Lo ngại nguy cơ H7N9 biến dị lây từ người sang người
Theo mạng tin Sankei (Nhật Bản), kết quả phân tích gen của chủng virus cúm gia cầm H7N9 được xác định là lây nhiễm sang người ở Trung Quốc có độc tính mạnh gấp nhiều lần so với trước đây. Giới chuyên gia y tế ngày 3/4 lo ngại nguy cơ chủng virus này có thể biến dị thành chủng lây từ người sang người.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết “hiện chưa tìm thấy bằng chứng cho thấy loại virus này lây từ người sang người.” Tuy nhiên, một khi các biến dị di truyền của H7N9 được xác nhận thì có nguy cơ dịch bệnh sẽ lây lan rộng. WHO sẽ phối hợp cùng với giới chức y tế Trung Quốc theo dõi sát tình hình dịch bệnh.
Đây là lần đầu tiên, WHO xác nhận virus cúm H7N9 có khả năng lây nhiễm sang người. Dư luận tại Trung Quốc cũng xuất hiện những nghi ngờ rằng dịch cúm này bùng phát sau vụ lợn chết trôi sông ở Thượng Hải. Thành phố trung tâm thương mại của Trung Quốc này mới xác nhận hai trường hợp tử vong do bị nhiễm cúm gia cầm H7N9. Tuy nhiên ngày 1/4, chính quyền thành phố Thượng Hải khẳng định không tìm thấy virus cúm gia cầm ở các mẫu phẩm lợn chết vớt từ sông Hoàng Phố. Trung tâm kiểm soát và ngăn ngừa dịch bệnh ở gia súc Thượng Hải đã cho xét nghiệm 34 mẫu phẩm lợn chết, nhưng không tìm thấy virus cúm gia cầm.
H7N9 là chủng cúm được xác định là ở thể độc tính thấp song tình trạng của các ca bệnh ở Trung Quốc diễn biến nặng trong khi kết quả phân tích gen cho thấy loại virus được tìm thấy trong cơ thể người bệnh là loại có độc tính rất cao. Ngoài ra, trường hợp cụ ông 87 tuổi tại Thượng Hải đã tử vong, được cho có thể đã bị lây nhiễm cúm từ trong gia đình.
Giới khoa học quan ngại cúm H7N9 gây ra đại dịch
Cho đến nay đã có 14 bệnh nhân nhiễm virus H7N9 - một chủng virus cúm gia cầm mới được phát hiện tại Trung Quốc, nhưng số ca tử vong đã lên đến 5 người. Dường như chủng virus cúm mới không dễ lây lan như virus H5N1 từng gây đại dịch hồi năm 2009 - khi số người nhiễm bệnh tăng với tốc độ phi mã.
Tuy nhiên, phóng viên TTXVN tại Canada dẫn lời phát biểu của Tiến sỹ Neil Rau, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm thuộc Bộ Y tế Canada, tại một cuộc họp báo ngày 4/4, cho biết có nhiều lý do khiến các nhà khoa học lo ngại về nguy cơ virus H7N9 gây ra đại dịch ở người, dù vẫn chưa thể xác định nguy cơ này lớn đến đâu.
Thứ nhất , chủng cúm này chưa từng xuất hiện ở người trước đó. Lâu nay, các chuyên gia cúm vẫn cảnh báo đại dịch cúm sắp tới sẽ xuất phát từ một chủng cúm mới mà con người sẽ ít hoặc không miễn dịch. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết các ca nhiễm cúm H7N9 ở người là đáng lo ngại vì chúng hoàn toàn mới. Con người đã từng nhiễm các loại virus cúm H7 khác, nhưng chưa bao giờ có sự kết hợp giữa H7 và N9, tức số protein trên bề mặt của virus. Sự kết hợp khác thường này khiến WHO phải quan tâm một cách nghiêm túc.
Thứ hai , virus cúm H7N9 đang học cách thích nghi với động vật có vú. Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc đã sắp xếp các gen của H7N9 và cho biết chủng cúm này bắt nguồn từ các loài chim. Nhưng virus này cũng có một số thay đổi gien, cho thấy chúng có thể học cách xâm nhập vào đường hô hấp của động vật có vú và con người, khiến dịch bệnh dễ lây lan. Đây là điều khiến WHO quan ngại. Theo Tiến sĩ Masato Tashiro, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu cúm của WHO tại Tokyo (Nhật Bản), đánh giá bước đầu là virus này có khả năng gây dịch bệnh. Nó vẫn chưa hoàn toàn thích nghi với cơ thể con người nhưng các yếu tố quan trọng đã thay đổi, trong bối cảnh các virus cúm thường xuyên biến đổi và trao đổi gien.
