Theo các nguồn tin quốc tế, chính phủ các nước Châu Phi đang áp đặt nhiều đạo luật mới cùng với hình phạt hà khắc với người đồng tính, lưỡng tính và chuyển giới. Đạo luật chống đồng tính ở châu Phi coi hành vi đồng tính là phạm pháp và gây nhiều tranh cãi vì cho rằng vi phạm nhân quyền, nhất là thách thức dịch vụ chăm sóc sức khỏe y tế.
Ngày 21/7/2014. ABUJA - Luật chống đồng tính ở châu Phi thách thức dịch vụ y tế (African Anti-Gay Laws challenge health care). Đây là thời điểm khó khăn cho những người đồng tính ở châu Phi, khi 37 quốc gia đã quyết định cấm đồng tính luyến ái và tại đây bệnh HIV/AIDS hoành hành ác liệt ở ít nhất một vài nơi của vùng cận hoang mạc Sahara. Bộ luật chống đồng tính khiến cho công việc của các nhân viên y tế như là Ifeanyi Orazulike, người đang điều hành một phòng khám cho người đồng tính nam và chuyển giới ở một khu vực nghèo Abuja, thủ đô của Nigeria. Trong khi tỷ lệ nhiễm HIV của quốc gia này tương đối thấp 3,1% vào hồi năm 2012, nó đã ảnh hưởng tới 17% người đồng tính nam.
 |
Ifeanyi Orazulike tuyên truyền thông tin y tế và hỗ trợ những nhóm thiểu số tình dục tại Abuja, Nigeria. |
Orazulike, 33 tuổi, khỏe mạnh, cho biết: “Thế giới đang muốn một thế hệ không mắc HIV/AIDS. Chúng ta sẽ không thể thực hiện điều đó nếu không chăm sóc sức khỏe cho những người đàn ông có quan hệ tình dục với đàn ông. Chúng ta không thể thực hiện điều đó nếu bỏ qua những người chuyển giới”. Vào hồi tháng 1, Nigeria đã áp đặt một bộ luật gây tranh cãi đó là cấm kết hôn và kết hợp dân sự đồng giới; những người vi phạm sẽ phải đối mặt 14 năm tù giam. Luật mới này đã được thủ tướng Goodluck Jonathan phê duyệt, cấm người đồng tính thể hiện tình cảm nơi công cộng, tụ tập thành nhóm hoặc giúp đỡ và tiếp tay cho đồng tính luyến ái, có nguy cơ phải ngồi tù lên đến 10 năm. Uganda cũng học theo bằng việc ban hành bộ luật chống đồng tính khắc nghiệt vào hồi tháng 2, bộ luật thậm chí kết án tù chung thân đối với những người tái phạm.
Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ (The U.S. State Department) đã bày tỏ quan điểm trái ngược với hai bộ luật trên. Tổng Thống Barack Obama cho rằng Đạo luật chống đồng tính (Anti-Homosexuality Act) của Uganda là “điều quá đáng” (odious) và vào hồi tháng 6, chính phủ Hoa Kỳ đã tuyên bố những biện pháp trừng phạt quốc gia này. Đó là những hoạt động: cấm du lịch đối với những cá nhân liên quan đến lạm dụng nhân quyền, ngăn chặn tài trợ cho lực lượng cảnh sát của nước này và một sự thay đổi trong tài trợ từ bộ y tế quốc gia sang các tổ chức khác.
Vai trò của tôn giáo (Religion plays a role)
Roger Ross, đạo diễn bộ phim tài liệu làm năm 2013 “God Loves Uganda” nói về vấn đề nền chính trị và các chính sách của các nước châu Phi đã được hình thành như thế nào, cho biết ít nhất một phần nào đó thì những chính sách chống đồng tính này là một sản phẩm của sự ảnh hưởng tôn giáo Phúc Âm Hoa Kỳ. Ông phát biểu trong một cuộc phỏng vấn điện thoại rằng một số người bảo thủ Cơ Đốc Giáo đã nản lòng vì thua trong cuộc chiến văn hóa ở đây tại Hoa Kỳ, đã tập trung vào vùng cận hoang mạc Sahara châu Phi với quy mô rộng lớn trong 30 năm ròng rã.
Bộ phim của ông cũng phản ánh rằng một số lớp học Kinh thánh được điều khiển bởi người Mỹ dạy rằng Chúa không yêu thương người đồng tính. Một giảng viên đã nói trong phim của Williams rằng: “Đó không phải là cách mà Chúa thể hiện tình thương”, đoạn phim này cũng đã được trích lại trong phim tài liệu của VOA. Williams nói trong bộ phim của mình rằng: “Nigeria và Uganda đang tạo ra những linh mục được phát động ý tưởng rằng luật kinh thánh còn đứng trên cả luật dân sự. Williams cho biết: “Bạn thuyết phục mọi người, đám đông những người đang biểu tình, đang la hét ‘Giết bọn đồng tính! Bọn đồng tính phải chết’ nhưng đó thực sự không phải là về những người đồng tính mà là về chính họ bị làm tha hóa cùng với chính cuộc đời của họ” và ông nói thêm đó là về việc: “chính phủ sử dụng người gay để trút mọi tội lỗi của cộng đồng lên đầu họ”.
