Hội chứng viêm đường hô hấp cấp Trung Đông do chủng vi rút mới Corona gây ra (MERS-CoV) rất giống với đại dịch SARS từng xảy ra ở Việt Nam, Bộ Y tế đã chỉ đạo các biện pháp khẩn cấp nhằm ngăn chặn MERS-CoV xâm nhập vào nước ta.
Tình hình dịch bệnh MERS-CoV trên thế giới
Hội chứng viêm đường hô hấp cấp Trung Đông (Middle East Respiratory Syndrome_MERS) do tác nhân gây bệnh là chủng corona virus (MERS-CoV), tuy nhiên cho đến nay bệnh dịch này không đúng như tên gọi của nó nữa vì đã lan rộng đến gần 20 quốc gia với hàng trăm ca mắc và tử vong.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong vòng 2 năm (từ tháng 4/2012 đến 5/2014) đã có 537 trường hợp nhiễm và 173 ca tử vong do MERS-CoV ở 19 nước trên thế giới, trong đó Saudi Arabia được coi là “ổ dịch” MERS-CoV với gần 300 trường hợp nhiễm và là nguồn xuất khẩu dịch bệnh này. WHO dự báo thời gian tới sẽ xuất hiện thêm nhiều trường hợp nhiễm mới MERS-CoV tại các quốc gia khác do giao lưu du lịch và làm việc tại các vùng lưu hành dịch bệnh, tuy nhiên cho tới nay WHO vẫn chưa có khuyến cáo hạn chế đi lại tới các quốc gia xuất khẩu MERS-CoV vì cho rằng virus gây chết người này chưa tạo ra tình trạng khẩn cấp toàn cầu đối với y tế cộng đồng và chưa có bằng chứng lây truyền trực tiếp từ người sang người.
Theo phân tích của các nhà khoa học, MERS-CoV được mô tả lần đầu tiên vào tháng 9/2012 và có khả năng lây truyền trực tiếp từ người sang người thông qua tiếp xúc gần hoặc giọt nước bọt nhỏ với trên 60% cán bộ y tế bị lây nhiễm được xác định ở Saudi Arabia, Jordan. Đa số các trường hợp nhiễm MERS-CoV giống dịch bệnh SARS ở chỗ có biểu hiện nhiễm trùng đường hô hấp cấp như sốt trên 380C, ho, khó thở, viêm phổi hoặc hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (có tổn thương nhu mô phổi) nhưng khác SARS ở chỗ có hội chứng suy thận cấp kèm theo.
Cho đên nay, chưa có tài liệu nào công bố khẳng định nguồn gốc của MERS-CoV, ngoài một số thông tin mang tính suy đoán cho rằng ổ chứa dịch bệnh này có thể từ động vật (dơi) và lạc đà lây truyền sang người. Tuy nhiên, giả thuyết về ổ chứa từ lạc đà được lưu ý nhất do virus MERS-CoV phân lập được từ lạc đà có khả năng nhân lên trong tế bào người và tương tự như virus phân lập được từ người nhiễm MERS-CoV. Kết quả khảo sát thực tế cho thấy nhiều bệnh nhân nhiễm MERS-CoV có tiền sử tiếp xúc với lạc đà, uống sữa lạc đà tươi với 50% số người nhiễm có biến chứng nặng và tử vong.
 |
| Lạc đà được coi như ổ chứa vius MERS-CoV gây chết người |
Khẩn cấp ngăn chặn bệnh dịch MERS-CoV xâm nhập vào Việt Nam
Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh MERS-CoV trên thế giới và một số nước trong khu vực, nguy cơ xâm nhập của dịch bệnh này vào nước ta qua những du khách quá cảnh và người lao động trở về từ khu vực Trung Đông là rất lớn; ngày 19/5/2014, Bộ Y tế đã có Công văn số 2794/BYT-DP chỉ đạo tăng cường phòng chống MERS-CoV trên phạm vi toàn quốc.
Đối với ngành y tế và các cơ quan chức năng, Bộ Y tế chỉ đạo tăng cường các biện pháp phòng chống dịch bệnh theo tình huống 1 (khi chưa có ca bệnh tại Việt Nam), chủ động phòng chống ngăn chặn dịch bệnh lan truyền vào nước ta. Ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh nguy hiểm và mới nổi các cấp cần thường xuyên cập nhật các thông tin về MERS-CoV để có kế hoạch ứng phó theo tình huống diễn biến của dịch bệnh và chỉ đạo kịp thời các cơ sở y tế triển khai thực hiện. Các cửa khẩu giám sát chặt chẽ người nhập cảnh, nhất là người trở về từ các quốc gia có dịch bệnh, thực hiện sàng lọc phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ thông qua sử dụng máy đo thân nhiệt từ xa, kiểm tra nhiệt độ người sốt 380C trở lên. Khi phát hiện trường hợp có triệu chứng nghi ngờ viêm đường hô hấp cấp cần thực hiện ngay cách ly, khám sơ bộ, lấy mẫu xét nghiệm và quản lý đối với các trường hợp nghi ngờ để hạn chế lây lan. Tại cộng đồng và cơ sở y tế, giám sát chặt chẽ các trường hợp viêm đường hô hấp cấp không rõ nguyên nhân, nghi ngờ mắc MERS-CoV, có tiền sử đi về từ vùng có dịch trong vòng 14 ngày và tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm.
Đối với cộng đồng, Bộ Y tế khuyến cáo hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh đường hô hấp cấp tính, khi cần thiết phải tiếp xúc với người bệnh, phải đeo khẩu trang y tế đúng cách và giữ khoảng cách khi tiếp xúc. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất bằng khăn vải hoặc khăn tay để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp. Giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, súc họng bằng nước sát khuẩn miệng; tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng. Tăng cường thông khí tại nơi làm việc, nhà ở, trường học, cơ sở y tế... bằng cách mở các cửa ra vào và cửa sổ. Những người đi/đến từ các nước đang có dịch bệnh MERS-CoV cần chú ý và thực hiện các biện pháp phòng, chống lây nhiễm. Cán bộ y tế thực hiện nghiêm túc việc phòng ngừa lây chéo, nhiễm khuẩn bệnh viện và sử dụng các trang bị phòng hộ cá nhân khi thăm khám, điều trị, chăm sóc người bệnh. Nếu thấy có biểu hiện của bệnh viêm đường hô hấp cấp như: sốt trên 38°C, ho, khó thở cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, cách ly và điều trị kịp thời. Thường xuyên theo dõi và cập nhật thông tin về cách phòng chống dịnh bệnh MERS-CoV của Bộ Y tế và của các nguồn thông tin chính thống khác để chủ động phòng chống dịch bệnh nhằm bảo vệ bản thân và cộng đồng.
 |
| Nguy cơ xâm nhập của virus MERS-CoV từ các cửa khẩu quốc tế |
Phải nói rằng chưa năm nào ngành y tế phải “gồng mình” đối phó với dịch bệnh nguy hiểm, dịch bệnh mới nổi như năm nay, nhất là với các dịch bệnh lây truyền từ động vật sang người và các dịch bệnh chưa rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, nếu các giải pháp phòng chống dịch bệnh theo tình huống 1 được thực hiện tốt như đối với cúm A (H7N9) thì chắc chắn sẽ ngăn chặn được dịch bệnh MERS-CoV xâm nhập vào nước ta.