Thứ ba, các ca nhiễm cúm H7N9 dường như không liên quan đến nhau. Hiện chưa rõ những bệnh nhân đã bị nhiễm virus như thế nào và cũng không có bằng chứng cho thấy virus dễ dàng lây lan giữa người với người. Cho đến nay, tại Trung Quốc chưa phát hiện ổ dịch cúm nào trong các loài chim hoang dã, gia cầm hay lợn - những động vật hay làm lây cúm sang người.
 |
Kiểm tra mẫu máu có virus H7N9 |
Thứ tư , virus H7N9 có thể lây nhiễm trong một số loại gia cầm, và có thể cả lợn, nhưng không gây ra các triệu chứng bị bệnh. Điều đó có nghĩa sự lây lan thầm lặng giữa gia cầm hoặc lợn sẽ không bị phát hiện. Nếu không có hiện tượng gia cầm chết hàng loạt, các nhà khoa học khó tìm ra nguồn gây bệnh ban đầu và ngăn chặn sự lây lan của chúng. Chuyên gia về virus cúm người Anh Wendy Barclay cho biết tại thời điểm này, chưa ai biết virus H7N9 đến từ đâu hay những động vật nào có thể trở thành "vật chủ" để phát tán virus rộng hơn. Và nếu như gia cầm hoặc lợn nhiễm bệnh không có các triệu chứng rõ ràng, sẽ không thể biết được chúng bị bệnh và việc lây cúm từ các loài vật này sang người có thể xảy ra. Hiện Bộ Y tế Trung Quốc đang huy động các nguồn lực trong cả nước để đối phó với H7N9, đồng thời cam kết sẽ nhanh chóng cung cấp chi tiết về H7N9.
Công bố nguồn gốc virus cúm H7N9
Kết quả nghiên cứu di truyền học của chủng virus cúm H7N9 do Phòng thí nghiệm trọng điểm nguồn vi sinh học và miễn dịch học Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc cho thấy gen chủng virus cúm H7N9 đến từ sự kết hợp gen giữa chim hoang dã Đông Á với gà nuôi tại TP Thượng Hải, tỉnh Chiết Giang và tỉnh Giang Tô của Trung Quốc.
Thêm vào đó, đột biến gen của bản thân virus này có thể là nguyên nhân khiến chủng virus H7N9 lây sang người và dẫn tới tỉ lệ tử vong cao. Được biết, khu vực châu thổ sông Trường Giang (Trung Quốc) có thể là nơi phát sinh ra nguồn gen kết hợp trên.
Chủng virus mới có thể là kết quả từ sự kết hợp gen giữa chim hoang dã di chuyển từ châu Âu sang châu Á với gen chủng virus cúm gà và vịt khu vực châu thổ sông Trường Giang. Theo Hãng tin Tân Hoa xã, sáng 12/4, cho biết số người nhiễm virus cúm H7N9 được phát hiện tại nước này là 38 trường hợp, trong đó 10 người đã tử vong.
Nhằm ngăn chặn virus cúm H7N9 lây lan và trợ giúp các cơ sở sản xuất, chính quyền TP Thượng Hải (Trung Quốc) ngày 10/4 đã quyết định trợ cấp cho các trang trại chăn nuôi gia cầm, theo đó các trang trại được trợ cấp 15 Nhân dân tệ (tương đương 2,4 USD) cho mỗi con gia cầm từ ngày 1-30/4, các cá nhân nuôi gia cầm được trợ cấp 3 Nhân dân tệ cho mỗi con gà đẻ trứng. Chính quyền cũng mua gà từ người chăn nuôi để giảm bớt tổn thất cho người chăn nuôi đồng thời trả không thấp hơn 50% giá thị trường cho các hộ kinh doanh gia cầm để tiêu hủy lượng gia cầm đang dự trữ.
Bệnh nhân cúm A/H7N9 đầu tiên xuất viện
Ngày 10/4 tại Thượng Hải (Trung Quốc), một bé trai 4 tuổi, bị chẩn đoán nhiễm virus cúm A/H7N9 từ ngày 4/4 với các triệu chứng sốt sau đó 3 ngày đã bình phục hoàn toàn và được xuất viện sau quá trình điều trị đầy đủ.
Các bác sĩ tại Bệnh viện Nhi của Trường Đại học Phúc Kiến, một trong các bệnh viện ở Thượng Hải được chỉ định điều trị các bệnh nhân cúm A/H7N9, cho biết họ đã không dùng liều lượng thuốc chống cúm lớn cho bé trai này, nên sẽ giảm thiểu các tác dụng phụ.
Trong một diễn biến mới nhất, ngày 10/4, Phòng Thí nghiệm ký sinh trùng gây bệnh thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc khẳng định không tìm thấy gen nào trong virus cúm H7N9 có nguồn gốc từ lợn. Kết quả trên đã loại trừ khả năng lợn là vật chủ trung gian truyền bệnh cúm gia cầm chết người này.
Cùng ngày, nguồn tin y tế từ tỉnh Chiết Giang thông báo tin vui có hai bệnh nhân nhiễm virus cúm A/H7N9 ở tỉnh này, gồm một nam 65 tuổi và một nữ 51 tuổi, có dấu hiệu phục hồi tích cực sau một thời gian điều trị. Các kết quả xét nghiệm mẫu bệnh phẩm mới nhất cho thấy cả hai bệnh nhân đều đã có phản ứng âm tính với virus cúm A/H7N9 và có thể được xem xét chuyển ra khỏi khu vực điều trị cách ly. Tính đến cuối ngày 10/4, Trung Quốc ghi nhận 33 trường hợp nhiễm virus cúm A/H7N9, trong đó có 9 trường hợp tử vong.
