Tiếp theo Phần 1
Năm 2023: Một năm đặc biệt có ý nghĩa với Việt Nam và Ý

Nhờ nghiên cứu chuyên sâu và sự hy sinh của Carlo Urbani, Việt Nam đã có thể phân tích và xác lập tác nhân virus gây bệnh. Thông qua cách ly và chăm sóc đặc biệt, ông đã tìm ra cách đánh bại SARS trong thời gian ngắn. Cuộc đời của ông là minh chứng cho tình hữu nghị sâu sắc giữa Ý và Việt Nam.Hai mươi năm sau khi ông qua đời, đã có một Viện Bảo tàng để tưởng nhớ BS. Carlo Urbani, được chia thành ba khu vực chính “Tìm lại cuộc đời, niềm đam mê và hoạt động của ông” với tư cách là một bác sỹ và nhà khoa học, với những di sản nghề nghiệp và con người, những kỷ vật và ký ức về vị bác sỹ đã hy sinh cho sự nghiệp cứu người.

Bác sỹ Carlo Urbani, người nhiều năm làm việc tại Việt Nam, có công đầu trong việc xác định bệnh dịch mới năm 2003 – SARS. Sau đó, phát bệnh trên đường bay đến Thái Lan và hy sinh ngày 29/3/2003 khi mới 46 tuổi. Cái chết của ông không vô nghĩa. Trước khi mất, ông đề nghị các bác sỹ cắt lá phổi của mình làm tiêu bản nghiên cứu. Hai tuần sau khi ông qua đời, nhờ lá phổi đó, giới khoa học phát hiện virus Corona và tìm ra cách khống chế đại dịch SARS.

WHO đã vinh danh vị bác sỹ - “Anh hùng trong trận chiến chống dịch SARS” rằng “Dù ra đi sớm, nhưng bác sỹ Carlo Urbani đã sống cuộc đời trọn vẹn”. Nếu còn sống, ông vẫn là đại diện mẫu mực cho sứ mệnh của WHO - bảo vệ sức khỏe, đảm bảo an toàn cho thế giới và phục vụ những người yếu thế.”Năm 2022, cố bác sỹ Carlo Urbani đã được chính phủ Ý quyết định trao huân chương công trạng Đại hiệp sỹ để tôn vinh những cống hiến to lớn của ông trong phát hiện, xác định và ứng phó nhanh chóng các bệnh mới, đóng góp vào việc đảm bảo sức khỏe nhân loại.

Tạp chí y khoa danh tiếng The Lancet viết: Biết rằng công việc của mình đang làm là nguy hiểm, nhưng Carlo Urbani nói với vợ “Nếu không làm những công việc này thì chúng ta đến đây để làm gì? Chẳng lẽ ngồi đọc thư điện tử, ký văn bản giấy tờ, đi dự tiệc? Chúng ta không được ích kỷ, mà phải suy nghĩ và hành động vì sự sống của người khác”.

Tổng Giám đốc của WHO tại Thụy Sỹ và gia đình BS. Carlo Urbani

Carlo Urbani: Lòng dũng cảm, đầy phẩm chất chuyên môn và anh hùng

Tham tán Nguyễn Thái Học, thay mặt cho Đại sứ quán Việt Nam tại Italy, nhấn mạnh sự kiện này một lần nữa tri ân Carlo Urbani, tôn vinh đóng góp quý báu to lớn của ông cho nền y tế thế giới nói chung, cống hiến của cuộc đời ông cho sự nghiệp bảo vệ sức khỏe và cứu người nói riêng.

Ông Gro Harlem Brundtland, Tổng Giám đốc WHO khi đó cũng nhấn mạnh: “Sự ra đi của Carlo Urbani là một nỗi buồn sâu sắc đối với WHO. Cuộc sống của ông một lần nữa nhắc chúng ta về công việc thật sự của chúng ta trong lĩnh vực y tế công cộng".

Tại cuộc họp báo toàn cầu tối 29-3, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết vào ngày 1-4, ông sẽ tham gia lễ khánh thành Bảo tàng Carlo Urbani, được xây dựng ở quê hương Castelplanio - Ý của bác sĩ Urbani.Cuộc họp báo về dịch tễ hàng tuần của WHO cũng được tổ chức đúng vào mốc 20 năm kể từ ngày bác sĩ Urbani hy sinh.

