Theo Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa dịch bệnh Mỹ (US.CDC) cho biết, đến ngày 24/10/2012, đã có 317 ca mắc bệnh viêm màng não do nấm có liên quan đến thuốc steroid kém chất lượng xuất hiện ở 17 bang nước Mỹ, trong đó có 24 trường hợp tử vong.
Nguyên nhân tử vong do viêm màng não tại Mỹ
Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa dịch bệnh của Mỹ (CDC) phối hợp với các sở y tế ở các tiểu bang, các phòng y tế địa phương và Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) đang điều tra một ổ dịch viêm màng não do nấm trong số các bệnh nhân đã sử dụng thuốc stetoid kém chất lượng. Sau khi được tiêm thuốc steroid, một vài bệnh nhân bị đột quỵ nguyên nhân được xác định là đã nhiễm nấm. Điều tra này cũng cho thấy nhiễm nấm liên quan đến việc tiêm trong khớp ngoại vi, chẳng hạn như vai, đầu gối hoặc mắt cá chân. Mặc dù, những bệnh nhân được tiêm ở các khớp ngoại vi không có nguy cơ bị viêm màng não, nhưng họ có thể có nguy cơ nhiễm trùng khớp.
Điều tra ban đầu cho thấy nguyên nhân gây bùng phát dịch bệnh này có thể liên quan đến những ống thuốc steroid điều trị chứng đau lưng do thoát vị đĩa đệm do Cty New England (NECC) ở bang Massachusetts (Mỹ) sản xuất.
 |
Bảng đồ phân bố những trường hợp nhiễm nấm liên quan đến thuốc steroid |
Tuy nhiên, đến ngày 16.10, Cơ quan Quản lý dược và thực phẩm Mỹ (FDA) cho biết đang phải theo dõi một trường hợp bệnh nhân bị nghi nhiễm viêm màng não sau khi tiêm triamcinolone - một loại steroid khác của NECC. Ngoài ra, có hai bệnh nhân khác cũng bị nhiễm bệnh viêm màng não nấm hiếm gặp sau khi uống một liều thuốc trợ tim do NECC bào chế.
Số mắc và tử vong do nhiễm nấm liên quan đến steroid kém chất lượng
Bang của Mỹ có số ca bệnh | Số ca mắc | Số tử vong |
Florida (FL) | 19 | 3 |
Georgia (GA) | 1 | 0 |
Idaho (ID) | 1 | 0 |
Illinois (IL) | 1 | 0 |
Indiana (IN) | 41 | 3 |
Maryland (MD) | 17 | 1 |
Michigan (MI) | 73 | 5 |
Minnesota (MN) | 7 | 0 |
New Hampshire (NH) | 10 | 0 |
New Jersey (NJ) | 18 | 0 |
New York (NY) | 1 | 0 |
North Carolina (NC) | 2 | 1 |
Ohio (OH) | 11 | 0 |
Pennsylvania (PA) | 1 | 0 |
Tennessee (TN) | 70 | 9 |
Texas (TX) | 1 | 0 |
Virginia (VA) | 43 | 2 |
Tổng cộng | 317* | 24 |
Bệnh viêm màng não do nấm là gì?
Viêm màng não do nấm là một bệnh hiếm gặp, bệnh xảy ra khi lớp màng mỏng bao bọc não và hệ thần kinh cột sống bị nhiễmđộc do nấm (fungus). Bệnh có thể phát triển sau khi nấm từ một nơi nàođó trong cơ thể lây lan theo dòng máu đến hệ thần kinh trung ương. Mặc dù bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh viêm màng não do nấm, tuy nhiên những người có hệ thống miễn dịch yếu, giống như những người mắc bệnh AIDS hay ung thư là những người có nguy cơ cao.
Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh viêm màng não do nấm đối với những người có hệ thống miễn dịch yếu là loại nấm Cryptococcus. Bệnh này là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm màng não người lớn ở châu Phi.
Một số đặc điểm dịch tễ học bệnh viêm màng não do nấm
Bất cứ ai, người nào cũng có thể mắc viêm màng não do nấm sau khi dùng thuốc ức chế hệ miễn dịch. Ví dụ như đối tượng đang dùng thuốc steroides (như prednisone), thuốc được chỉ định sau khi ghép tạng để chống thải ghép, hoặc nhóm thuốc anti-TNF (chống lại hoại tử mô), đôi khi thuốc được điều trị viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh tự miễn dịch khác.
