếng mới bước dần đến bàn mổ. Để bỏ qua sự sợ hãi, lo lắng lúc đầu; chúng tôi động viên nhau khi tiếp xúc mổ xác tử thi đầu óc phải luôn nghĩ rằng những người này đã thầm lặng cống hiến thân xác của mình cho y học; vì vậy nhiệm vụ của mỗi một sinh viên y khoa là phải nghiêm túc thực hành phẫu thuật tử thi một cách thật tốt, không được sợ hãi hay đùa giỡn vì ở đây còn mang yếu tố tâm linh; tất cả cần tập trung cho động cơ học tập để trở thành bác sĩ giỏi có trình độ, năng lực cứu người, giúp đời sau này.
Tri ân những người hiến xác thầm lặng cống hiến cho y học
(ảnh minh họa)
Mỗi tử thi, chúng tôi được thực hành mổ từng phần theo hướng dẫn của các thầy và bác sĩ bộ môn để phẫu thuật không bỏ sót một chi tiết nào của cơ thể. Phần khó nhất vẫn là hệ thống mạch máu, thần kinh, cơ quan nội tạng... Tất cả phải tự phẫu thuật và khám phá, đọc đúng tên các thành phần cấu tạo có liên quan từ ngoài đến trong, từ trên xuống dưới, từ phải sang trái, từ trước ra sau... Các phần chi tiết của cơ thể khó phát hiện hoặc không đọc được tên đã có các thầy, bác sĩ bộ môn hướng dẫn và giúp đỡ. Kết thúc quá trình thực hành, sinh viên phải qua đợt thi kiểm tra với 100 câu trả lời trên 5 xác tử thi, mỗi xác tử thi được sắp xếp gồm 20 phiếu ghi số thứ tự có sợi chỉ buộc vào phần cấu tạo của cơ thể cần trả lời theo yêu cầu của đề thi. Lần lượt từng sinh viên vào phòng thực hành có 5 bàn đặt xác tử thi được bộ môn chuẩn bị phiếu hỏi mang số thứ tự từ trước, chúng tôi đi từ xác này đến xác khác xem số, phát hiện phần cấu tạo cơ thể liên quan và trả lời trên giấy làm bài thi, thời gian lưu lại trên mỗi xác đã được giới hạn quy định. Khi có tiếng chuông báo hiệu hết thời gian, sinh viên phải chuyển sang xác tử thi tiếp theo cho đến hết xác thứ 5 để hoàn thành 100 câu hỏi và nộp bài thi trước khi ra khỏi phòng. Sau đợt thực hành và thi kiểm tra, các xác tử thi được nhân viên bộ môn bảo quản, cắt lọc xử lý tách phần xương, làm sạch và kết nối lại thành bộ xương hoặc để rời bổ sung vào vật liệu giúp sinh viên lớp sau học thực hành phần xương (osteology) trong môn giải phẫu học. Các phần còn lại của từng cơ thể được khâm liệm vào các quan tài bằng gỗ theo đúng thủ tục truyền thống để chuẩn bị cho lễ Macchabée tri ân những người đã cống hiến thân xác cho y học trước khi đưa đến nghĩa trang trên núi chôn cất tử tế theo đúng tập tục với người đã mất.
Lễ Macchabée nhằm mục đích tri ân những người đã hiến thân xác cho y học
(ảnh minh họa)
Lễ Macchabée có nguồn gốc từ phương Tây, được hình thành khoảng đầu thế kỷ 16 khi tôn giáo còn là một rào cản đối với sự phát triển của nền khoa học kỹ thuật và y học. Nghi lễ này được đặt theo tên của bác sĩ Judas Macchabée người Pháp. Ông đã cùng với các đồng nghiệp và học trò của mình lén lút đưa những xác chết vô thừa nhận ở bên ngoài về rồi bí mật giấu trong những hầm rượu để mổ xẻ, tìm hiểu các bí mật của cơ thể con người nhằm phục vụ cho y học. Đến thời kỳ hiện đại, trong từ điển ngành y thì từ Macchabée được hiểu với ý nghĩa là “tử thi”. Có thể nói lễ Macchabée là lễ tri ân những người đã hiến thân thể cho y học hay lễ tri ân những người đã hiến thi hài. Trước năm 1975, hầu như các trường đại học y khoa ở miền nam đều thực hiện lễ tri ân này, sau đó gián đoạn một thời gian do hoàn cảnh lịch sử. Năm 1990 nghi lễ được khôi phục trở lại và các trường đại học y khoa đã tiếp tục thực hiện cho đến ngày hôm nay. Bản thân tôi cũng như các đồng nghiệp luôn ghi nhớ và thành kính tri ân những người đã cống hiến thân xác của mình một cách thầm lặng cho y học với mục đích đào tạo ra những bác sĩ có đầy đủ kiến thức, trình độ và năng lực để thực hiện nhiệm vụ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng người dân; trong đó có sự đóng góp một phần lớn lao của họ.
|
TRANG CHỦ