Liên quan đến thông tin về bệnh cúm, Chính phủ Trung Quốc đã bắt giữ ít nhất 12 người tung tin đồn nhảm về cúm A/H7N9, trong lúc chính quyền đang nỗ lực trấn an tâm lý người dân vì số ca nhiễm loại virus này đang gia tăng.
Người thứ 10 thiệt mạng vì virus H7N9 tại Trung Quốc
Một người thiệt mạng vì virus cúm gia cầm H7N9 ở Thượng Hải, nâng tổng số người chết vì cúm gia cầm tại Trung Quốc lên con số 10.
Theo Tân Hoa xã, nạn nhân thiệt mạng mới nhất là một người đàn ông 74 tuổi ở thành phố Thượng Hải. Hiện tại, chính quyền Trung Quốc xác nhận đã có tổng cộng 38 trường hợp nhiễm virus H7N9 và mới chỉ có một người khỏi bệnh. Đó là một cậu bé ở Thượng Hải. Đến nay nhà chức trách Trung Quốc vẫn chưa xác định được cơ chế lan truyền của virus H7N9. Mới đây Tổ chức Nông lương Liên Hiệp Quốc (FAO) cho biết loại virus này khó phát hiện ở gia cầm hơn các loại virus khác. “H7N9 lây nhiễm ở gia cầm nhưng không gây bệnh hoặc chỉ gây bệnh nhẹ. Do đó, chúng ta gặp nhiều khó khăn trong việc hiểu rõ cơ chế truyền nhiễm. Bởi gia cầm là đối tượng mang virus thầm lặng” - một chuyên gia của FAO cho biết.
Cũng trong hôm qua, nhà chức trách Trung Quốc tuyên bố đang điều tra khả năng virus H7N9 lây lan qua các thành viên một gia đình tại nước này. Nếu đây là sự thật thì có thể virus H7N9 có khả năng lây nhiễm từ người sang người. Theo Nhân Dân nhật báo, hiện tại một số thành phố lớn ở Trung Quốc đã đóng cửa thị trường gia cầm sống. Thượng Hải mở đường dây nóng để người dân thông báo về các gia đình nuôi gia cầm quy mô nhỏ không chịu tuân thủ luật lệ.
Số người chết do cúm H7N9 tại Trung Quốc tiếp tục tăng
Nhà chức trách tại Hong Kong đang cảnh giác cao độ với virút cúm gia cầm H7N9, trong bối cảnh tại Trung Quốc có thêm người chết vì virút này.
Theo thông báo cuối ngày 12-4 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đến nay đã có 43 người tại Trung Quốc nhiễm virút cúm H7N9, trong đó 11 người đã tử vong. Bệnh nhân vừa qua đời là người ở Thượng Hải, còn 5 ca nhiễm mới là người ở Chiết Giang (3 người) và Thượng Hải (2 người). Độ tuổi các bệnh nhân từ 53-86. WHO cũng cho biết hơn 1.000 người có tiếp xúc với những trường hợp nhiễm H7N9 hiện đang được theo dõi sát sao. Theo Ủy ban Sức khỏe và kế hoạch hóa gia đình TP Thượng Hải, có 70 người đã tiếp xúc gần gũi với ba bệnh nhân, tuy nhiên đến nay chưa ai có dấu hiệu bất thường.
Tại Hong Kong, CNN đưa tin Cục Thực phẩm và vệ sinh môi trường ngày 12-4 thông báo gia cầm nhập khẩu từ các công ty ở Trung Quốc sẽ được kiểm tra cúm H7N9 và H5N1. Theo đó, các quan chức sẽ chọn ngẫu nhiên 30 con gia cầm trong lô hàng khoảng 1.000 con để kiểm tra xem có nhiễm virút H7N9 và H5N1 hay không. Kết quả xét nghiệm sẽ có trong vòng 5 giờ. Nếu gia cầm sạch, chúng sẽ được đưa đến một khu chợ tạm trong thành phố để bán; nếu gia cầm bị bệnh, việc nhập khẩu gia cầm sẽ bị đình chỉ theo khuyến cáo của Tổ chức Thú y thế giới.
Hiện virút H7N9 đã bắt đầu gây ra một số thiệt hại kinh tế. Trong tuần, Yum Brands, công ty mẹ của KFC tại Trung Quốc, thông báo doanh thu của họ tại các nhà hàng ở Trung Quốc đã bị giảm mạnh. Tân Hoa xã cũng đưa tin giá gia cầm ở một số thành phố đã giảm tới 50% trong tuần qua, gây thiệt hại cho người nông dân. Tại Thượng Hải, hiện việc buôn bán gia cầm sống đã bị cấm hoàn toàn.
Trung Quốc: Hy vọng mới trong điều trị người nhiễm virus H7N9
Cuộc chiến chống virus cúm gia cầm H7N9 tại Trung Quốc hiện đang có hy vọng mới sau khi 1 nam bệnh nhân nhiễm virus cúm H7N9 ở Hàng Châu (Chiết Giang) hiện đang khỏe trở lại và 1 bé trai 4 tuổi ở thành phố Thượng Hải bị ghi nhận nhiễm virus này từ ngày 4/4, nay đã bình phục và không còn dấu hiệu khó thở.
