 |
| Sử dụng thuốc an toàn, hợp lý từ người kê đơn, bán thuốc và dùng thuốc (ảnh internet minh họa) |
Sử dụng thuốc an toàn, hợp lý từ người kê đơn, bán thuốc và dùng thuốc
Sử dụng thuốc an toàn, hợp lý sẽ góp phần mang lại hiệu quả tốt trong quá trình điều trị bệnh, đồng thời làm hạn chế các tai biến y khoa có thể xảy ra do việc dùng thuốc. Vấn đề này có liên quan đến người kê đơn thuốc, người bán thuốc và người dùng thuốc. Người kê đơn thuốc Theo quy định, người kê đơn thuốc phải là bác sĩ; vì vậy bác sĩ cần xem xét, cân nhắc kỹ trước khi có chỉ định điều trị bằng thuốc. Để giúp cho người bệnh hoặc người nhà bệnh nhân khi đi mua thuốc tại các nhà thuốc, hiệu thuốc không phải trả giá tiền quá đắt không cần thiết; bác sĩ ghi đơn thuốc nên chọn các loại thuốc quen tên gọi và tên phổ thông. Bác sĩ cũng cần thận trọng khi kê đơn thuốc cho người bệnh đối với các loại thuốc mới và phải có những thông tin đầy đủ trước khi chỉ định điều trị cho bệnh nhân. Một vấn đề quan tâm là không nên quá ưa chuộng, sùng bái thuốc do nước ngoài sản xuất để làm cho các loại dược phẩm có truyền thống được sản xuất trong nước mất vị trí trên thị trường dược phẩm. Nên hướng dẫn cho người bệnh các phương pháp tự điều trị đơn giản không dùng thuốc để hạn chế việc sử dụng thuốc không cần thiết. Tư vấn, giúp đỡ cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân có thêm kiến thức y học nhất định để xử trí, giải quyết các triệu chứng ban đầu; vừa quan tâm việc phòng bệnh và vừa bảo đảm an toàn, tiết kiệm chi phí chữa bệnh. Bác sĩ cũng phải thận trọng khi kê đơn thuốc kháng sinh, thuốc độc, giảm đau, nội tiết; tránh gây hiện tượng lờn thuốc hoặc thuốc tích lũy và gây nên những tác dụng phụ; đồng thời cẩn thận khi kê đơn thuốc điều trị bệnh cho phụ nữ mang thai và phụ nữ đang cho con bú. Một vấn đề không kém phần quan trọng là bác sĩ cần có đầy đủ kiến thức về tác dụng qua lại giữa các loại thuốc, phải biết người bệnh đang và đã dùng loại thuốc gì để kê đơn thuốc cho phủ hợp. Dặn dò và hướng dẫn cho người bệnh không được sử dụng các loại thuốc đã quá hạn dùng hoặc đã biến chất. Thực tế cho thấy có những loại thuốc cận hạn dùng được sản xuất ở các xứ lạnh nhưng khi nhập sang các nước nhiệt đới như nước ta thì hạn dùng thường không được bảo đảm theo thời gian được ghi trên bao bì, nhất là đối với các loại vaccin phòng bệnh. Khi kê đơn thuốc, bác sĩ cần hướng dẫn việc sử dụng thuốc thật cặn kẽ cho người bệnh hoặc người nhà bệnh nhân; nhất là người già, trẻ em, người ít kiến thức học vấn. Phải ghi đầy đủ những thông tin trong đơn thuốc, trong sổ y bạ hay phiếu khám bệnh tên các loại thuốc rõ ràng, hàm lượng, dạng thuốc, liều dùng trong một ngày và trong cả đợt điều trị.
 | | Bác sĩ là người kê đơn thuốc và hướng dẫn cụ thể (ảnh interrnet minh họa) |
Người bán thuốc Người bán thuốc là những người có trình độ được đào tạo ngành dược phục vụ việc cung cấp, bán thuốc điều trị ở các nhà thuốc, hiệu thuốc. Tại đây, người dược sĩ quản lý và nhân viên bán thuốc cần nắm vững danh mục các loại thuốc, nhóm thuốc trong phạm vi quản lý; phải am hiểu mọi tính năng, tác dụng, tương kỵ, sự phối hợp để tăng hiệu ứng tác dụng; chống chỉ định dùng thuốc tương đối và tuyệt đối... để hướng dẫn cụ thể việc sử dụng cho khách hàng là bệnh nhân hoặc người nhà bệnh nhân khi đến mua thuốc. Đồng thời cần nắm vững hạn dùng của thuốc, nhất là các loại vaccin phòng bệnh, huyết thanh, kháng sinh... để bảo đảm hiệu lực tác dụng của thuốc và có sự lưu thông phân phối hợp lý. Phải đối chiếu tên thuốc, hàm lượng thuốc trước khi giao thuốc cho khách hàng; nếu trong đơn thuốc có loại thuốc độc, thuốc tương kỵ thì cần lưu ý việc hướng dẫn cụ thể cách dùng cho khách hàng trước khi giao thuốc. Tại nhà thuốc, hiệu thuốc cần có sổ theo dõi việc mua, bán các loại thuốc có tác dụng mạnh, thuốc độc. Thường kỳ nên xem lại sự giới thiệu các loại thuốc mới hoặc thuốc cũ nhưng mang tên thuốc mới gọi là