 |
| (ảnh minh họa) |
Xua muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết bằng hóa chất
Một trong những biện pháp phòng chống sốt xuất huyết khá cơ động, rẻ tiền, dễ sử dụng nhưng cũng mang lại hiệu quả nhất định là dùng các loại hóa chất được sản xuất dưới nhiều dạng khác nhau với tác dụng xua muỗi đốt máu. Đây là phương pháp phòng hộ cá nhân giúp cho cá nhân hay tập thể nhỏ tự bảo vệ khỏi bị muỗi đốt, hạn chế sự tiếp xúc giữa muỗi và người để truyền bệnh. Đặc điểm hóa chất xua muỗi Dùng hóa chất xua muỗi là một trong những phương pháp khá phổ biến để phòng chống muỗi và các loại côn trùng khác đốt máu để truyền bệnh, trong đó có muỗi sốt xuất huyết. Hóa chất này được xoa trực tiếp trên da, quần áo, vật dụng khác như màn ngủ, lưới chống muỗi. Hóa chất xua muỗi bay hơi nhanh hơn các loại hóa chất diệt muỗi nhưng hóa chất diệt có tác dụng tồn lưu lâu hơn bằng cách giết chết hoặc hạ gục muỗi sau khi tiếp xúc; trong khi đó đa số các loại hóa chất xua chỉ có tác dụng ngăn chặn hay phòng ngừa sự tiếp xúc giữa người và muỗi truyền bệnh, không hạ gục hoặc giết chết muỗi như hóa chất diệt. Thời gian bảo vệ của hóa chất xua xoa trên da có tác dụng từ 15 phút đến 10 giờ; trên quần áo hoặc vải vóc thì tác dụng có thể lâu hơn. Thời gian và hiệu quả bảo vệ cũng còn tùy thuộc vào hóa chất xua như loại hoạt chất, dạng bào chế phun, lỏng, kem, que, vải chùi; cách sử dụng; các điều kiện tại chỗ như nhiệt độ, độ ẩm, độ gió, sụ thu hút của từng cá nhân đối với muỗi, tình trạng đổ mồ hôi, sự cọ xát và sự nhạy cảm của muỗi đối với hóa chất sử dụng vì mỗi loài muỗi có một mức độ nhạy cảm riêng. Trên thực tế, mật độ hoạt động của muỗi cũng có vai trò quan trọng vì càng nhiều muỗi thì con người càng dễ bị đốt máu nhiều hơn. Trong một số các điều kiện, người sử dụng hóa chất xua muỗi có thể được bảo vệ hoàn toàn, trong khi đó một số trường hợp khác thì sự bảo vệ lại bị hạn chế. Người làm việc hoặc lao động trong thời tiết nóng cần xoa hóa chất xua muỗi trên da nhiều lần vì hóa chất dễ bị mất nhanh do đổ mồ hôi nhiều. Với thời gian tác dụng ngắn nên hóa chất xua muỗi truyền bệnh được sử dụng khi muỗi bắt đầu có hoạt động đốt máu người. Do đặc điểm muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết thường đốt máu người vào ban ngày nên hóa chất xua phải sử dụng ngay cả ban ngày.  | Phun thuốc trừ muỗi phòng bệnh sốt xuất huyết.