Tổng giám đốc WHO và Đại diện Đại sứ quán Việt Nam tại Italy tại lễ khai trương |Nguồn: TTXVN

Nhờ nghiên cứu chuyên sâu và sự hy sinh của ông, Việt Nam đã có thể phân tích và xác lập tác nhân virus gây bệnh SARS. Thông qua cách ly và chăm sóc đặc biệt, ông đã tìm ra cách đánh bại SARS trong thời gian ngắn. Cuộc đời của ông là minh chứng cho tình hữu nghị sâu sắc giữa Italy và Việt Nam.

Bác sĩ Carlo Urbani có công đầu trong việc xác định bệnh dịch mới năm 2003 - SARS; sau đó phát bệnh trên đường bay đến Thái Lan và qua đời ngày 29/03/2003 khi mới 46 tuổi. Trước khi mất, ông đề nghị các bác sĩ cắt lá phổi của mình làm tiêu bản nghiên cứu. Hai tuần sau khi ông qua đời, nhờ lá phổi đó, giới khoa học phát hiện virus Corona và tìm ra cách khống chế đại dịch SARS.

Hình ảnh BS. Carlo Urbani trực tiếp soi kính hiên vi chẩn đoán ký sinh trùng và những bữa cơm tại Việt Nam cùng gia đình

Những mốc đáng nhớ về BS Carlo Urbani

Bác sĩ Urbani nguyên là Trưởng đơn vị bệnh Truyền nhiễm của WHO khu vực Tây Thái Bình Dương, làm việc tại Việt Nam. Trước đó một dịch "cúm lạ" đã được ghi nhận ở Trung Quốc, song chưa từng được nhận biết là một bệnh mới và ông đã có công đầu trong xác định ca cúm nặng và đưa ra cách ứng phó khống kế dịch bệnh SARS.Ngày 26/2/2003, bác sĩ Carlo Urbani được mời đến Bệnh viện Việt Pháp (Hà Nội) để khám cho một bệnh nhân viêm phổi nghi từ virus cúm. Ông đã sớm nhận ra sự bất thường và ngay lập tức cảnh báo cho WHO, đồng thời cùng Bộ Y tế Việt Nam thúc đẩy việc lập hàng rào cách ly ngăn chặn dịch bệnh lây lan.Song rất tiếc, ngày 29/3/2003, bác sĩ Carlo Urbani trút hơi thở cuối cùng.

Nói về sự ra đi của ông,Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Kofi Annan đã viết: Carlo ra đi trong niềm tiếc thương vô hạn của đại gia đình Liên Hợp Quốc. Ông đã dành trọn đời mình cho sự nghiệp bảo vệ sức khỏe, cứu sống người bệnh. Carlo là người đã có công trong việc phát hiện sớm dịch SARS. Trớ trêu thay, khi Carlo đang nỗ lực giành giật từng bệnh nhân khỏi lưỡi hái tử thần thì chính căn bệnh quái ác ấy đã cướp đi mạng sống của ông...

Bà Pascale Brudon, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ở Việt Nam nhấn mạnh: “Carlo là một con người tuyệt vời, nếu không có ông có lẽ tất cả chúng ta đều bị dịch SARS tàn phá”.

Ngày 29/3/2013, cùng với nỗi bàng hoàng khi nhớ lại giai đoạn bùng phát của đại dịch SARS, người dân trên khắp thế giới nói chung và người Việt Nam nói riêng cùng tưởng nhớ bác sĩ Carlo Urbani, với những tâm huyết ông dành để đẩy lùi căn bệnh đe dọa sự sống trên toàn cầu.Bệnh SARS được phát hiện đầu tiên vào tháng 3 năm 2003, khi Bệnh viện Việt-Pháp tại Hà Nội tiếp nhận một bệnh nhân nước ngoài mắc bệnh “lạ”. Kể từ đó, SARS đã giết chết 774 người trong tổng số hơn 8.000 ca nhiễm trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, dịch đã hoành hành trong 45 ngày, gây nhiễm 65 người, làm 5 người tử vong.