 |
| Roger Ross Williams, đạo diễn phim tài liệu “God Loves Uganda”. |
Một thế lực cũng được chú ý do Scott Lively đứng đầu, tổ chức Bảo hộ gia đình toàn cầu, (Defend the Family International) một tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở ở Hoa Kỳ là luật sư và là mục sư Phúc Âm đã giảng dạy tại Uganda rằng đồng tính là một hiểm họa cho gia đình và xã hội (từng đại diện cho nhóm Uganda khi ông ta đã bị kiện trước tòa án liên bang tại quê nhà bang Massachusets hồi năm 2012 vì đã có những tội ác vi phạm nhân quyền). Ông ta phát biểu với VOA trong chương trình “AIDS: sống trong bóng tối” (AIDS: Living in the Shadows), quan điểm hùng hồn trong bức thư từ Uganda năm 2009 gửi tới tổ chức Trung tâm nguồn lực hỗ trợ gia đình (Pro-Family Resource Center) của ông: “Mục tiêu của tôi luôn luôn là ngăn chặn tình trạng bữa bãi giới tính với mọi hình thức. Tôi tin rằng các chính phủ, tất cả các chính phủ trên toàn thế giới, có một trách nhiệm rõ ràng là xúc tiến việc kết hôn và lập gia đình tự nhiên như nền văn hóa thông thường”. Lively phản đối quan điểm cho rằng chính ông ta hoặc những tôn giáo Hoa Kỳ khác đã định hình nên nền pháp chế của Uganda hoặc Nigeria: “Trong trường hợp tốt nhất, đó là chủ nghĩa thực dân gia trưởng, trong trường hợp xấu nhất là sự phân biệt chủng tộc thái quá, để gợi mở rằng người châu Phi là những đứa trẻ con không thể tự quyết định xem nước mình nên theo đạo nào”.
Hạn chế được chăm sóc y tế (Access to care curbed)
Trong khi đó, Orazulike than phiền về tình hình của với người đồng tính và chuyển giới ở Nigeria khi họ cần chăm sóc y tế. Ông cho biết luật Nigeria cỗ vũ cho việc hăm dọa và bạo lực khiến những người này phải tránh xa dịch vụ chăm sóc y tế, trước khi bộ luật được thi hành mỗi tuần có 15 bệnh nhân mới tới phòng khám của ông và hiện tại chỉ còn 4. Orazulike nói trong phim tài liệu khi ông ta gặp một người đàn ông bị đánh đập: “Chúng ta không thể giữ im lặng với những người sắp chết hoặc với những người sắp bị mất đi cuộc sống của họ. … Chúng ta đang đấu tranh với luật pháp vì thậm chí những người như chúng ta có thể sẵn sàng chịu 10 năm ngồi tù vì những gì chúng ta đang làm”.
Các quan chức y tế của Uganda và Nigeria vẫn duy trì bộ luật chống đồng tính mới nhằm làm giảm tỷ lệ nhiễm HIV. Tại Nigeria, Mike Omeria, người phát ngôn của tổng thống cho biết không có luật nào khiến ai đó bị từ chối các dịch vụ y tế cả: “Việc điều trị bất kỳ loại bệnh tật nào ở Nigeria luôn rộng mở cho tất cả nhân dân bất kể địa vị xã hội của họ, Luật chỉ đề cập đến việc khi người đồng tính đi lại và tập hợp và la hét rằng ‘chúng tôi là người đồng tình và chúng tôi đang làm tình trên đường phố’ và tất thảy những điều đó luật sẽ không chấp nhận. Việc điều trị bất kỳ loại bệnh tật nào ở Nigeria luôn rộng mở cho tất cả nhân dân bất kể địa vị xã hội của họ”.
Đạo diễn Williams cho biết rằng, trong khi đang làm phim của mình ông đã thấy những điều khác nhau: “Bạn không thể đi tới phòng khám, bạn không thể kiếm được thuốc nếu bạn bị HIV dương tính ở Nigeria. Điều đó gần như là không thể, bạn sẽ bị giới hạn, bạn sẽ bị bêu xấu, bạn sẽ bị kỳ thị bởi ngành công nghiệp y tế”.
Biện pháp tiếp cận thay thế (Revised approach)
Orazulike tiếp tục cho biết: “Chúng tôi đã thay đổi chiến lược trong việc chúng tôi cung cấp các dịch vụ vào thời điểm hiện tại như thế nào”, đó là trả lời của ông qua cuộc nói chuyện điện thoại vào đầu tháng 7, giải thích rằng ông đang gặp gỡ từng người một, không phải là cả nhóm, để tư vấn và phân phát bao cao su và cung cấp thông tin. “Các dịch vụ thì ngày càng thu hẹp. Mọi thứ càng khó khăn… tôi cảm thấy rất nản chí”. Orazulike nói trong phim tài liệu của VOA: “Khi tôi thức dậy, mọi ngày tôi muốn làm nhiều hơn. Tôi muốn thấy mọi người cười, muốn thấy sự bình đẳng được thực thi rộng rãi ở Nigeria, một ngày nào đó trong cuộc đời này”.
Williams gọi người nhân viên y tế này là một người hùng thực sự, nhà đạo diễn nói: “Tôi nghĩ rất khó để người phương Tây hiểu chính xác thái độ thù địch và lòng căm thù mà người này phải đối mặt và người đàn ông này không chấp nhận sự thua thiệt và lao vào trong đống lửa và đối mặt với nó là một hành động thật phi thường. Phi thường”.