Theo thông tin mới nhất của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tính đến ngày 31/8/2014, số ca nhiễm virus Ebola ở khu vực Tây Phi đã lên đến 3.685 người, trong đó có 1.851 tử vong. Như vậy chỉ trong vòng chưa đầy một tuần đã có thêm gần 400 trường hợp tử vong ở khu vực này chứng tỏ dịch bệnh Ebola ngày càng nằm ngoài tầm kiểm soát về y tế.
Đại dịch chưa từng được chứng kiến (we have ever seen)
Số ca tử vong do virus Ebola vẫn tập trung ở 4 nước Tây Phi: Liberia (871 tử vong), Guinea (497 tử vong), Sierra Leone (476 tử vong) và Nigeria (7 tử vong). Theo WHO đến ngày 4/9/2014 con số tử vong đã hơn 1.900 người, với tốc độ gia tăng thế này thì con số tử vong sẽ vượt ngưỡng trên 2.000 ca trong tuần tới. WHO dự báo đại dịch này có thể kéo dài ít nhất là 6 tháng nữa và số người bị nhiễm có thể trên 20.000 người.
TS. Magret Chan-Tổng giám đốc của WHO đã mô tả đại dịch Ebola hiện nay là "lớn nhất, phức tạp nhất và nghiêm trọng nhất mà chúng ta chưa bao giờ chứng kiến" (the largest and most severe and most complex we have ever seen). Bà cho biết thêm: “Không một ai, kể cả những người chống dịch có kinh nghiệm những năm 1976 hay 1995, những người làm công tác chống dịch trực tiếp, không ai trong số họ từng thấy tình trạng này” ("No-one, even outbreak responders with experience dating back to 1976 to 1995, people that were directly involved with those outbreaks, none of them have ever seen anything like it).
Vào ngày 4/9, WHO sẽ tổ chức một cuộc họp để xem xét các biện pháp chữa trị hữu hiệu nhất và thảo luận biện pháp đẩy nhanh quá trình thử nghiệm và sản xuất các loại thuốc đặc trị. Các chuyên gia kiểm soát dịch bệnh, các nhà nghiên cứu y khoa và giới chức từ những nước bị ảnh hưởng đều có mặt tại hội nghị quan trọng này của WHO tại Geneva.
Đáp ứng dịch bệnh “không tương xứng” (lethally inadequate)
Ngày 2/9/2014.BBC News - Tổ chức bác sĩ không biên giới (MSF) cho rằng phản ứng toàn cầu trước dịch bệnh Ebola đến nay là “không tương xứng” (lethally inadequate) và thế giới “đang bị thua” (losing the battle) trong cuộc chiến chống lại đại dịch Ebola. Theo MSF cần phải triển khai can thiệp quân sự toàn cầu nhằm đối phó các thảm họa sinh học, thiết lập thêm các bệnh viện dã chiến với khu cách ly, điều các nhân viên y tế đã được huấn luyện đầy đủ đến khu vực có dịch và hỗ trợ không vận để vận chuyển các bệnh nhân và nhân viên y tế trên khắp vùng Tây Phi.
Trong một lời chỉ trích các lãnh đạo trên toàn thế giới, tổ chức này cho rằng phản ứng toàn cầu đối với dịch bệnh này cho tới nay là không tương xứng vì hầu như các nước đang quay lưng lại với Tây Phi chỉ để đơn thuần là giảm thiểu nguy cơ Ebola xâm nhập đất nước họ.
 |
| Các nhân viên y tế MSF đang giúp đỡ người bệnh Ebola |
Liên minh bất động (Coalition of inaction)
Trong một bài phát biểu tại Liên hiệp quốc (U.N)-Giám đốc toàn cầu của MSF, TS. Joanne Liu cho biết liên tiếp các lời kêu gọi nhờ giúp đỡ đã bị bỏ qua. Bà tuyên bố: “Sáu tháng với bệnh dịch Ebola tồi tệ nhất trong lịch sử, thế giới đang thua trong trận chiến chế ngự dịch bệnh này, các lãnh đạo đã không thể tấn công giáp lá cà với mối đe dọa vượt phạm vi quốc gia này. Công bố của WHO vào ngày 8/8/2014 cho biết dịch bệnh đã trở thành một ‘tình trạng khẩn cấp y tế công cộng gây quan ngại quốc tế’ (public health emergency of international concern) cũng chưa đi tới hành động dứt khoát và các quốc gia thì cơ bản chỉ tham gia vào một liên minh bất động toàn cầu”.
