Tổng hợp các giải Nobel năm 2012
Giải Nobel là một giải thưởng quốc tế được tổ chức trao thưởng hằng năm kể từ năm 1901 cho những cá nhân đạt thành tựu xuất sắc trong các lĩnh vực Vật lý, Hoá học, Y học, Văn học và Hoà bình. Giải Nobel lập nên theo nguyện vọng cuối cùng của Alfred Nobel, một nhà hóa học, nhà công nghiệp học và người phát minh ra thuốc nổ của Thụy Điển. Năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển đưa thêm vào một giải về lĩnh vực khoa học kinh tế để tưởng nhớ người sáng lập Alfred Nobel.Giải Nobel được thừa nhận rộng rãi như là giải thưởng danh giá nhất một người có thể nhận được trong lĩnh vực được trao. Năm nay, do khó khăn về kinh tế, Quỹ Nobel đã quyết định hạ thấp 20% món tiền thưởng dành cho mỗi người đoạt giải, từ 10 triệu kronor Thụy Điển xuống còn 8 triệu kronor Thụy Điển (tương đương 1,2 triệu USD). Nobel Y học 2012 Hai nhà khoa học John B.Gurdon và Shinya Yamanaka đã trở thành chủ nhân của giải thưởng Nobel Y học 2012 nhờ việc phát hiện thấy tế bào trưởng thành có thể tái lập trình để trở thành tế bào vạn năng (pluripotent). Nghiên cứu này của họ đã “cách mạng hóa” nhận thức của chúng ta về cơ chế phát triển của tế bào và cơ quan sinh học. Năm 1962, ông Gurdon đã phát hiện thấy tế bào có một khả năng đặc biệt là đảo chiều. Trong một thí nghiệm kinh điển, ông đã thay thế nhân tế bào chưa trưởng thành trong một tế bào trứng ếch bằng nhân của một tế bào ruột trưởng thành. Kết quả là tế bào trứng biến đổi vẫn phát triển thành một con nòng nọc bình thường. DNA của tế bào trưởng thành vẫn có tất cả các thông tin cần thiết để phát triển mọi tế bào trong cơ thể ếch. Trong khi đó, hơn 40 năm sau, vào năm 2006, Shinya Yamaka phát hiện thấy các tế bào trưởng thành nguyên dạng ở chuột có thể được lập trình để trở thành các tế bào gốc chưa trưởng thành. Thật bất ngờ, bằng cách can thiệp và biến đổi chỉ một vài gene, ông đã có thể tái lập trình các tế bào trưởng thành trở thành tế bào gốc vạn năng hay tế bào gốc đa hiệu (pluripotent stem cell). Đây là thuật ngữ chỉ những tế bào chưa trưởng thành có khả năng phát triển thành mọi dạng tế bào khác nhau trong cơ thể.  | Hai nhà khoa học John B.Gurdon và Shinya Yamanaka |
Những phát minh mang tính đột phá này, theo Ủy ban Nobel, đã làm thay đổi hoàn toàn cách nhìn nhận của khoa học về sự phát triển cũng như chuyên biệt hóa ở cấp độ tế bào. “Chúng ta hiểu rằng tế bào trưởng thành không cần phải nhốt mình mãi mãi với một chức năng cụ thể, chuyên biệt nào. Sách giáo khoa đã được viết lại và người ta đã tiến hành thêm nhiều nghiên cứu mới đào sâu về lĩnh vực này. Bằng cách tái lập trình tế bào người, các nhà khoa học đã mở ra cơ hội mới để nghiên cứu nhiều loại bệnh cũng như phát triển phương pháp chẩn đoán, điều trị mới”. John B.Gurdon sinh năm 1933 tại Dippenhall, Anh. Ông nhận bằng Tiến sĩ tại Đại học Oxford năm 1960 và tiếp tục nghiên cứu tại Viện Công nghệ California sau đó. Đến năm 1972, ông chuyển tới Đại học Cambridge, Anh với tư cách Giáo sư môn Sinh học Tế bào kiêm Hiệu trưởng trường cao đẳng Magdalen. Ông đã được Nữ hoàng Anh phong tước Hiệp sĩ.
