 |
| Ảnh: AP |
Tác hại của chất độc sarin trong chiến tranh khủng bố hóa học
Trong các cuộc xung đột vũ trang xảy ra thời gian qua tại Syria, một loại chất độc hóa học sử dụng là sarin đã được các nhà khoa học xác định có thể gây nên những tổn thương lớn cho đối phương, kể cả người dân sinh sống tại nơi đây. Chiến tranh khủng bố hóa học đã bị những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới phản đối vì chúng có tính chất hủy diệt hàng loạt, có tính trầm trọng, nguy hại đối với con người cũng như các loại vũ khí sinh học, vũ khí hạt nhân... Vậy chất độc sarin có đặc điểm gì và gây nên những tổn thương như thế nào? Đặc điểm của chất độc hóa học Sarin còn được gọi là chất GB theo cách gọi của Nato, tên hóa học là O-Isopropyl methylphosphonofluoridate, đây là loại chất độc được sử dụng trong chiến tranh khủng bố hóa học bằng tác dụng gây độc hệ thần kinh nhằm tiêu diệt sinh lực của đối phương. Chất gây độc hệ thần kinh là chất được các nhà khoa học xác định có mức độ độc hại cao nhất và tạo nên những phản ứng của cơ thể nhanh nhất so với các loại chất độc thường được sử dụng trong chiến tranh khủng bố hóa học. Chất hóa học gây độc hệ thần kinh có tính chất tương tự như một số hóa chất diệt côn trùng thuộc nhóm lân hữu cơ, gọi là organo phosphates. Tên gọi này được căn cứ trên những tác động và các ảnh hưởng tác hại do chúng có thể gây nên. Tuy vậy trên thực tế, chất gây độc hệ thần kinh được sử dụng làm vũ khí hóa học thường có tác dụng lan tỏa khá nhanh ra môi trường nhiều hơn so với các hóa chất diệt côn trùng thuộc nhóm lân hữu cơ thông dụng. Sarin là hóa chất có đặc tính trong suốt, không màu, không mùi, không vị dưới dạng nguyên chất. Tuy nhiên, chúng có thể bay hơi thành khí và lan tỏa, phát tán nhanh vào trong không khí. Thực tiễn ghi nhận, chất độc hóa học sarin cũng như một số chất hóa học gây độc hệ thần kinh khác có thể đã được sử dụng làm vũ khí hóa học trong cuộc chiến tranh tại Iran, Iraq vào những năm 1980. Sau đó, vào năm 1994 và 1995, chất khí độc sarin cũng được đối phương sử dụng trong cuộc tấn công khủng bố hóa học tại Nhật Bản... Bây giờ đến lượt cuộc chiến tranh khủng bố hóa học tại Syria được thực hiện bằng vũ khí chất độc hóa học sarin cũng đã các nhà khoa học xác định trong thời gian vừa qua. Đường lây nhiễm chất độc Con người có thể bị nhiễm chất độc hóa học sarin sau khi chất độc này bị phát tán, lan tỏa vào trong không khí; ngoài ra cũng có thể bị nhiễm chất độc độc qua đường tiếp xúc ở da và niêm mạc mắt. Nếu trong không khí có chứa chất độc sarin, con người có thể vô tình bị nhiễm độc do hít thở phải không khí qua đường hô hấp. Do chất độc hóa học sarin dễ hòa tan trong nước nên chúng có thể được sử dụng để gây nhiễm độc cho nguồn nước uống và sinh hoạt. Sau khi chất độc sarin phát tán, hòa tan vào trong nguồn nước; nếu người uống phải nguồn nước này hoặc tắm rửa, tiếp xúc với nước ô nhiễm chất hóa học có thể bị nhiễm độc. Đối với các loại thực phẩm bị nhiễm chất độc sarin, con người ăn phải thực phẩm này cũng có thể bị nhiễm độc qua đường tiêu hóa. Ngoài ra, sau khi tiếp xúc với hóa chất độc hại, quần áo đang mặc trên người có khả năng nhiễm chất độc và phát tán, phóng thích chất sarin trong khoảng 30 phút ra môi trường chung quanh, lây lan chất độc này sang cho những người khác. Do chất độc hóa học sarin phân hủy chậm trong cơ thể người bị nhiễm độc sau khi tiếp xúc nên đối với những người có tiếp xúc với chất độc này nhiều lần sẽ có nguy cơ gặp nhiều ảnh hưởng khác nghiêm trọng, có hại cho sức khỏe nhiều hơn. Cũng do đặc điểm chất độc nặng hơn không khí nên sarin sẽ lắng đọng xuống các khu vực thấp trũng và làm tăng nguy cơ tiếp xúc của chất độc đối với con