Đối với các loại nấm khác nhau được lan truyền theo nhiều cách:
-Với loại nấm Cryptococcus xâm nhập vào cơ thể người qua đường hô hấp do hít phải đất bị ô nhiễm phân chim có chứa mầm bệnh:
-Nấm Histoplasma được tìm thấy trong môi trường bị ô nhiễm nặng phân chim hoặc phân dơi, đặc biệt là ở miền Trung - Tây gần dòng sông bang Ohio và sông Mississippi;
-Blastomyces được cho là tồn tại trong môi trường đất giàu phân hủy hữu cơ nằm ở miền Trung Tây của Mỹ, đặc biệt là miền Trung và Tây bắc;
-Tác nhân Coccidioides được tìm thấy trong đất ở những khu vực đặc hữu (Tây Nam Hoa Kỳ và các khu vực của khu vực Trung và Nam Mỹ);
-Nấm Candida thường thu thập được trong bệnh viện. Khi môi trường này bị xáo trộn, các bào tử nấm bay lơ lững trong không khí và xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp. Tuy nhiên, hệ miễn dịch của cơ thể người khoẻ mạnh thường dễ dàng kiểm soát được nó và do vậy, người bị nhiễm nấm vẫn khoẻ mạnh. Trong trường hợp hệ miễn dịch bị suy yếu trầm trọng (như bệnh nhân AIDS giai đoạn cuối), nấm sẽ phát triển thành bệnh như u nấm ở phổi, huyết nhiễm nấm, nhiễm nấm ở các cơ quan nội tạng, và viêm màng não do nấm,....
Phương thức lan truyền
Viêm màng não do nấm gây ra là một bệnh không lây nhiễm, có nghĩa là bệnh không được lây truyền từ người này sang người khác. Bệnh viêm màng não do nấm có thể phát triển sau khi một loại nấm lây lan qua dòng máu từ nơi nào đó trên cơ thể. Kết quả nấm có thể xâm nhập trực tiếp vào trong hệ thần kinh trung ương hoặc lan rộng trực tiếp từ một vùng của cơ thể bị nhiễm nấm nằm ngay gần hệ thẩn kinh trung ương.
Các yếu tố nguy cơ
Một số bệnh, thuốc men và các thủ tục phẫu thuật có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm nấm, có thể là nguyên nhân chính dẫn đến viêm màng não do nấm. Trẻ sinh non có cân nặng rất thấp cũng có nguy cơ cao bị nhiễm nấm dòng Candidablood, có thể lây lan đến não.
Sống trong các khu vực nhất định của Hoa Kỳ có thể làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng phổi do nấm, mà cũng có thể lây lan đến não. Ví dụ, phân chim và dơi ở miền Trung Tây Hoa Kỳ có thể nhiễm Histoplasma, và đất ở Tây Nam Hoa Kỳ có thể chứa Coccidioides.
Người Mỹ gốc Phi, người Philippines, phụ nữ mang thai trong ba tháng đầu và những người có hệ thống miễn dịch yếu có nhiều khả năng nhiễm Coccidiodes, mà cũng được gọi là sốt thung lũng .
Các triệu chứng của viêm màng não do nấm
Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm màng não do nấm có thể bao gồm những biểu hiện lâm sàng như Sốt, đau đầu, cứng cổ, buồn nôn và nôn, sợ ánh sáng (nhạy cảm với ánh sáng) và tình trạng thần kinh bị ảnh.
Chẩn đoán
Nếu nghi ngờ viêm màng não, các mẫu máu hay dịch não tủy (gần tủy sống) được thu thập và gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra. Biết được nguyên nhân cụ thể của bệnh viêm màng não là rất quan trọng bởi vì mức độ nghiêm trọng của bệnh và điều trị sẽ khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân. Để xác nhận viêm màng não do nấm, xét nghiệm trong phòng thí nghiệm cụ thể có thể được thực hiện, tùy thuộc vào loại nấm nghi ngờ.
Điều trị và phòng bệnh
Viêm màng não do nấm được điều trị bằng các khóa học dài thuốc liều cao kháng nấm, thường được đưa ra thông qua một đường truyền tĩnh mạch trong bệnh viện. Thời gian điều trị phụ thuộc vào tình trạng của hệ thống miễn dịch và các loại nấm gây bệnh. Đối với những người có hệ thống miễn dịch không hoạt động tốt vì các điều kiện khác, như AIDS, tiểu đường, ung thư, điều trị thường là lâu hơn.
Không biết rõ những hoạt động nào của con người có thể gây ra bệnh viêm màng não do nấm. Vì thế việc tránh tiếp xúc với đất và các môi trường khác có khả năng chứa các loại nấm là cần thiết. Những người có hệ thống miễn dịch yếu (ví dụ, những người bị nhiễm HIV) nên cố gắng tránh tiếp xúc với phân chim, các hoạt động đào bới và bụi. Đặc biệt nếu họ sống trong một khu vực địa lý nơi có các loài nấm histoplasma, Coccidioides, Blastomyces tồn tại.