Theo MSF cần phải có các nhóm thường dân và quân đội có khả năng xử lý một thảm họa sinh học ngay lập tức vì sự lây lan của Ebola “sẽ không bị ngăn chặn trừ khi có sự triển khai quy mô lớn” (will not be prevented without a massive deployment). Tổ chức này đang kêu gọi thành lập nhiều hơn nữa bệnh viện tạm thời có các khu cách ly, gửi các nhân viên y tế được đào tạo tới khu vực và nguồn hỗ trợ trên không để di chuyển các bệnh nhân và thuốc men xuyên suốt Tây Phi. TS. Liu tuyên bố thêm: “Các nước có khả năng đáp ứng các yêu cầu có một trách nhiệm chính trị và nhân đạo để đứng ra và đưa ra một phản ứng cực kỳ cụ thể, thiết yếu đáp lại thảm họa đang phát triển trước mắt thế giới hơn là giới hạn phản ứng của họ đối với sự có mặt tiềm tàng của một bệnh nhân nhiễm bệnh tại nước họ, họ nên nắm lấy cơ hội duy nhất để thực sự cứu những con người đang cần sự giúp đỡ tại Tây Phi”. Tổ chức từ thiện này cho biết tại một khu vực ở Monrovia, Liberia, họ đã thành lập một cơ sở cách ly với 160 giường nhưng đã bị quá tải vì người bệnh xếp hàng ngày càng nhiều và cần thêm 800 giường nữa.
 |
| Chiến dịch khử khuẩn tại cộng đồng |
Những diến biến khác
Theo WHO thì 31 người đã tử vong từ một ổ dịch Ebola khác tại Cộng hòa dân chủ Công-gô (DRC). Tổ chức lương nông (FAO) của U.N đã cảnh báo dịch bệnh đang khiến mùa màng tại Tây Phi đang ở trong tình trạng “nguy hiểm trầm trọng” (at serious risk). Các y tá tại bệnh viện lớn nhất của Liberia đã đình công, từ chối trở lại làm việc trừ khi họ được cấp các trang thiết bị bảo hộ. Sau khi một sinh viên người Guinea mắc Ebola chạy trốn khỏi một phòng khám tại quê nhà mình và mang Ebola tới Dakar, thủ tướng Senegal cho biết nếu sinh viên này không bị bệnh thì “anh ta có thể phải ra trước tòa” (he would be before the courts). Chính phủ Bờ Biển Ngà cho phép đội bóng của Sierra Leone chơi tại một vòng đấu loại Cup các quốc gia châu Phi (Africa Nations Cup) tại Abidjan mặc dù lệnh cấm đi lại áp đặt do dịch bệnh Ebola.
Các chỉ trích của MSF cũng đồng quan điểm với các lời nhận xét trước đó của Giám đốc Ngân hàng thế giới (WB), Jim Yong Kim. Trong một trang báo, ông cho rằng dịch bệnh đã có thể được khống chế sớm nếu nó lây lan vào một thành phố lớn phương Tây và khủng hoảng tại Tây Phi cũng là do một “phản ứng không tương xứng tai hại” (disastrously inadequate response) từ các nước có nguồn lực giúp đỡ. Ông nói: “Chúng ta cần các tổ chức quốc tế, các nước giàu có kiến thức và các nguồn lực đáp ứng được bước ra giúp đỡ và làm đối tác với các chính phủ Tây Phi để đưa ra một phản ứng nghiêm túc, đoàn kết”.
Tổng Giám đốc WHO, TS. Margaret Chan phát biểu: “Ebola đã trở thành một mối đe dọa toàn cầu đòi hỏi các nỗ lực cấp bách toàn cầu đoàn kết với các nước bị ảnh hưởng” (Ebola has become a global threat which requires urgent global efforts in solidarity with the affected countries), “Dịch bệnh sẽ tồi tệ hơn trước khi nó trở nên yếu đi và đòi hỏi một sự dậy sóng lớn đoàn kết chặt chẽ và phản ứng với dịch bệnh mạnh mẽ nhanh chóng” (The outbreak will get worse before it gets better and it requires a well-coordinated big surge and huge scale-up of outbreak response urgently).
WHO cũng đang kêu gọi dỡ bỏ lệnh hủy các chuyến bay tới Tây Phi và khuyến cáo rằng việc hạn chế đi lại do đóng cửa biên giới có thể làm dịch bệnh Ebola trầm trọng thêm, làm cho nguồn cung cấp y tế cũng như thực phẩm bị giảm sút và các bác sĩ không thể tới được những nơi cần hỗ trợ. Theo lời một chuyên gia của CDC (Hoa kỳ) thì việc đóng cửa biên giới cũng giống như chúng ta nhắm mắt khoanh tay trước dịch bệnh: "Thay vì hạn chế đi lại, các nước tốt hơn là nên dành tiền và nguồn lực để chuẩn bị cho hệ thống y tế phát hiện kịp thời bệnh nhân Ebola và đáp ứng đúng sao cho vi rút không lây lan”. FAO cũng lo ngại “nghiêm trọng về an ninh lương thực” do thương mại qua biên giới bị gián đoạn.
Tuy nhiên những tín hiệu đáng mừng trong thử nghiệm thuốc điều trị khi tại Mỹ, Nancy Writebol-nhân viên y tế bị nhiễm Ebola ở Liberia đã bình phục sau khi trải qua “những ngày đen tối”; một y tá người Anh bị nhiễm vi rút trong khi làm việc tại Sierra Leone cũng đã được xuất viện sau khi điều trị bằng thuốc thử nghiệm ZMapp