biệt dược. Tuyệt đối không vì lợi nhuận mà bán thuốc đã quá hạn dùng hoặc thuốc nghi ngờ kém phẩm chất cho khách hành. Trong quá trình bán thuốc, nếu tại nhà thuốc, hiệu thuốc phát hiện trong đơn thuốc có điều không hợp lý thì có quyền từ chối không bán thuốc, đồng thời có thể hỏi lại hoặc chất vấn bác sĩ điều trị đã kê đơn để làm rõ thêm vấn đề. Mọi sự từ chối không bán thuốc cho khách hàng cần giải thích cụ thể cho người mua. Người quản lý và nhân viên bán thuốc tại các nhà thuốc, hiệu thuốc phải tự giác không ngừng học tập, nâng cao kiến thức chuyên môn, trình độ nghiệp vụ và thường xuyên theo dõi những thông tin hướng dẫn nghiệp vụ cần thiết của ngành y tế. Người dùng thuốc Người dùng thuốc là bệnh nhân, vì vậy không được tự ý sử dụng thuốc khi không am hiểu về thuốc mà dùng theo cảm tính, thói quen hoặc nghe theo sự mách bảo của những người không có kiến thức về y học. Thực tế nếu bệnh nhân tự ý dùng các loại thuốc kháng sinh không đúng bệnh hay không đủ liều lượng quy định có thể gây lờn thuốc. Đồng thời không có sự hiểu biết về sự tương kỵ thuốc mà dùng phối hợp thuốc một cách tùy tiện có thể gây nên những phản ứng phụ nguy hiểm. Người dùng thuốc không nên sùng bái, ưa chuộng các loại thuốc biệt dược với tên mới trên thị trường, thuốc đắc tiền mà từ chối sử dụng các loại thuốc thông thường, rẻ tiền được sản xuất trong nước; đồng thời cũng không nên coi thường kinh nghiệm và tác dụng tốt của các loại thuốc nam. Đối với phụ nữ có thai, phụ nữ đang cho con bú, trẻ sơ sinh, người có bệnh mạn tính, người già không nên tự ý dùng thuốc để điều trị hay dùng thuốc để dự phòng bệnh theo phán đoán chủ quan, nhất là khi dùng thuốc có tác dụng mạnh, thuốc độc. Khi gặp các trường hợp cảm cúm thông thường, trước tiên người bệnh chỉ nên can thiệp bằng các phương thức như xông hơi, đánh gió, xoa bóp bằng dầu gió, dầu cao... nếu không có hiệu quả thì mới đến các nhà thuốc, hiệu thuốc tin cậy hoặc cơ sở y tế để mua và tiếp nhận sự tư vấn, hướng dẫn cụ thể về cách sử dụng thuốc, không được mua thuốc sử dụng một cách tùy tiện. Người dùng thuốc hãy cảnh giác trước những lời quảng cáo không đúng của các loại thuốc hóa dược kể cả thuốc đông nam dược. Chú ý đọc và hiểu đơn thuốc hướng dẫn trước khi sử dụng thuốc điều trị. Tất cả các loại thuốc trong gia đình đều phải được bỏ vào trong tủ thuốc riêng và luôn để xa tầm tay với của trẻ em. Một điều cũng cần ghi nhớ là tránh lạm dụng thuốc điều trị kể cả các loại thuốc bổ. Để nâng cao hiệu quả chữa bệnh, bệnh nhân cũng nên quan tâm là bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng hợp lý; cân bằng tỷ lệ về chất đường, đạm, mỡ, vitamin, chất khoáng, rau xanh... phù hợp với từng thể bệnh; duy trì thường kỳ chế độ thể dục, dưỡng sinh, lý liệu pháp. Một vấn đề khuyến cáo là không nên hút thuốc lá, không nên có nhu cầu thường xuyên sử dụng rượu bia.
 | | Người bán thuốc và người dùng thuốc phải am hiểu về thuốc điều trị (ảnh interrnet minh họa) |
Khuyến nghị Thực tế cho thấy ngoài phản ứng độc hại, tác dụng không mong muốn của thuốc;việc dùng sai thuốc, dùng sai liều, dùng liều cao có chủ định để tự tử hoặc vô tình do không hiểu biết về thuốc đã đem lại những hậu quả xấu cho người sử dụng, trong đó có một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong. Vì vậy để sử dụng thuốc bảo đảm an toàn, hợp lý; tránh tình trạng cộng đồng người dân dùng thuốc một cách tràn lan, gây lãng phí tiển của và hao tổn sức khỏe thì phải bắt đầu từ công việc đơn giản người kê đơn thuốc, người bán thuốc và người dùng thuốc. Hiện nay theo quy định, trên thị trường có những loại thuốc được các nhà thuốc, hiệu thuốc bán cho người dùng không cần có đơn thuốc của bác sĩ nhưng cũng có những loại thuốc khi bán bắt buộc phải có đơn thuốc. Vì vậy người bán thuốc và người dùng thuốc cần quan tâm đến vấn đề này để góp phần vào việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý một cách có hiệu quả.
|
TRANG CHỦ