Đến cuối ngày 9/4, Trung Quốc đã phát hiện 28 trường hợp nhiễm virus H7N9, trong đó có 9 bệnh nhân tử vong. Riêng ngày 9/4 đã có thêm 2 người chết và 4 trường hợp mới được xác định nhiễm virus H7N9. Hai trường hợp tử vong là các bệnh nhân đã được phát hiện tại hai tỉnh Giang Tô và An Huy. Trong đó, bệnh nhân tại Giang Tô là một người đàn ông, 83 tuổi, phát bệnh từ ngày 20/3. Trường hợp tại tỉnh An Huy cũng là một bệnh nhân nam, 35 tuổi, được xác định là nhiễm virus H7N9 vào ngày 30/3.
Trong số 3 trường hợp nhiễm mới, có hai trường hợp ở Thượng Hải và hai trường hợp tại Chiết Giang. Trong số đó có 3 trường hợp là nam giới, đều trên 60 tuổi và một trường hợp là phụ nữ, sống tại Chiết Giang, hơn 50 tuổi.
Giới chức Trung Quốc cho biết, sau khi bệnh nhân được chẩn đoán nhiễm virus H7N9, tất cả những người tiếp xúc với bệnh nhân đều được theo dõi sát sao. Tuy nhiên, tới hiện tại vẫn chưa có dấu hiệu bất thường. Các cơ quan y tế Trung Quốc cũng khẳng định, vẫn chưa có bất cứ dấu hiệu nào cho thấy virus cúm H7N9 có thể lây lan từ người sang người. Hiện tại, khu vực phát hiện các trường hợp nhiễm virus cúm H7N9 chỉ tập trung tại 4 tỉnh thành gồm Thượng Hải, An Huy, Chiết Giang và Giang Tô của Trung Quốc. Các tỉnh thành khác vẫn chưa phát hiện bất cứ trường hợp nào nhiễm bệnh. Ngày 9/4, sau khi đến thăm Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc, Phó Thủ tướng nước này Lưu Diên Đông đã kêu gọi nỗ lực hơn nữa trong việc điều trị bệnh nhân và ngăn chặn vi rút cúm gia cầm H7N9 lây lan; minh bạch những thông tin liên quan tới loại vi rút này và bất kỳ ca nhiễm bệnh mới nào được phát hiện cũng phải được công bố, điều trị càng sớm càng tốt.
Trong khi đó, vi rút cúm gia cầm H7N1 đã xuất hiện tại một trang trại đà điểu ở Nam Phi, tuy các nhà chức trách cho rằng nó dường như không có quan hệ với chủng vi rút làm 9 người thiệt mạng ở Trung Quốc. Năm 2011, Nam Phi đã phải tiêu huỷ 10.000 con đà điểu trong một đợt bùng phát dịch cúm gia cầm, buộc họ phải ngừng xuất khẩu thịt đà điểu sang Liên minh châu Âu.
Trung Quốc: Phát hiện virus cúm H7N9 ở chim bồ câu
Giới chức ngành nông nghiệp Trung Quốc ngày 4/4 cho biết đã phát hiện virus cúm gia cầm H7N9 ở các mẫu phẩm chim bồ câu lấy từ một khu chợ bán nông sản tại Thượng Hải. Xét nghiệm các mẫu phẩm trên tại Phòng Thí nghiệm cúm gia cầm quốc gia đã cho kết quả dương tính với vi rút H7N9. Bộ Nông nghiệp Trung Quốc đã yêu cầu tăng cường theo dõi vi rút cúm này tại nhiều địa phương.
Trong diễn biến liên quan, nhà chức trách thành phố Thượng Hải tối 4/4 thông báo thêm 1 bệnh nhân tử vong do nhiễm vi rút H7N9, đưa tổng số trường hợp tử vong vì nhiễm vi rút này ở Trung Quốc lên 5 người. Còn trên phạm vi cả nước, Trung Quốc đã xác nhận 14 trường hợp nhiễm H7N9 (6 trường hợp ở Thượng Hải, 4 trường hợp ở Giang Tô, 3 trường hợp ở Chiết Giang và 1 trường hợp ở An Huy). Về chủng vi rút này, các chuyên gia phân tích gien đã phát hiện ra rằng chủng cúm H7N9 bắt nguồn từ 3 loại vi rút mà trước đây được biết là chỉ làm gia cầm nhiễm bệnh.
Theo tạp chí khoa học Nature của Anh, các nhà khoa học Nhật Bản, Hong Kong (Trung Quốc) phát hiện rằng tất cả 8 đoạn gien đều có nguồn gốc là những vi rút cúm làm gia cầm nhiễm bệnh. Đặc biệt, các đoạn gen H7 và N9 được phát hiện có chung những đặc tính nhận dạng gần như giống với những vi rút đã lây lan khắp châu Á và châu Âu trước đây. Trong khi đó, 6 phân đoạn gien còn lại giống hệt chủng vi rút H9N2 thường được phát hiện trong chim hoang dã và gia cầm ở Trung Quốc và Hàn Quốc.
