Nhân viên y tế lấy máu xét nghiệm sốt rét tại hội trường thôn Tà Gay Laung,huyện Hpa-Anở bang Kayin, miền đông nam Myanmar, ngày 28/11/2014 (Ảnh Astrid Zweynert/Reuters)

Ngày 29/2/2016.Quỹ toàn cầu phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét (The Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria)-Hợp tác thanh toán sốt rét Tiểu vùng sông Mekong (A partnership to end malaria in the Mekong). 

Ký sinh trùng do muỗi truyền không có biên giới,giống như tác động của dịch bệnh do virus Zika ở Mỹ Latinh nhắc nhở chúng ta biết rằng bệnh sốt rét giết chết hàng trăm ngàn người mỗi năm mà hầu hết trong số đó là trẻ em. Tuy nhiên,sốt rét là căn bệnh có thể phòng ngừa, điều trị được và chúng ta quyết tâm thanh toán nó nhưng phải nhìn vào các vùng biên giới trong quá khứ, giống như đã làm với các bệnh truyền nhiễm.Vũ khí hiệu quả nhất chống lại bệnh sốt rét là xây dựng các biện pháp phòng ngừa và điều trị nhanh chóng là quan hệ đối tác mạnh mẽ mà có thể thích ứng lâu dài với các tình huống thay đổi trên mặt đất.Khu vực Tiểu vùng sông Mekong (Greater Mekong region_GMS) ở Đông Nam Á là một bài học về cách quan hệ đối tác và tư duy mới có thể đến với nhau để đối đầu với những nguy cơ về sức khỏe toàn cầu. Sau nhiều năm đầu tư chu đáo tình hình sốt rét ở GMS đã được cải thiện đáng kể với sự giảm mạnh số ca mắc và tử vong do sốt rét,tuy nhiên khu vực này vẫn phải đối mặt với những thách thức rất lớn từ sự lan truyền cao đang diễn ra dọc các vùng biên giới và trong các vùng rừng núi xa xôi.Vấn đề khẩn cấp nhất là sự xuất hiện và lây lan kháng thuốc artemisinin-loại thuốc phổ biến chống lại bệnh sốt rét đe dọa các thành tựu giành được đầy khó khăn không chỉ trong khu vực mà trên toàn thế giới. Sốt rét kháng artemisinin có thể gây tàn phá toàn cầu nếu nó phát sinh một cách độc lập trong các khu vực địa lý khác hoặc lây lan qua nhiều vùng biên giới, nhất là Ấn Độ-cửa ngõ đi vào châu Phi.

Để đối phó với tình trạng khẩn cấp y tế công cộng này, sự hợp tác của các nhà tài trợ bên ngoài, các tổ chức đa phương, các đối tác kỹ thuật, các nhà nghiên cứu khoa học, các cộng đồng địa phương và các chính phủ ra đời là một mục tiêu táo bạo và liên tục, chín muồi với những thách thức và cơ hội, kêu gọi chúng ta hành động với một nhiệm vụ rõ ràng và kiên trì để cùng chống lại một kẻ thù khó tránh khỏi.Sự hợp tác của Quỹ toàn cầu (GF) đang ủng hộ một sáng kiến ​​khu vực thông minh với khoản tài trợ 100 triệu đô la để giải quyết tình trạng kháng artemisinin ở Myanmar, Thái Lan, Việt Nam, Lào và Campuchia với sự tập trung đặc biệt vào các quần thể di cư như cộng đồng nông dân và các người lao động nông nghiệp theo mùa vụ. Sáng kiến khu vực về chống kháng Artemisinin (Regional Artemisinin-Resistance Initiative_RAI) đã khuấy động sự cam kết chính trị mạnh mẽ từ các nhà lãnh đạo Đông Á nhằm đạt được mục tiêu không còn bệnh sốt rét ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương vào năm 2030 nhưng để thanh toán căn bệnh gây ra sự tàn phá này thì phòng chống là chưa đủ, để dập tắt được bệnh sốt rét các quốc gia trong khu vực cần phải làm việc với nhau và hợp tác xuyên biên giới sâu hơn cũng như chia sẻ dữ liệu trong khu vực.

Đẩy mạnh các nỗ lực trong khu vực (Boost for regional efforts)

Để tăng tốc độ phản ứng với sự đề kháng artemisinin, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã phát triển một chiến lược khu vực nhằm loại trừ bệnh sốt rét, cung cấp một khuôn khổ cho tất cả các bên liên quan. Các khoản đầu tư đã khuyến khích việc sử dụng các phương pháp tiếp cận sáng tạo để loại trừ bệnh sốt rét như thí điểm dùng thuốc hàng loạt tại các "điểm nóng" (hot spots) trong các quần thể dân cư vùng biên giới khó tiếp cận ở Thái Lan và Myanmar. Một số lượng đáng kể người dân ở các khu vực có sự lan truyền thấp mang ký sinh trùng sốt rét mà không có bệnh rõ ràng có thể phát hiện chỉ bằng các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm rất tinh vi, có nghĩa là các hoạt động sốt rét thông thường không thể xác định được những người này, dữ liệu từ các nơi thí điểm dùng thuốc hàng loạt cho thấy kế hoạch này đã thành công. Các công cụ khác để đẩy lùi căn bệnh này bao gồm việc sử dụng các điểm sốt rét-cấu trúc đơn giản nhằm cung cấp việc tiếp cận đến chẩn đoán đáng tin cậy và điều trị hiệu quả cho bất kỳ ca sốt nào từ cộng đồng và đào tạo nhân viên y tế thôn bản.

Loại trừ dịch bệnh (disease elimination) là không thể nếu không có sự tham gia mạnh mẽ và cao độ của cộng đồng, loại trừ sốt rét (eliminating malaria) không chỉ là về việc sử dụng thuốc đúng hay màn tẩm hóa chất diệt muỗi đúng mà còn là sự tin tưởng và hiểu biết người dân mà chúng tôi phục vụ. Tương tự như vậy, không có trận chiến nào mà không cần tăng cường giám sát và phân tích dữ liệu, khả năng hiểu biết trong thời gian thực là rất quan trọng để thích nghi và ứng phó một cách hiệu quả tới một tiền tuyến thay đổi nhanh chóng bao gồm cả việc sử dụng một hệ thống cơ sở dữ liệu trực tuyến để theo dõi liên tục và chia sẻ thông tin giữa các đối tác và các bên liên quan. Chúng ta vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn, sốt rét cũng đang cố thủ trong các cộng đồng, ký sinh trùng ở muỗi và con người đã tiến hóa từng bước, trong đó sự đề kháng là một hiện tượng tiến hóa. Qua thời gian, khi chúng ta tấn công bệnh sốt rét bằng một loại thuốc mới thì ký sinh trùng chống lại và phát triển sức đề kháng. Ở Campuchia, sự lây lan của kháng artemisinin cũng do các thuốc đối tác được sử dụng trong điều trị kết hợp đe dọa vô hiệu hóa cả hai loại thuốc, trong các trường hợp như vậy sự linh hoạt của sáng kiến RAI cho phép theo dõi các chương trình quốc gia và thay đổi thuốc đối tác. Khả năng thành công cuối cùng sẽ phụ thuộc vào khả năng phục hồi của quan hệ đối tác, RAI là một ví dụ tuyệt vời về cách thức cùng làm việc trong một thế giới kết nối với nhau nhằm thanh toán bệnh sốt rét.

Các nội dung khác »

---