Dịch khởi phát từ Hong Kong, nhưng ở thời điểm đó các chuyên gia y tế đang nghi là cúm gia cầm. Chỉ trong thời gian ngắn, SARS vượt khỏi biên giới Hong Kong lan tới 37 quốc gia. Người nhiễm bệnh nhanh chóng suy hô hấp, suy đa phủ tạng và tử vong. Sau khi nhận được sự cảnh báo của bác sĩ Carlo Urbani từ Việt Nam, nỗi hoảng loạn bao trùm thế giới. Ở những quốc gia có dịch SARS, khẩu trang y tế bán chạy nhất, trường học đóng cửa, nhà hàng đóng cửa, các trung tâm mua sắm vắng hoe, sản xuất bị đình trệ, người nước ngoài bỏ về nước...

Bác sĩ Carlo cũng được cảnh báo sự nguy hiểm, ông hoàn toàn có quyền và có lý do để về nước. Nhưng Carlo Urbani không bận tâm, ông thường xuyên túc trực bên giường bệnh, an ủi động viên và tìm cách chữa trị cho bệnh nhân. Là một chuyên gia bệnh truyền nhiễm, bằng những nghiên cứu đầu tiên của mình ở Việt Nam, Carlo Urbani đã giúp các đồng nghiệp nhanh chóng xác định virus gây bệnh.

BS Carlo Urbani – Chuyên gia của WHO khi còn làm việc tại Việt Nam

Người bác sĩ đã hy sinh tính mạng của mình để “Nhân loại được sống”

Trong một khoảnh khắc tỉnh táo tại bệnh viện, đồng nghiệp thông báo cho Carlo Urbani cơn sốt của ông đã hạ. Nhưng Carlo Urbani không hề ảo tưởng, ông biết SARS đã không tha mạng sống cho ông. Tâm nguyện trước khi nhắm mắt, Carlo Urbani đề nghị các bác sĩ cắt lá phổi của mình để lại làm tiêu bản nghiên cứu.

Các hoạt động thực địa mà Carlo Urbani thực hiện khi làm bác sỹ cho “Tổ chức Thầy thuốc không biên giới (MSF)

…..và Carlo Urbaniđã mãn nguyện: “Công việc liên quan đến tôi, dù nguy hiểm nhưng tôi thấy thoải mái,
giờ đây tôi đã có tất cả”.Sau khi Carlo mất 2 tuần, virus Corona đã được chỉ mặt vạch tên,
đại dịch SARS được khống chế.

Ở Hà Nội, bác sĩ Carlo Urbani tự đi xe máy. Thỉnh thoảng ông đưa vợ con về các làng quê, sống cùng những người nông dân chân lấm tay bùn.

“Nhiệm vụ của bác sĩ là đến bên người bệnh” – BS Carlo Urbani

Đó là câu nói giản dị của bác sĩ Carlo khi ông đại diện cho “Tổ chức Bác sĩ Không biên giới” lên nhận giải Nobel Hòa bình tại Stockholm (Thụy Điển) năm 1999. Câu nói này đã trở thành triết lý cho tất cả những nhân viên y tế đang khoác trên mình tấm áo choàng trắng.Bác sĩ Carlo là người yêu cái đẹp, ông dành tình cảm đặc biệt cho âm nhạc, yêu thích hầu hết các bộ môn nghệ thuật. Nhưng trong sâu thẳm trái tim, bác sĩ Carlo Urbani còn có một tình yêu vĩ đại khác: đó là tình yêu thương vô bờ dành cho con người.

Tuổi trẻ của bác sĩ Carlo Urbani gắn với công việc từ thiện, nhất là những người bị tật nguyền. Khi trở thành bác sĩ, những kỳ nghỉ hè thay vì đi du lịch hưởng thụ, Carlo Urbani tranh thủ khoác ba lô đầy thuốc đến châu Phi.Ông nhận thấy, ở những quốc gia nghèo đói như châu Phi, nguyên nhân tử vong chính lại đến từ những căn bệnh hoàn toàn có thể chữa khỏi một cách đơn giản. Ông thất vọng mỗi khi chứng kiến bệnh nhân không phải chết vì bệnh lạ, mà chết vì những căn bệnh thông thường như tiêu chảy cấp hay viêm phổi, bởi không ai chịu mang thuốc đến cho người bệnh.

Những giai thoại và làm việc của Carlo Urbani được đồng nghiệp và bạn bè ghi lại

…….Những kỳ nghỉ hè thay vì đi du lịch hưởng thụ, Carlo Urbani tranh thủ khoác ba lô đầy thuốc đến châu Phi.