Các nhà khoa học cũng phát hiện rằng gien của loại vi rút mới nhất đã biến đổi để dễ dàng trú ngụ trong các tế bào của bộ phận hô hấp ở động vật có vú.
Trung Quốc khởi động cơ chế chống cúm H7N9
Nhiều địa phương của Trung Quốc đã khởi động cơ chế phòng dịch cúm gia cầm H7N9 khi số ca nhiễm cúm đã lên tới 9 người.
Chính quyền tỉnh Giang Tô - nơi vừa xác nhận thêm 4 trường hợp nhiễm mới - đã chỉ định 16 bệnh viện làm cơ sở điều trị cho bệnh nhân nhiễm virus cúm H7N9, đồng thời thành lập tổ lãnh đạo công tác phòng trị bệnh cúm gia cầm H7N9, tổ chuyên gia kiểm soát dự phòng dịch cúm H7N9 ở người cũng như tổ chuyên gia cấp cứu điều trị cho bệnh nhân cúm H7N9.
Không chỉ có những nơi đã xuất hiện trường hợp nhiễm virus cúm H7N9 như Thượng Hải, An Huy và Giang Tô, nhiều địa phương khác ở Trung Quốc như Hà Bắc, Tứ Xuyên, Hồ Nam, Hồ Bắc, Trùng Khánh cũng khởi động cơ chế phòng dịch, triển khai công tác chuẩn bị vật tư xét nghiệm phát hiện virus H7N9 và phòng hộ cá nhân.
Cơ quan chức năng sẽ tiến hành các biện pháp cách ly và xét nghiệm nhanh nếu phát hiện trường hợp nghi ngờ nhiễm virus cúm H7N9. Tân Hoa xã vào hôm nay, 3/4, đưa tin có thêm một ca tử vong vì nhiễm cúm gia cầm H7N9 đã được báo cáo tại tỉnh Chiết Giang, nâng tổng số người thiệt mạng vì nhiễm loại cúm này ở Trung Quốc lên 3 người. Tân Hoa xã dẫn lời nhà chức trách địa phương cho hay, bệnh nhân là một trong hai trường hợp nhiễm cúm H7N9 được báo cáo tại Chiết Giang trong hôm nay, nâng tổng số ca nhiễm cúm tại Trung Quốc lên đến 9 người.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vào hôm qua đã trấn an những lo ngại về chủng cúm gia cầm mới này song khẳng định điều quan trọng là tìm hiểu cách virus lây nhiễm cho người. “Đó là lo ngại của WHO và chúng tôi sẽ theo dõi điều này cùng với giới chức y tế ở Trung Quốc để biết rõ hơn”, người phát ngôn Fadela Chaib phát biểu với các phóng viên ở Geneva (Thụy Sĩ) hôm 2/4.
Khả năng lây lan cúm A/H7N9 thành dịch là rất lớn
Đó là một cảnh báo rất quan ngại của Tổ chức Y tế thế giới, khi mà các chuyên gia phát hiện vi rút H7N9 giống gen cúm H9N2 và có các dấu hiệu thay đổi để thích ứng với động vật có vú. Như vậy, đến nay không chỉ xác định chim hoang dã, gia cầm có có thể nhiễm chủng cúm nguy hiểm này mà động vật có vủ cũng có thể bị nhiễm vi rút cúm A/H7N9. Khả năng lây lan thành dịch lớn trên cả loài lông vũ, động vật có vú và người là rất lớn.
Đây là nhận định của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) trong buổi làm việc với Bộ Y tế Việt Nam và Tổ chức Nông lương Thế giới (FAO) về tình hình dịch cúm H7N9 tại Trung Quốc diễn ra sáng 12/4 tại hà Nội. Cũng trong ngày hôm nay, Bộ Y tế đã tổ chức buổi tập huấn hướng dẫn phác đồ chẩn đoán và điều trị cúm A/H7N9 cho một số bệnh viện phía Bắc.
Nhiều chủng cúm cùng tồn tại
Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, tại Việt Nam hiện tồn tại rất nhiều chủng cúm khác nhau, từ cúm mùa thông thường như H3N2, cúm B đến cúm đại dịch năm 2009 như H1N1, cúm H5N1. “Mới đây nhất, một bé trai ở Đồng Tháp tử vong vì H5N1. Trong khi đó, tại tỉnh Ninh Thuận đang có hiện tượng hàng ngàn con chim yến bị chết vì vi rút H5N1 và nhiều tỉnh rải rác có các ổ dịch cúm gia cầm. Cúm H7N9 thì nguy cơ xâm nhập vào Việt Nam là rất lớn”, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long nói.
 |
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long chủ trì cuộc họp |
Đại diện WHO cho biết, dịch cúm H7N9 tại Trung Quốc tập trung chủ yếu tại 4 tỉnh rất gần nhau là Thượng Hải, An Huy, Giang Tô và Chiết Giang. Số bệnh nhân nam gấp đôi nữ, tuổi 4-87. Đến nay vẫn chưa xác định được nguồn lây nhiễm từ gia cầm hay lây nhiễm từ người sang người.