người sống ở những khu vực này. Tác dụng gây độc của chất sarin Mức độ cơ thể con người bị nhiễm chất độc sarin tùy thuộc vào lượng hóa chất đã tiếp xúc, cách thức tiếp xúc và khoảng thời gian tiếp xúc. Các triệu chứng bệnh lý thường xuất hiện chỉ sau vài giây khi con người tiếp xúc với chất sarin ở dưới dạng khí và khoảng chừng vài phút cho đến 18 giờ sau khi tiếp xúc với hóa chất dưới dạng lỏng. Tất cả các chất gây độc hệ thần kinh đều có ảnh hưởng độc hại do chúng ngăn chặn hoạt động bình thường của cơ chế kiểm soát hoạt động của các tuyến và cơ bắp trong cơ thể. Do không kiểm soát được hoạt động bình thường, các tuyến và cơ bắp liên tục bị kích thích; vì vậy chúng trở nên mệt mỏi và không còn duy trì được khả năng hô hấp, gây nguy hại cho người bị nhiễm độc. Sarin là chất hóa học dễ bay hơi nhất trong số các chất gây độc thần kinh, vì vậy chất độc này thường được sử dụng làm vũ khí hóa học vì chúng dễ bay hơi nhanh chóng từ dạng lỏng sang dạng khí và phát tán, lan tỏa dễ dàng vào trong môi trường. Do đó con người có thể tiếp xúc với chất khí sarin ngay cả khi không tiếp xúc với chất sarin dưới dạng lỏng. Với đặc điểm có khả năng bay hơi nhanh trong không khí nên chất độc hóa học sarin có thể gây nên mối nguy hiểm tức thì, tuy nhiên sự nguy hại này chỉ kéo dài trong một khoảng thời gian nhất định. Biểu hiện triệu chứng và hậu quả nhiễm độc Do chất độc hóa học sarin có đặc điểm trong suốt, không màu, không mùi, không vị nên người dù có tiếp xúc cũng không thể biết được mình đã tiếp xúc với loại chất độc này. Những người tiếp xúc với chất độc hóa học sarin ở mức độ nhẹ hoặc vừa phải do hít thở không khí có chất độc vào phổi, ăn phải các loại thực phẩm hoặc uống nguồn nước bị nhiễm chất độc; để da và niêm mạc tiếp xúc chạm vào các bề mặt có dính chất độc... đều có thể bị nhiễm độc. Người bị nhiễm chất độc sarin có thể biểu hiện một triệu chứng, vài ba triệu chứng hoặc tất cả các triệu chứng nhiễm độc trong vòng từ vài giây cho đến nhiều giờ sau khi tiếp xúc. Các triệu chứng được ghi nhận là chảy nước mũi, chảy nước mắt, có những nốt lấm chấm nhỏ ở trên da; đau mắt, giảm thị lực; chảy nhiều nước bọt và ra mồ hôi nhiều hơn bình thường; ho, tức ngực, nhịp thở nhanh; đi tiêu chảy, tiểu tiện nhiều hơn; có hiện tượng lẫn lộn, buồn ngủ, suy nhược, đau đầu; buồn nôn, nôn mửa và đau bụng; nhịp tim đập chậm hoặc nhanh hơn bình thường; huyết áp cao hoặc thấp... Chất sarin được xem là một chất độc hóa học khá độc hại vì chỉ cần một giọt chất độc bám trên da cũng có thể gây toát mồ hôi và xoắn cơ ở vùng tiếp xúc. Đối với cơ thể con người, khi tiếp xúc với một lượng chất độc sarin cao dù theo bất kỳ đường xâm nhập nào đều có thể gây ra những ảnh hưởng trầm trọng, nguy hại đến sức khỏe như bất tỉnh, lên cơn co giật, tê liệt cơ, suy hô hấp và có khả năng dẫn đến tử vong. Các triệu chứng bệnh lý và dấu hiệu nhiễm độc không nhất thiết là do người bệnh đã từng tiếp xúc với chất sarin. Hậu quả khi bị nhiễm độc chất sarin để lại cho con người có ảnh hưởng khác nhau tùy theo mức độ. Những người tiếp xúc với sarin ở mức độ nhẹ và vừa phải thường bình phục trở lại hoàn toàn sau khi chất độc được đào thải khỏi cơ thể. Tuy vậy, hầu hết những người tiếp xúc với hóa chất ở mức độ nặng và nghiêm trọng thì ít có khả năng qua khỏi và có nguy cơ tử vong. Thực tế cho thấy chất độc hóa học sarin mặc dù tương tự như các hóa chất diệt côn trùng thuộc nhóm lân hữu cơ (organo phosphates) nhưng chưa có bằng chứng nào ghi nhận các chất độc thần kinh có liên quan đến các vấn đề về thần kinh kéo dài hơn một đến hai tuần sau khi tiếp xúc. Biện pháp phòng ngừa nhiễm độc Các nhà khoa học đã khuyến cáo biện pháp điều trị có thể giúp con người