Sau bao ngày trăn trở, Carlo quyết định rời bệnh viện để trở thành chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới mang thuốc đến cho người bệnh nghèo. Bạn bè coi việc Carlo Urbani gia nhập các bác sĩ WHO giống như việc ông từ bỏ cuộc sống giàu sang để quay lại thế giới của người nghèo.

Trong thời gian ở Việt Nam, bác sĩ Carlo Urbani tập trung nghiên cứu và điều trị bệnh giun đũa, một căn bệnh trở thành nỗi ám ảnh với ông. Carlo Urbani luôn băn khoăn tự hỏi: “Chỉ cần vài nghìn tiền thuốc, mỗi năm uống 2 lần là tất cả trẻ em đều hết bệnh giun, cơ thể không bị hao mòn, vậy mà tại sao rất ít người chịu làm?” Một đồng nghiệp của Carlo Urbani, bác sĩ Palmer nhận xét: "Giun đũa không có gì hấp dẫn, nhưng hầu hết trẻ em xứ nhiệt đới đều mắc, còn bác sĩ Carlo Urbani là kẻ chống giun đũa quá khích".

Tưởng nhớ đến ông, Tổng thống Ý Azeglio Ciampi từng nói: Ngành y tế thế giới có bổn phận ghi nhớ một vị bác sĩ anh hùng, một công dân can đảm, một người cha gia đình, một người chồng gương mẫu đã bị cướp đi bởi một căn bệnh kinh khủng do chính ông đang lần tìm ra nguyên nhân...

1.Pierluigi Fiorini (2004). Carlo Urbani : Inseguendo un sogno. Evergreen (in Italian). Cinisello Balsamo: Edizioni San Paolo. p. 97. ISBN 9788821551338. OCLC 954723560.

2.Coates, Sam; Asthana, Anushka. Dr Carlo Urbani Health expert who identified the Sars outbreak as an epidemic, and was killed by the virus. The Times. London.(subscription required

3.Jump up to: Dr. Carlo Urbani of the World Health Organization dies of SARS". WHO. 29 March 2003. Archived from the original on 5 June 2003. Retrieved 23 January 2020.

4.Jump up to: McNeil (Jr.), Donald G. (2003). Disease's Pioneer Is Mourned as a Victim. The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 6 December 2019.

5.Summary of probable SARS cases with o­nset of illness from 1 November 2002 to 31 July 2003. World Health Organization (WHO). 31 December 2003. Retrieved 31 October 2008.

6. Carlo Urbani - Una vita per gli altri. Logifranchi. Nel mondo - CRONACA-8.31 August 2004. Retrieved 23 January 2020.

7.On behalf of the Italian association named "Testimoni del tempo". Bibliographic note in Paul Ricoeur (1997). La critica e la convinzione. Intervista con François Azouvi e Marc de Launay. Di fronte e attraverso - Filosofia (in French and Italian). Translated by Daniella Iannotta. Jaca Book. p. 54 (of 262). ISBN 9788816404373. OCLC 841199842. 

8.https://www.who.int/vietnam/vi/news/detail/10-06-2019-if-dr-carlo-urbani-were-alive-today

9.http://benhnhietdoi.vn/tin-tuc/chi-tiet/nguoi-bac-si-da-chet-de-nhan-loai-duoc-song/221

10.https://moh.gov.vn/chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia/tuong-nho-bac-si-carlo-urbani

11.https://tuoitre.vn/vuot-qua-tu-than-sars-ky-4-urbani-bac-si-anh-hung

12.https://baochinhphu.vn/italy-khai-truong-bao-tang-carlo-urbani-bac-si-hy-sinh-sau-khi-tim-ra-sars-o-viet-nam

13.https://dangcongsan.vn/the-gioi/nhung-van-de-toan-cau/bac-si-carlo-urbani--nguoi-viet-nen-trang-su-ve-cuoc-chien-cua-nhan-loai-chong-dai-dich-sars-

14.https://nld.com.vn/thoi-su/giua-dai-dich-covid-19-nho-bac-si-carlo-urbani

15.https://cand.com.vn/Phong-su-Tieu-diem/Bac-si-Carlo-Urbani-Nguoi-da-di-den-tan-cung-su-menh

16.https://ambhanoi.esteri.it/ambasciata_hanoi/vi/i_rapporti_bilaterali

Các nội dung khác »

---