Tuy nhiên qua phân tích gene cho thấy chủng vi rút này đã tiến hóa từ vi rút cúm gia cầm và có dấu hiệu thích ứng nhanh với các loài động vật có vú. Như vậy, trong thời gian tới, không chỉ gia cầm và chim hoang dã có vi rút H7N9 mà cả động vật có vú cũng có thể bị nhiễm. Khả năng lây lan thành dịch lớn trên cả loài lông vũ, động vật có vú và người là rất lớn.
TS Takeshi Kasai, trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cho biết, tại thời điểm này cũng chưa xác định được ổ bệnh, nguồn lây và phương thức lây nhiễm sang người, kinh nghiệm điều trị trên bệnh nhân chưa có. Trên thực tế điều trị số bệnh nhân hiện có tại Trung Quốc tỷ lệ tử vong cao (khoảng 27%) và tỷ lệ bệnh nặng cao (trên 50%). Dù vậy, điều may mắn là đến nay tại Trung Quốc chưa phát hiện trường hợp nào dương tính với cúm H7N9 sau khi tiếp xúc với bệnh nhân.
Tuy nhiên có một diễn biến đang quán ngại, khi nhà chức trách Trung Quốc tuyên bố đang điều tra khả năng vi rút H7N9 lây lan qua các thành viên một gia đình tại nước này. Nếu đây là sự thật thì có thể vi rút H7N9 có khả năng lây nhiễm từ người sang người. Các chuyên gia cũng đang tiếp tục nghiên cứu về chủng vi rút mới để có bức tranh toàn diện về loại vi rút cúm mới này.
Vắc xin cúm thường có ngừa được vi rút H7N9?
Hiện FAO đang tiến hành nhiều hỗ trợ đối với Bộ NN&PTNN để ứng phó với vi rút H7N9 trong việc giám sát dịch bệnh trên gia súc, gia cầm. Các chuyên gia cho biết, hiện có tới 6 loại vắc xin phòng chống vi rút H7 tuy nhiên FAO vẫn chưa khuyến nghị tiêm vắc-xin đối với chủng vi rút H7N9 mà cần có thêm các nghiên cứu để làm rõ trước khi đưa ra khuyến nghị này. Vì thế, FAO khuyến nghị các hộ chăn nuôi cần làm tốt việc vệ sinh chuồng trại chăn nuôi và khu giết mổ tập trung, kiểm soát xuất nhập khẩu gia cầm gia súc trái phép qua biên giới.
“Các vi rút cúm có thể chết ở nhiệt độ cao (trên 70 độ C) nên người dân cần ăn chín uống sôi để loại trừ nguy cơ bị cúm. Khi gia cầm, gia súc chết thì không nên ăn mà báo cho cơ quan y tế và thú y biết. Điều quan trọng nữa đó là cần thực hiện tốt bảo hộ khi giết thịt gia cầm (kể cả gia cầm khỏe mạnh, chưa có biểu hiện nhiễm bệnh) để phòng lây bệnh”, đại diện FAO cho biết.
WHO cũng đưa ra khuyến cáo phòng bệnh, đó là người dân cần vệ sinh tay, vệ sinh đường hô hấp thường xuyên. Vi rút cúm không lây truyền qua thực phẩm nấu chín kỹ nên cần chế biến đúng cách, không mua bán, ăn thịt động vật ốm, chết. Còn tại buổi tập huấn hướng dẫn chẩn đoán, điều trị cúm A/H7N9, PGS.TS Nguyễn Văn Kính, Giám đốc BV Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết, việc xây dựng hướng dẫn chẩn đoán điều trị và đưa vào tập huấn nhằm mục đích để các cơ sở y tế trong toàn quốc có thể dự trù các trang thiết bị máy móc, hóa chất, thuốc men để giúp điều tri sớm, cách ly người bệnh, khống chế dịch sớm, điều trị kịp thời để giảm tử vong, giảm mắc trong cộng đồng.
“Phác đồ này chủ yếu hướng dẫn cho việc chẩn đoán các ca bệnh nghi ngờ, cách khẳng định ca bệnh thông qua xét nghiệm, PCR, giải trình tự gen. Điều quan trọng thứ hai, đó là ngay khi có ca bệnh nghi ngờ đã phải cho thuốc ức chế vi rút để điều trị cúm ngay lập tức, không đợi kết quả quả xét nghiệm. Bởi kết quả đó chỉ có ý nghĩa khoa học, trong việc xác định ca bệnh đầu tiên để giúp chúng ta phòng dịch tốt hơn. Còn nguyên tắc là dùng thuốc ức chế vi rút càng sớm càng tốt, tốt nhất trong 3 ngày đầu có triệu chứng. Đây là giai đoạn vi rút nhân lên trong đường hô hấp cao nhất, ức chế được vi rút sẽ giảm nồng độ vi rút, diễn biến bệnh sẽ nhẹ hơn”, TS Kính nói.