Shinya Yamanaka sinh ra tại Nhật Bản năm 1962. Ông nhận bằng MD năm 1987 tại Đại học Kobe và học về phẫu thuật chỉnh hình trước khi chuyển sang nghiên cứu cơ bản. Yamanaka nhận được học vị Tiến sĩ tại Đại học Osaka năm 1993, sau đó ông làm việc tại Viện Gladstone San Francisco và Viện Khoa học – Công nghệ Nara Nhật Bản. Yamanaka hiện là Giáo sư tại Đại học Kyoto. |
Nobel Vật lý 2012Serge Haroche người Pháp và David Wineland, người Mỹ giành được giải Nobel Vật lý 2012 vì đã tìm ra phương pháp tác động lên những hạt vật chất và ánh sáng nhỏ nhất để quan sát được những thay đổi khác thường của chúng-điều mà trước đây chỉ có thể tưởng tượng được thông qua những phép tính và các ý tưởng thí nghiệm. Thành công này mở ra khả năng chế tạo một máy tính có sức mạnh vô cùng lớn. Wineland đã từng mô tả công việc của ông là một “trò ảo thuật” khi một vật thể có thể xuất hiện cùng một lúc tại 2 địa điểm khác nhau. Các nhà khoa học khác gọi công trình này là “giấc mộng hão huyền nhất của khoa học viễn tưởng”. Vật lý lượng tử nghiên cứu những phần tử cơ bản nhất của vũ trụ, nhỏ hơn cả nguyên tử-phân tử mà những chuyển động của chúng chỉ có thể ghi lại bằng ngôn ngữ của toán cao cấp.  | Nghiên cứu của Serge Haroche người Pháp và David Wineland, người Mỹ
đã mở ra một kỷ nguyên mới cho máy tính lượng tử. Ảnh Guardian |
Các nhà khoa học từ lâu đã mơ ước có thể chế tạo được một chiếc “máy tính lượng tử”, có thể sử dụng toán học cao cấp để giải quyết những phép tính phức tạp cũng như lưu trữ được nhiều thông tin hơn so với máy tính thông thường. Và những chiếc máy tính kiểu này chỉ có thể được chế tạo nếu chúng ta quan sát được chuyển động của các phân tử. Cả 2 nhà khoa học đều hoạt động trong lĩnh vực quang học lượng tử-nghiên cứu sự tương tác giữa ánh sáng và vật chất. 2 ông đã sử dụng những phương pháp đối nghịch nhau để nghiên cứu cùng một vấn đề: Wineland dùng lượng tử ánh sáng-photon để đo đạc và kiểm soát lượng tử của vật chất-electron trong khi Haroche dùng electron để kiểm soát và đo đạc photon. Một trong những đặc tính của lượng tử là những hạt lượng tử này thường chuyển động như thể nó đang ở 2 vị trí cùng lúc.Wineland đã phá hủy một nguyên tử bằng ánh sáng laser. Theo thuyết lượng tử thì bằng cách này có thể khiến nguyên tử di chuyển. Sau đó, ông quan sát nguyên tử ở những vị trí khác nhau, với khoảng cách là 80 phần triệu mét. Wineland đang rất hy vọng có thể tạo ra được một máy tính lượng tử trong tương lai gần. Học viện Khoa học Hoàng gia Thụy Điển cho biết: “Những nhà khoa học đoạt giải đã mở cánh cửa bước vào kỷ nguyên mới với những cuộc thí nghiệm lượng tử bằng cách trực tiếp quan sát từng phân tử mà không phá hủy chúng. Có lẽ, một chiếc máy tính lượng tử sẽ thay đổi cuộc sống hàng ngày của chúng ta, giống như cách mà 1 chiếc máy tính đã làm trong thế kỷ trước”. Hội đồng Nobel giải thích: “Những hạt đơn lẻ thường không dễ dàng bị tách rời khỏi môi trường vật chất xung quanh và chúng sẽ nhanh chóng mất đi các đặc tính lượng tử của mình khi tác động với môi trường bên ngoài. Bằng phương pháp thí nghiệm đặc biệt của mình, 2 nhà khoa học cùng nhóm nghiên cứu đã thành công trong việc đo đạc và kiểm soát tình trạng dễ vỡ vụn của phân tử để tiến hành quan sát trực tiếp. Phương pháp mới cho phép kiểm soát và đếm các hạt phân tử ”. Nobel Hóa học 2012Robert Lefkowitz và Brian Kobilka - hai nhà khoa học Mỹ đoạt Nobel Hóa học 2012 do tìm ra những protein giúp tế bào của cơ thể phản ứng với các tín hiệu từ bên ngoài. “Hai nhà nghiên cứu Robert Lefkowitz và Brian Kobilka đã tạo nên bước đột phá khi phát hiện nhóm thụ thể liên kết với protein G, tên của một nhóm thụ thể quan trọng”, Viện Hàn lâm Khoa học hoàng gia Thụy Điển tuyên bố.  | Tiến sĩ Brian Kobilka (trái) và tiến sĩ Robert Lefkowitz (phải) sẽ chia sẻ khoản tiền thưởng
1,2 triệu USD của giải Nobel Hóa học. Ảnh: sciencewatch.com. |
Thụ thể liên kết với protein G (hay thụ thể bảy đoạn xoắn ốc, thụ thể uốn khúc hình rắn) là một họ protein lớn bao gồm những thụ thể màng sinh chất có khả năng cảm nhận được các phân tử bên ngoài tế bào. Sau khi phát hiện phân tử bên ngoài tế bào, thụ thể kích thích các quá trình truyền dẫn tín hiệu để tạo ra phản ứng thích hợp cho tế bào. Nhờ cơ chế đó, chúng giúp cơ thể phát hiện những thay đổi ở môi trường bên trong và bên ngoài. Khoảng một nửa số dược phẩm trên thế giới tương tác với thụ thể bảy đoạn xoắn ốc. Vì thế việc nghiên cứu chúng sẽ giúp giới khoa học tìm ra những loại thuốc hiệu quả hơn. Tiến sĩ Lefkowitz đang làm việc tại Viện Y khoa Howard Hughes tại bang Maryland, còn tiến sĩ Kobilka là nhà nghiên cứu của Đại học Stanford. "Đối với các chất truyền dẫn thần kinh và hoóc môn trong cơ thể, thụ thể bảy đoạn xoắn ốc giống như cánh cửa dẫn vào tế bào. Chúng điều khiển phần lớn những quá trình sinh lý của con người. Khi cơ thể người mắc bệnh, bác sĩ phải tìm cách điều chỉnh hoạt động của các thụ thể bảy đoạn xoắn ốc", Lefkowitz nói với các phóng viên tại cuộc họp báo của Hội đồng Nobel qua điện thoại. Sven Lidin, một thành viên trong Hội đồng Nobel, minh họa vai trò của thụ thể bảy đoạn xoắn ốc bằng cảm giác sợ hãi."Khi con người cảm thấy sợ hãi, một tín hiệu hóa học sẽ di chuyển qua màng tế bào để tới hàng tỷ tế bào", Lidin nói. Với quyết định của Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển hôm nay, tổng số người nhận giải Nobel Hóa học đã tăng lên con số 163. Nobel Văn chương 2012Nobel Văn chương 2012 được trao cho nhà văn Mạc Ngôn, người có thứ văn chương “hiện thực huyền ảo pha trộn những câu chuyện dân gian, lịch sử và đương đại”. Theo bản tiểu sử được viện hàn lâm công bố, nhà văn Mạc Ngôn sinh ngày 17/2/1955 trong một gia đình nông dân tại Sơn Đông, một tỉnh phía Đông Bắc Trung Quốc. Cơn bão cách mạng văn hóa thổi tới vào năm ông 12 tuổi, khiến ông phải bỏ học ra nông trường làm việc và sau đó là trong một nhà máy. Năm 21 tuổi, ông đi lính, bắt đầu nghiên cứu văn chương và viết. Truyện ngắn đầu tiên của ông xuất bản trên báo vào năm ông 26 tuổi. Vài năm sau, sự nghiệp của ông có đột phá nhờ tiểu thuyết Cao lương đỏ với bối cảnh quê nhà và những nghiệm sinh của chính ông vào thời niên thiếu. Các tác phẩm của ông được viện hàn lâm nhận xét: Thông qua sự kết hợp giữa hiện thực và huyền ảo, lịch sử và những viễn kiến xã hội, Mạc Ngôn đã tạo ra một thế giới gợi nhớ đến lối viết của William Faulkner và Gabriel García Márquez trong sự phức tạp của chính nó, cũng như trong sự tìm kiếm điểm khởi đầu của văn chương Trung Hoa cổ đại và tín ngưỡng dân gian.  | Mạc Ngôn - Nhà văn Trung Quốc đầu tiên nhận giải Nobel Văn học.