nguồn :suckhoedoisong.vn |
Cách dùng hóa chất xua muỗi
Hóa chất xua muỗi rất có giá trị đối với người để phòng tránh muỗi đốt máu và truyền bệnh nhất là trong các trường hợp không thể thực hiện các phương pháp bảo vệ khác như màn chống muỗi, hương muỗi... do phải làm việc, lao động vào ban ngày ở những vị trí không có điều kiện bảo vệ phòng muỗi đốt. Có thể dùng hóa chất xua muỗi ở trong nhà nếu nhà không được lắp đặt lưới bảo vệ hoặc lắp đặt lưới sẽ làm mất độ thoáng khí của căn phòng ở những vùng có khí hậu nóng. Khách du lịch thường ưa thích dùng các loại hóa chất xua muỗi để phòng ngừa muỗi đốt vì tiện dụng, dễ dàng mang theo, có thể sử dụng ở bất kỳ đâu và bất cứ lúc nào. Hóa chất xua muỗi có thể đóng vai trò quan trọng nếu phối hợp với các biện pháp pháp khác để phòng tránh muỗi đốt như ngủ trong màn chống muỗi kể cả ban ngày cũng như đêm, hương muỗi... Hóa chất xua muỗi được bán rộng rãi trên thị trường nhưng giá bán lẻ còn quá cao đối với những người có nhu cầu sử dụng hàng ngày. Các loại hóa chất này có tác dụng khác nhau tùy theo thành phần hoạt chất của chúng. Hóa chất xua muỗi phải được xoa khắp chỗ da hở, đặc biệt là ở cổ, cổ tay, mắt cá chân... Không được xoa lên vùng quanh mắt hoặc niêm mạc mũi, miệng. Nếu dùng dạng phun, không được phun vào mặt mà chỉ được phun vào tay và sau đó xoa vào các phần kém nhạy cảm hơn ở mặt. Nếu phát hiện thấy có phản ứng dị ứng với hóa chất, cần hỏi ngay ý kiến của bác sĩ; đồng thời xem những hướng dẫn ở vỏ bình phun hoặc vỏ đóng gói hóa chất để xử trí. Trước khi sử dụng, có thể thăm dò cơ địa nhạy cảm, kiểm tra các phản ứng có hại của hóa chất bằng cách áp một lượng nhỏ hóa chất lên mu bàn tay để theo dõi. Các loại hóa chất xua muỗi Hóa chất có tác dụng xua muỗi gồm có các loại tự nhiên hoặc truyền thống và các loại hóa chất hiện đại dùng ngoài da. Hóa chất xua tự nhiên hoặc truyền thống đã được con người sử dụng từ rất lâu bằng cách đốt khói xua muỗi, đồng thời có thể làm tăng tác dụng của khói khi đốt theo đó gỗ thơm có nhựa hay một số các cây. Ở miền Nam Ấn Độ đã dùng lá cây vitex negundo, còn gọi là cây nochi để đốt xua muỗi ra khỏi nhà. Dầu một số loại thực vật như dầu sả cũng có tác dụng xua muỗi khi xoa trực tiếp lên da hoặc quần áo. Tuy vậy chúng có tác dụng xua muỗi với thời gian rất ngắn nên thường được trộn với mỡ động vật hoặc dầu để làm giảm độ bay hơi. Hóa chất truyền thống có nhược điểm là tác dụng ngắn, khó dùng vì có mùi nặng và kích thích da, có thể có tác dụng phụ đối với sức khỏe như chất khói... nhưng có ưu điểm là dễ kiếm, được người địa phương biết, chấp nhận và không đắc tiền. Ngoài loại dầu sả được chiết xuất từ cây sả dùng khá rộng rãi như một chất xua muỗi khi mới xoa vào da nhưng tác dụng chỉ được khoảng một giờ; ở châu Phi, châu Á và Mỹ La tinh... người dân còn dùng lá của cây Neem để xua muỗi vì chúng có mùi khó chịu. Lá khô của cây này cũng được treo trong nhà, trồng gần nhà có tác dụng xua muỗi nhưng chưa có bằng chứng rõ ràng; tuy vậy hạt cây đã được chiết xuất ra chất dùng làm chất diệt côn trùng nông nghiệp. Một số thực vật có mùi thơm như