Triển khai kiểm soát cúm H7N9 ở khu vực biên giới
Nhằm ngăn chặn vi rút Cúm gia cầm H7N9 từ nước ngoài vào Việt Nam, không để lây lan dịch bệnh cho người và đàn gia cầm, UBND tỉnh Nghệ An yêu cầu các huyện, thành phố, thị xã, các Sở…kiểm soát vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm qua các biên giới. Theo đó, chủ tịch tỉnh Nghệ An yêu cầu các huyện, thành phố, thị xã đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền trên đài phát thanh, truyền hình huyện, thành, thị; hệ thống loa phóng thanh của xã, phường, thị trấn về nguy cơ lây nhiễm chủng vi rút Cúm mới H7N9 cho người gây tử vong và lây lan dịch bệnh cho đàn gia cầm địa phương.
Tuyên truyền cho người dân: Mua gia cầm giống từ các cơ sở kinh doanh giống có uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, có giấy chứng nhận kiểm dịch vận chuyển; chỉ mua gia cầm, sản phẩm gia cầm có nguồn gốc, đã được cán bộ thú y kiểm dịchđể làm thực phẩm; không tiếp tay dung túng cho các hành vi buôn bán gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập lậu; Tăng cường quản lý, ngăn chặn việc vận chuyển, kinh doanh gia cầm, sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc, chưa qua kiểm dịch, không đảm bảo an toàn thực phẩm lưu thông trên thị trường.
Đặc biệt, đối các huyện biên giới Việt - Lào gồm: Kỳ Sơn, Tương Dương, Con Cuông, Anh Sơn, Thanh Chương, Quế Phong cần tập trung chỉ đạo UBND các xã; thôn, bản vùng biên nhằm tuyên truyền đầy đủ cho nhân dân hiểu được tính chất nguy hiểm của dịch Cúm gia cầm chủng H7N9; đồng thời tổ chức người dân ký cam kết không tham gia vận chuyển, buôn bán gia cầm, sản phẩm gia cầm qua biên giới, nhất là vận chuyển qua các con đường tiểu ngạch.
Chỉ đạo các ngành liên quan bao gồm Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Công an, Quản lý thị trường, Thú y tăng cường tuần tra, kiểm soát ngăn chặn nhập lậu gia cầm, sản phẩm gia cầm quacửa khẩu, đường mòn, lối mở, nơi tập kết gia cầm, sản phẩm gia cầm. Kịp thời phát hiện và xử lýnghiêm, triệt để tất cả các trường hợp tham gia hoặc tiếp tay cho các hoạt động vận chuyển, kinh doanh gia cầm và sản phẩm gia cầm nhập khẩu trái phép qua biên giới.
Các huyện, thành phố, thị xã không thuộc huyện biên giới: Chỉ đạo các lực lượng chức năng: Quản lý thị trường, Công an, Thanh tra Giao thông, Ban quản lý bến xe, ga tàu phối hợp chặt chẽ với lực lượng Thú y cấp tỉnh, Trạm thú y cấp huyện đưa ra các biện pháp cụ thể để tổ chức kiểm tra, kiểm soát việc buôn bán, vận chuyển, lưu thông gia cầm, sản phẩm gia cầm;
Đặc biệt chú ý các bến xe, ga tàu, các điểm đậu xe giao nhận hàng dọc đường; kiểm tra các cá nhân, tổ chức cung ứng gia cầm giống, các điểm tập kết kinh doanh, buôn bán gia cầm sống, sản phẩm gia cầm trên địa bàn; Phối hợp với Ban quản lý các bến xe, ga tàu kiểm tra, xử lý các chủ xe khách, trưởng tàu tiếp tay vận chuyển trái phép gia cầm, sản phẩm gia cầm về địa bàn tỉnh tiêu thụ; Yêu cầu chủ cơ sở làm cam kết không buôn bán, kinh doanh gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập lậu, không rõ nguồn gốc hoặc chưa qua kiểm dịch.
Chi cục Thú y thực hiện kiểm dịch chặt chẽ gia cầm, sản phẩm gia cầm vận chuyển nội, ngoại tỉnh; tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng liên ngành trong kiểm tra, kiểm soát, bắt giữ và xử lý vi phạm vận chuyển gia cầm và sản phẩm gia cầm ra, vào địa bàn tỉnh, nhất là gia cầm, sản phẩm gia cầm từ các tỉnh phía Bắc vào.
Sở Công thương: Chủ trì phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan và UBND cấp huyện thường xuyên theo dõi, nắm chắc tình hình vận chuyển, kinh doanh gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập khẩu trái phép; kịp thời báo cáo những diễn biến bất thường, các tổ chức, cá nhân vi phạm và các đơn vị, địa phương để xẩy ra nhiều vụ việc vi phạm, kéo dài; đề xuất biện pháp xử lý; chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ lực lượng Quản lý thị trường, lực lượng chống buôn lậu và gian lân thương mại các địa phương trong quá trình thực hiện.
Sở Y tế: Hướng dẫn các biện pháp phòng ngừa chủ động đối với bệnh cúm A (H7N9) trên người.