|
Bên cạnh tiểu thuyết, ông còn có nhiều truyện ngắn, tiểu luận thuộc nhiều chủ đề khác nhau. Và bất chấp những chỉ trích xã hội của ông, ông vẫn được nhìn nhận tại quê nhà như một tác giả đương đại quan trọng hàng đầu. Nobel Hòa bình 2012Giải thưởng Nobel Hòa bình 2012 đã được trao cho Liên minh châu Âu (EU) vì "đã có hơn 6 thập niên đóng góp cho sự tiến bộ của hòa bình và hòa giải, dân chủ và nhân quyền ở châu Âu". Giải thưởng trị giá 1,2 triệu USD sẽ được trao tại Oslo vào ngày 10/12. Được thành lập với Hiệp ước Rome năm 1957 với một cộng đồng gồm 6 quốc gia tìm cách hòa nhập kinh tế hơn nữa, khối này hiện đã mở rộng với 27 thành viên, gồm cả những nước Đông Âu được bổ sung từ thời Chiến tranh Lạnh. Giải Nobel hòa bình được Ủy ban Nobel Na Uy công bố lúc 4h chiều giờ Việt Nam ngày 12/10. Kể từ năm 1901, có 92 giải Nobel Hòa bình đã được trao tặng cho các cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên, có 19 lần diễn ra vào các năm 1914, 1918, 1923, 1924, 1928, 1932, 1939, 1943, 1948, 1955, 1956, 1966, 1967 và1972 giải Nobel Hòa bình không về tay ai. Vì sao những năm này không ai, tổ chức nào đoạt giải? Đó là vì theo quy chế của Quỹ Nobel: "Nếu không có ai xứng đáng, số tiền thưởng của giải Nobel Hòa bình sẽ được giữ lại cho giải của năm tiếp theo. Ngoài ra, nếu giải không được trao, số tiền thưởng sẽ được cho vào quỹ hạn chế của Quỹ Nobel". Trong Thế chiến I và II có rất ít giải Nobel Hòa bình được trao tặng.  | Liên minh châu Âu đã giành được giải Nobel Hòa bình 2012 |
Trong số những lần trao giải Nobel Hòa bình hàng năm, có 62 lần giải thưởng cao quý nhất về hòa bình này được trao cho một người, 28 lần được chia đều cho hai người và 2 lần được chia đều cho ba người. Giải Nobel Hòa bình năm 1994 được trao cho Yasser Arafat, Shimon Peres, Yitzhak Rabin, và Nobel Hòa bình 2011 cũng được trao cho ba người phụ nữ là Ellen Johnson Sirleaf, Leymah Gbowee và Tawakkol Karman. Từ trước tới nay, người trẻ nhất được trao giải Nobel Hòa bình là Tawakkol Karman. Người phụ nữ này mới 32 tuổi khi nhận giải Nobel Hòa bình năm 2011. Chào đời vào ngày 7/2/1979, Karman trẻ hơn Mairead Corrigan 11 ngày. Corrigan, cũng 32 tuổi khi nhận giải thưởng Nobel Hòa bình năm 1976, vốn chào đời vào ngày 27/1/1944. Mỗi năm, Ủy ban Nobel Na Uy gửi hàng nghìn lá thư tới những người đủ tư cách để mời họ chọn ra những nhân vật xứng đáng nhận giải Nobel Hòa bình. Tên những người đề cử chỉ được tiết lộ sau 50 năm song hàng năm Ủy ban Nobel Hòa bình đều công bố số lượng người được đề cử. Nobel Kinh tế 2012Alvivin E.Roth sinh năm 1951, hiện giảng dạy môn Kinh tế và Quản trị Kinh doanh tại Đại học Harvard (Mỹ). Ông nổi tiếng với các đóng góp về lý thuyết trò chơi, tạo lập thị trường và kinh tế học thực nghiệm. Lloyd S.Shapley sinh năm 1923, hiện giảng dạy môn Toán và Kinh tế học tại Đại học California (Mỹ). Ông được rất nhiều chuyên gia kinh tế coi là biểu tượng của "Lý thuyết trò chơi". Lloyd Shapley sử dụng "Lý thuyết trò chơi hợp tác" để nghiên cứu và so sánh các phương pháp ráp nối khác nhau. Vấn đề cốt lõi ở đây là phải đảm bảo sự ráp nối thật ổn định giữa hai yếu tố tham gia. Vì vậy, Sharpley và các đồng nghiệp đã đưa ra một phương pháp đặc thù mà ông gọi là Thuật giải Gale-Shapley. Phương pháp này cũng hạn chế khả năng điều khiển quá trình ráp nối của các yếu tố. Nhờ đó, ông có thể chỉ ra bằng cách nào phương pháp thiết kế đặc thù có thể làm lợi một cách có hệ thống cho một hoặc cả hai mặt của thị trường.  | Hai giáo sư người Mỹ đoạt Nobel kinh tế 2012: Alvin E. Roth (trái) và Lloyd Shapley.
|
Alvin Roth thừa nhận các nghiên cứu lý thuyết của Sharpley có thể làm sáng tỏ hoạt động của thị trường trong thực tế. Bằng một chuỗi nghiên cứu thực nghiệm, Roth và các đồng nghiệp đã chứng minh được rằng ổn định là chìa khóa để hiểu rõ sự thành công của một thể chế thị trường nhất định. Sau đó, ông chứng minh kết luận này thông qua nhiều thí nghiệm có hệ thống. Roth cũng giúp tái lập các phương pháp ráp nối hiện tại giữa bác sĩ và bệnh viện, học sinh với trường học và thậm chí là người hiến nội tạng với bệnh nhân. Những cải tổ này đều dựa trên Thuật giải Gale-Shapley, kèm theo một số điều chỉnh trong từng trường hợp riêng biệt và ràng buộc về đạo đức.
|
TRANG CHỦ