gỗ hoặc nhựa chiết xuất khi đốt cháy cũng có tác dụng như một chất xua muỗi. Các hóa chất xua muỗi hiện đại dùng ngoài da được tìm ra theo sự phát triển của khoa học với nhiều loại hóa chất tổng hợp đã sản xuất có tác dụng lâu, không độc hại có thể chấp nhận được như các mỹ phẩm. Lúc đầu, các hóa chất xoa ngoài da thành công nhất được tìm thấy là DMP (dimethylphtalat), indalone và ethylhexanedriol; các hóa chất này hiện vẫn còn là hoạt chất được sử dụng để sản xuất một số hóa chất xua muỗi và các loại côn trùng khác trên thị trường. Với sự phát minh ra chất DEET (N,N-diethyl-3-toluamide) là một loại hóa chất không màu, có tính chất nhờn như dầu, hơi có mùi và hiện nay hóa chất này vẫn được xem là loại sản phẩm tốt nhất có thể xua được muỗi, các loài côn trùng như ve, dĩn...; đồng thời chúng cũng có thời gian tác dụng lâu dài hơn các loại hóa chất xua côn trùng khác. Ngoài ra hóa chất DEET còn có hiệu lực xua đối với cả loài vắt hút máu. Sản phẩm DEET nguyên chất có dạng lỏng với dung dịch từ 5 đến 90%. Để làm cho hóa chất thuận tiện hơn khi sử dụng và hấp dẫn muỗi khi xoa, các nhà sản xuất thường pha chế thành các dạng nước xoa, kem xoa, chất bọt, nến đặc... và đóng vào bình nhỏ có nén áp suất. Hóa chất xua thường được pha với một chất nền là dầu hoặc cồn và một chất có mùi thơm dễ chịu. Hỗn hợp này được dùng để phun, xoa lên những vùng da hở. Ở một số hỗn hợp, chất nền được dùng là chất dầu, silicon, polyme... để làm giảm độ bốc hơi của chất xua; do đó có thể kéo dài tác dụng. Trong một vài sản phẩm có chứa DEET, tác dụng xua có thể kéo dài lên đến 12 giờ nhưng trung bình thường là từ 4 đến 6 giờ. Nhược điểm của một số sản phẩm nhằm mục đích kéo dài tác dụng xua là có cảm giác dính khi xoa lên da; thực tế không thấy cảm giác dính này khi sử dụng dung dịch hóa chất pha với cồn ethanol. Tình trạng dị ứng hoặc phản ứng nghiêm trọng đối với hóa chất như nổi ban đỏ không đáng kể. Hợp chất được xem là an toàn đối với người lớn trừ các trường hợp sử dụng lâu ngày với nồng độ cao. Khi dùng cho trẻ em là đối tượng có nhạy cảm, các nhà khoa học khuyến cáo nên cho trẻ mặc áo quần kín và xoa hóa chất lên quần áo hơn là xoa trực tiếp lên da của trẻ. Chú ý khi sử dụng một số dụng cụ bằng chất nhựa như bút viết, mặt kính đồng hồ đeo tay, gọng kính đeo mắt, nệm xe hơi và các diện tích quét sơn... thì sự tiếp xúc với hóa chất xoa trên da có thể làm hư hại vật dụng. Các nhà khoa học ở Ấn Độ cho rằng hóa chất DEPA (N,N-diethyl phenyl acetamid) sử dụng làm chất xua muỗi cũng có tác dụng như hóa chất DEET. Thực tiễn cho thấy dầu sả thường được dân gian hay dùng để xua muỗi vì dễ kiếm, không đắc tiền và một số người cảm thấy mùi dầu sả dễ chịu hơn các loại sản phẩm hóa chất khác. Một số hóa chất không được phổ biến dùng để xua muỗi là DMP (dimethylphtalat) và các hợp chất carboxy. Trong các sản phẩm bán trên thị trường, nếu những chất này được pha hóa chất DEET với mục đích phối hợp nhiều chất xua muỗi khác nhau có thể có tác dụng hiệu quả đối với muỗi và nhiều loại côn trùng khác hơn là chỉ dùng một loại hóa chất xua đơn thuần.
|
TRANG CHỦ
