|
Làm gì để duy trì thành quả phòng chống sốt rét đạt được ở tỉnh Quảng Trị
Nhiều năm qua với sự đầu tư của Dự án quốc gia phòng chống sốt rét (NMCP), Dự án Quỹ toàn cầu phòng chống sốt rét (GFMCP) và một số dự án quốc tế khác tỉnh Quảng Trị đã đạt được cả 3 mục tiêu giảm mắc, giảm chết và không để dịch sốt rét xảy ra. Tuy nhiên, Quảng trị thuộc khu vực miền Trung-Tây nguyên là trọng điểm sốt rét của cả nước lại nằm trong khu vực hành lang Đông-Tây với hơn 200 km đường biên giới chung với nước bạn Lào nên việc kiểm soát sốt rét là hết sức khó khăn. Làm gì để duy trì thành quả phòng chống sốt rét đạt được ở tỉnh Quảng Trị? Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đến cuối năm 2015 khoảng 3 tỷ người-chiếm gần một nửa dân số thế giới có nguy cơ mắc sốt rét, căn bệnh này hiện đang lưu hành tại 97 quốc gia và vùng lãnh thổ với khoảng 214 triệu ca mắc sốt rét và 438.000 trường hợp tử vong do sốt rét. Những năm gần đây, nhờ sự đầu tư của Chính phủ và nỗ lực của toàn ngành y tế cùng sự tham gia chủ động và tích cực của cộng đồng nên công tác phòng chống sốt rét ở Việt Nam đã vượt mục tiêu đề ra, đạt được mục tiêu thiên niên kỷ (MDGs) về sốt rét vào năm 2015 và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên hiệp Quốc (UN) đến năm 2030. Tại Quảng Trị, trong những năm qua bên cạnh sự đầu tư của tỉnh, Bộ Y tế đã hỗ trợ một nguồn lực rất lớn từ Trung ương như dự án phòng chống sốt rét quốc gia, dự án Quỹ toàn cầu phòng chống sốt rét, Dự án Sốt rét Việt-Mỹ nên hàng trăm ngàn chiếc màn tẩm hóa chất tồn lưu được phân phối miễn phí đến các cộng đồng nghèo sống trong các vùng sốt rét lưu hành; hàng chục ngàn test chẩn đoán nhanh mỗi năm được cung cấp đến các cơ sở y tế ở vùng sâu, vùng xa giúp phát hiện sớm bệnh nhân sốt rét đã góp phần hạn chế số ca tử vong và sự lây lan của bệnh sốt rét trong cộng đồng; các loại thuốc sốt rét như Arterakine, Primakine và các loại thuốc sốt rét chống kháng có mặt ở hầu khắp tại các cơ sở y tế đã góp phần vào những thành tựu trong công tác phòng chống sốt rét của tỉnh nhà. Bên cạnh đó, mạng lưới y tế cơ sở sau nhiều năm đầu tư và củng cố nên công tác khám chữa bệnh nói chung và phòng chống sốt rét nói riêng đã phần nào đáp ứng được yêu cầu. Mỗi năm, có hàng chục ngàn người được xét nghiệm bằng kính hiển vi hay test chẩn đoán nhanh sốt rét tại các thôn bản và trạm y tế xã nên việc chẩn đoán và điều trị sốt rét nhờ đó mà nhanh chóng và có hiệu quả. Hàng ngàn lượt người được truyền thông về công tác phòng chống sốt rét thông qua mạng lưới y tế khi họ đến khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế hay khi nhân viên y tế xuống cộng đồng giám sát thông qua thăm hộ gia đình. Sự đầu tư to lớn và những hoạt động này bước đầu đã góp phần vào thành tựu thu được trong công tác phòng chống sốt rét trong toàn tỉnh giai đoạn 2011-2015 là giảm số ca mắc sốt rét một cách đáng kể từ 1121 ca vào năm 2011 xuống còn 149 ca vào năm 2015, năm sau giảm hơn năm trước, không có tử vong do sốt rét xảy ra trên địa bàn.