Công an Tỉnh: Chỉ đạo các lực lượng chức năng tiếp tục điều tra, theo dõi nắm tình hình, cập nhật danh sách và có biện pháp xử lý, răn đe các đối tượng có biểu hiện hoạt động buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ gia cầm nhập lậu; phối hợp với các lực lượng liên quan, đặc biệt là Thú y tổ chức đấu tranh bắt giữ, xử lý nghiêm các đối tượng cố tình vi phạm.
Công bố 4 kịch bản chống cúm H7N9
Ông Nguyễn Văn Kính, GĐ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, cho rằng không chỉ H7N9, thời điểm này không nên chủ quan với tất cả các loại virút cúm.
Trưởng khoa điều trị tích cực BV Bạch Mai, Nguyễn Gia Bình cho rằng bệnh nhân nhiễm H7N9 không khác nhiều so với người nhiễm chủng cúm gia cầm H5N1, cùng có biểu hiện viêm phổi diễn biến nhanh, suy hô hấp, suy phủ tạng dẫn đến tử vong.
Tại Việt Nam, Cục Y tế dự phòng vừa xác nhận một trường hợp tử vong do cúm A/H1N1 đại dịch tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư và một trường hợp tử vong do cúm gia cầm H5N1 tại Đồng Tháp. Ông Nguyễn Văn Kính, GĐ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, cho rằng không chỉ H7N9, thời điểm này không nên chủ quan với tất cả các loại virút cúm.
Ngừa lây nhiễm thế nào?
Tại cuộc họp của hội đồng chuyên môn xây dựng hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng lây nhiễm cúm H7N9 diễn ra ngày 9-4, GĐ Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư Nguyễn Văn Kính cho rằng virút H7N9 còn nguy hiểm hơn H5N1, do mặc dù có những đoạn gen là gen cúm gia cầm, nhưng H7N9 lại chưa được tìm thấy ở gia cầm. Ông Kính cho biết tại VN chưa có bệnh nhân bị nhiễm virút này.
Nhưng ngay từ khi Trung Quốc có những bệnh nhân cúm H7N9 đầu tiên, các ông đã liên lạc với các bác sĩ điều trị Trung Quốc và xác định được chủng cúm này có những nét tương đồng khi cùng gây viêm phổi, suy hô hấp, còn nhạy cảm với thuốc kháng virút Tamiflu. “Viêm phổi ở bệnh nhân H7N9 diễn biến nhanh hơn H5N1. Tình trạng suy tim, phổi ở bệnh nhân cúm H7N9 không bằng bệnh nhân nhiễm H5N1, nhưng hiện tượng hoại cơ thì nhiều hơn” - ông Kính cho biết.
Biện pháp phòng ngừa cúm H7N9 đặt lên hàng đầu là phòng hộ lao động, rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với gia cầm. Các biện pháp tiếp theo để phòng nhiễm H7N9 sang người gồm không buôn bán, vận chuyển, giết mổ, sử dụng thịt gia cầm chưa được kiểm dịch đúng quy định, không sử dụng, giết mổ, vận chuyển gia cầm, sản phẩm gia cầm không đảm bảo an toàn thực phẩm.
Khi phát hiện gia cầm ốm, chết phải báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn. Trường hợp có khó thở, đau ngực, sốt, ho, nhất là người từ vùng dịch, phải đến ngay cơ sở y tế để được điều trị và chẩn đoán kịp thời.
Chống dịch triệt để nhưng phải tiết kiệm
Thứ sáu này, Bộ Y tế sẽ tổ chức tập huấn cho các bệnh viện phác đồ chẩn đoán, điều trị và phòng lây nhiễm H7N9 vừa được xây dựng và ban hành. Một kế hoạch phòng chống cúm H7N9 với 4 kịch bản: chưa có ca bệnh ở VN, có ca bệnh nhưng ở mức độ tản phát, dịch lây lan ra cộng đồng, dịch lây từ người sang người với 4 kế hoạch đối phó đã được công bố.
So với các vụ dịch H5N1, H1N1 đại dịch trước đó, các động thái nhằm ngăn chặn dịch đã nhanh chóng hơn đáng kể. Tuy nhiên, một quan chức phụ trách công tác phòng chống cúm H7N9 của Bộ Y tế thành thật: chống dịch triệt để, nhưng cần phải tiết kiệm. Trước mắt đã có các thiết bị chống dịch như máy đo thân nhiệt, máy thở, thuốc… từ vụ dịch H5N1, H1N1 trước đây chứ không nên mua sắm tràn lan.
Tại buổi kiểm tra công tác chuẩn bị chống dịch H7N9 tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư vừa rồi, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đã yêu cầu toàn bộ bệnh nhân cúm H7N9 ở Hà Nội (nếu có) sẽ tập trung về Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, sau đó mới giãn ra các bệnh viện vệ tinh Xanh Pôn, Thanh Nhàn, Bắc Thăng Long, Đức Giang của Hà Nội.
Ông Long cũng yêu cầu các bệnh viện rà soát các trang thiết bị hiện có, đánh giá khả năng đáp ứng chống dịch và cho biết thời điểm này VN chưa áp dụng tờ khai sức khỏe với người nhập cảnh. Tùy theo điều kiện, Bộ Y tế sẽ quyết định áp dụng tờ khai sức khỏe tại cửa khẩu.