bị nhiễm độc phục hồi lại sức khỏe sau khi tiếp xúc với chất độc hóa học sarin trong chiến tranh khủng bố hóa học nhưng phải sử dụng các loại thuốc đặc hiệu kháng độc có sẵn tại chỗ và dùng kịp thời mới có hiệu quả mong muốn. Do đó việc phòng ngừa nhiễm độc vẫn là biện pháp tốt nhất để đề phòng bằng cách rời xa ra khỏi khu vực nghi ngờ có chất độc sarin lan tỏa, phát tán ra môi trường để đến nơi có không khí trong lành. Thực tế cho thấy việc nhanh chóng di chuyển tới khu vực thoáng khí, an toàn sẽ giúp ích rất nhiều trong việc giảm bớt những nguy cơ tử vong do tiếp xúc với chất độc hóa học sarin. Nếu chất sarin bị phát tán ở bên ngoài nhà, cần tránh xa khu vực có phát tán chất độc hại. Nên cố gắng di chuyển đến khu đất càng cao càng tốt vì tỷ trọng chất độc sarin nặng hơn không khí nên thường đọng xuống ở các khu vực thấp trũng. Nếu chất sarin phát tác ở bên trong nhà, phải nhanh chóng rời khỏi căn nhà đó. Trong những trường hợp nghi ngờ đã tiếp xúc và bị nhiễm chất độc sarin, nên cởi bỏ ngay quần áo, cần nhanh chóng tắm rửa toàn thân bằng nước sạch với xà phòng và đến cơ sở y tế kịp thời để theo dõi, điều trị càng sớm càng tốt. Việc cởi và vất bỏ nhanh chóng quần áo đang mặc là điều cần thiết, nhất là khi quần áo có dính chất độc sarin. Nếu mặc loại áo chui đầu, cần dùng kéo cắt phần thân áo để cởi bỏ, không nên chui đầu qua áo. Quần áo cởi bỏ phải cho vào túi ny lông và đóng kín, sau đó bỏ chiếc túi ny lông này vào chiếc túi ny lông thứ hai với mục đích sẽ giúp tránh tiếp xúc với bất kỳ loại hóa chất nào đó đã dính trên quần áo. Sau khi bỏ quần áo vào túi ny lông, phải thông báo ngay cho cơ sở y tế tại địa phương và nhân viên cấp cứu khi đến hiện trường; đồng thời không được chạm đến các túi ny lông đó. Nếu giúp người khác cởi bỏ quần áo, nên cố gắng tránh đụng chạm vào bất cứ vùng nào trên cơ thể nạn nhân đã bị nhiễm chất độc sarin và cởi bỏ áo quần càng nhanh càng tốt. Việc tắm rửa toàn thân nhằm mục đích loại bỏ chất độc sarin bám trên da cần được thực hiện nhanh chóng với phương pháp dùng nhiều xà phòng và nước sạch. Dùng xà phòng và nước để tắm rửa sẽ giúp cơ thể bảo vệ, loại bỏ bất kỳ loại hóa chất nào đó dính trên người, trong đó có chất độc sarin. Trong một số trường hợp, cần xối rửa mắt bằng nước sạch trong khoảng thời gian từ 10 đến 15 phút nếu mắt có cảm giác bỏng rát hoặc giảm thị lực do nhiễm chất độc. Đối với những nạn nhân nuốt phải chất độc hóa học sarin, điều cần chú ý là không nên gây ói mửa hoặc cho uống chất lỏng vì sẽ tạo điều kiện cho chất độc lan tỏa, phát tán đến nhiều chỗ khác. Phải gọi điện thoại báo tin cho đơn vị cấp cứu y tế và đến ngay cơ sở y tế để được theo dõi, điều trị, xử trí phù hợp. Biện pháp điều trị tốt nhất khi phát hiện nạn nhân bị nhiễm chất độc hóa học sarin là tìm mọi cách loại bỏ chất độc ra khỏi cơ thể càng nhanh càng tốt, đồng thời thực hiện việc hỗ trợ, chăm sóc y tế một cách đầy đủ tại các bệnh viện. Cần sử dụng các loại thuốc kháng chất độc sarin có hiệu quả, các loại thuốc này chỉ có hiệu lực điều trị khi cho nạn nhân sử dụng sớm và kịp thời ngay sau khi tiếp xúc với chất độc. Với những tác hại nguy hiểm của chất độc sarin được dùng trong chiến tranh khủng bố hóa học đã được các nhà khoa học xác nhận. Việc sử dụng loại vũ khí này đã và đang bị cộng đồng các dân tộc trên toàn thế giới phản ứng khá mạnh mẽ. Vì vậy biện pháp phòng ngừa nhiễm chất độc là cách tốt nhất để đề phòng khi có yếu tố nghi ngờ và điều quan trọng nhất là các quốc gia trên thế giới cần cam kết không sử dụng vũ khí hóa học để can thiệp khi có sự xung đột vũ trang hay chiến tranh khủng bố vì tính chất nguy hại của đó đối với con người, đối với cộng đồng người dân.
|
TRANG CHỦ