Lễ phát động ra quân chiến dịch Phòng chống Sốt rét tại vùng Lìa Huyện Hướng Hóa
Tuy nhiên, Quảng trị là một trong những tỉnh sốt rét trọng điểm của cả nước lại có đường biên giới hơn 200 km với nước bạn Lào nên việc giao lưu, buôn bán và thăm thân của một số lượng lớn người dân dọc các xã vùng Lìa đã gây ra những khó khăn trong công tác phòng chống sốt rét cho nhóm đối tượng này. Bên cạnh đó, ở khu vực dọc biên giới Việt-Lào mức độ lan truyền sốt rét còn cao nên đến năm 2014, các xã vùng Lìa vẫn thuộc các xã nằm trong vùng sốt rét lưu hành nặng theo phân vùng dịch tể của dự án quốc gia về phòng chống sốt rét và dân số nằm trong các vùng sốt rét có mức độ lan truyền khác nhau trong toàn tỉnh chiếm đến 30,28%. Qua điều tra của các Viện chuyên nghành của Trung ương và khu vực cho thấy tại các vùng sốt rét lưu hành có mặt tất cả các loài Anopheles truyền bệnh chính phong phú về thành phần và mật độ. Sự hiểu biết về các thông điệp chính trong công tác phòng chống sốt rét chưa cao (54,4%);sự tham gia của người dân và sự phối hợp của các ban ngành đoàn thể chưa thường xuyên và sâu rộng, một số nơi còn phó mặc công tác phòng chống sốt rét cho ngành y tế nên tỷ lệ tẩm màn bằng hóa chất- một trong những biện pháp quan trọng trong phòng chống muỗi lan truyền bệnh sốt rét còn thấp và chưa đạt được mục tiêu đề ra (bao phủ cho 38.952 người/ so với kế hoach đặt ra là 60.000 người, tỷ lệ: 64,92% vào năm 2015). Cơ cấu ký sinh trùng với chủng P.falciparum-chủng gây nên kháng thuốc và sốt rét ác tính vẫn chiếm một tỷ lệ lớn (>80%), trong khi chủng P.vivax lại gây tái phát xa nếu không dùng đủ liều chống tái phát. Đối tượng nhiễm ở các vùng sốt rét có sự lan truyền tại chỗ phần lớn là trẻ em- đối tượng có miễn dịch kém đặc biệt là sau nhiều năm sốt rét giảm miễn dịch ở con người bị mất đi nên thường gây ra sốt rét ác tính và dễ tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Nguồn lực đầu tư cho sốt rét bị sụt giảm nên các hoạt động như đào tạo cho đội ngũ y tế cơ sở và truyền thông đến người dân chưa rộng khắp.
Kiểm soát sốt rét ở Quảng Trị khó khăn vì giao lưu biên giới qua cửa khẩu thì ít mà qua đường tiểu ngạch lại nhiều
Để duy trì thành quả sốt rét đã đạt được trong những năm qua, tiếp tục làm giảm số ca mắc và tử vong do sốt rét, Quảng trị cần phải được đầu tư hơn nữa về các nguồn lực (kinh phí, nhân lực và vật lực), sự cam kết chính trị mạnh mẽ của chính quyền và sự tham gia sâu rộng hơn nữa của người dân vào công tác phòng chống sốt rét. Bên cạnh đó, ngành y tế cần có cách tiếp cận chủ động hơn nữa như sử dụng các công cụ hiện có nhằm phát hiện sớm bệnh nhân và điều trị hiệu quả bất kỳ trường hợp sốt nào tại cộng đồng như sử dụng test chẩn đoán nhanh, củng cố điểm kính hiển vi tuyến xã, cung cấp đầy đủ các thuốc có hiệu lực cao cho tuyến y tế xã, thôn bản. Đào tạo lại nhân viên y tế tuyến cơ sở về chẩn đoán và điều trị sốt rét theo phác đồ năm 2013 của Bộ Y tế. Đẩy mạnh và đa dạng hóa các loại hình truyền thông thích hợp, phối hợp các ban ngành đoàn thể, chú trọng kết hợp quân dân y ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới nhằm tăng cường độ bao phủ các biện pháp phòng chống vector như phun tồn lưu trong nhà tại những nơi có tỷ lệ ngủ màn thấp, vận động nhân dân ngủ màn vào ban đêm, đặc biệt là màn tẩm hóa chất tồn lưu lâu dài từ nguồn tài trợ của dự án Quỹ Toàn cầu phòng chống sốt rét. Chú trọng nâng cao nhận thức của người dân để khi bị sốt hãy đến ngay các cơ sở y tế để được khám và điều trị, tuân thủ phác đồ điều trị sốt rét theo hướng dẫn của các thầy thuốc. Tăng cường giám sát có trọng điểm tại các xã vùng biên giới, vùng hay có biến động sốt rét và chia sẻ thông tin với phía Lào thông qua giao ban định kỳ hay qua báo cáo. Phòng chống sốt rét có được kết quả như hôm nay là một thành tựu đạt được trong muôn vàn khó khăn và phải mất một khoảng thời gian rât dài vì vây chúng ta không được tự mãn mà phải tiếp tục đầu tư và nỗ lực nhiều hơn nữa mới mong duy trì được thành quả này.
|
TRANG CHỦ
