Điểm qua tình hình kháng thuốc chống virus loại Oseltamivir
Công ty dược phẩm Thụy Sĩ - Roche xác nhận trường hợp kháng thuốc Tamiflu thứ hai đối với virus cúm A/H1N1 trong chưa đầy một tuần. Theo một người phát ngôn của Roche, bệnh nhân kháng thuốc Tamiflu là một bà mẹ có con bị nhiễm virus cúm A/H1N1. Bệnh nhân sau đó đã được chữa bằng thuốc chống virus Relenza của công ty dược phẩm Anh GlaxoSmithKline (GSK). Trong một diễn biến khác, Bộ trưởng Y tế Anh Andy Burnham cảnh báo đến cuối tháng 8, nước này có thể có hơn 100.000 ca nhiễm cúm A/H1N1 mỗi ngày nếu tỷ lệ lây nhiễm hiện nay không thay đổi. Dù vậy, cố vấn y tế của chính quyền Anh Liam Donaldson đảm bảo những biện pháp phòng ngừa virus cúm A/H1N1 vẫn nằm trong vòng kiểm soát.
Vào ngày 8 tháng 7 năm 2009, theo tin từ Geneva Thụy Sĩ, Tổ chức Y tế thế giới đã thông báo cho các nhà chức trách y tế ở Đan Mạch, Nhật Bản và đặc khu hành chính Hồng Kông, Trung Quốc về sự xuất hiện virus cúm A/ H1N1 kháng với loại thuốc oseltamivir (biệt dược Tamiflu) dựa trên các kết quả thử nghiệm la bô. Những virus này được phát hiện trên 3 bệnh nhân nhưng biẻu hiện bệnh không nặng và tất cả nay đã hồi phục, kết quả điều tra cũng không phát hiện loại virus kháng thuốc này trên những người tiếp xúc chặt chẽ với 3 bênh nhân trên, các virus này trong khi kháng với oseltamivir nhưng lại còn nhạy với thuốc zanamivir.
Gần 1000 virus trong đại dịch cúm A/H1N1 được đánh giá tại các la bô của Mạng lưới giám sát cúm toàn cầu (Global Influenza Surveillance Network) để kiểm tra về vấn đề kháng thuốc. Tất cả những virus khác đều tỏ ra còn nhạy với cả oseltamivir và zanamivir. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và các đối tác sẽ phải tiếp tục tiến hành công tác giám sát vấn đề virus cúm kháng thuốc. Do đó, dựa trên các thông tin hiện có thì tình hình kháng thuốc chỉ xảy ra trên một số ca, rải rác. Vào thời điểm này không có bằng chứng chỉ ra rằng sự lan rộng kháng thuốc chống virus trong đại dịch cúm A/H1N1. Song dựa trên các đánh giá về nguy cơ này, hiện chưa có thay đổi nào trong hướng dẫn điều trị do WHO đưa ra, những thuốc chống virus vẫn là những thuốc chính được khuyến cáo sử dụng theo quy định và đáp ứng với bệnh dịch trong cộng đồng.
Riêng tại Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Huy Nga, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng và Môi trường (Bộ Y tế) thông báo tại Hội thảo xây dựng kế hoạch truyền thông ưu tiên ứng phó với đại dịch cúm A (H1N1) diễn ra ngày 10/7, rằng đại dịch cúm A (H1N1) mới lan nhanh hơn đại dịch cũ. Các đại dịch xảy ra trước đây thường mất khoảng 6 tháng để lan tràn toàn cầu, nhưng đại dịch cúm A (H1N1) lần này chỉ mới xảy ra trong vòng 2 tháng đã kịp lây lan ra 135 quốc gia và vùng lãnh thổ ở khắp các châu lục trên thế giới khiến 94.512 người mắc bệnh, 429 người tử vong. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế thế giới cũng thừa nhận, trên thực tế, số người mắc còn có thể cao gấp 20 lần con số đã được ghi nhận ở các phòng xét nghiệm. Hiện có khoảng 14 quốc gia trên thế giới dịch đã lan truyền trong cộng đồng, bao gồm cả một số nước trong khu vực Đông Nam Á có số mắc cao và đã ghi nhận trường hợp tử vong như Singapore. Thái Lan, và Philippines. Tình hình dịch đã vượt ra khỏi tầm kiểm soát của ngành y tế các nước này. Trước đó, tại cuộc họp Ban chỉ đạo quốc gia phòng chống đại dịch cúm ở người chiều ngày 8/7, Tiễn sĩ Nguyễn Huy Nga cũng cho biết, qua 40 ngày kể từ bệnh nhân cúm A (H1N1) đầu tiên, Việt Nam vẫn chưa có dịch lây lan ra cộng đồng. Mặc dù nhiều quốc gia đã bỏ quy trình giám sát và cách ly các ca cúm do có quá nhiều bệnh nhân, nhưng VN vẫn duy trì được việc này, đồng thời xử lý triệt để ổ dịch, nhờ có hệ thống dự phòng bao phủ khắp các tỉnh/TP. Tuy nhiên, tiên lượng là dịch có thể lan ra cộng đồng bất cứ lúc nào, do đó vấn đề truyền thông phòng chống dịch là một vấn đề hết sức quan trọng, làm sao để mọi người dân đều hiểu được mức độ quan trọng của đại dịch, khi xuất hiện bất cứ chùm ca bệnh hoặc vụ dịch cúm nào ở cộng đồng, trường học, công sở kể cả không có nguồn lây từ người nhập cư, người dân sẽ lập tức báo ngay với cơ quan y tế. Có như thế, mạng lưới giám sát cúm mới có thể phát hiện kịp thời ca bệnh trước khi bùng phát ào ạt thành dịch lớn trong cộng đồng.
Liên quan đến hiện tượng có dấu hiệu kháng thuốc ở một số ca bệnh đang điều trị tại Viện Các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới quốc gia, Tiến sĩ Lý Ngọc Kính, Cục trưởng Cục quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, kể từ khi Việt Nam có ca nhiễm cúm A (H1N1) đầu tiên đến nay, phần lớn bệnh nhân sau 2 - 3 ngày điều trị đều hết sốt, các triệu chứng cúm giảm rõ rệt và xét nghiệm đều cho kết quả âm tính với cúm A (H1N1). Điều này cho thấy, phác đồ điều trị của Bộ Y tế là hiệu quả. Tuy nhiên, Bộ Y tế cũng đã dự trữ thêm một loại thuốc cũng có tác dụng điều trị cúm A (H1N1), đó là thuốc Relenza (một loại thuốc kháng virut xuất hiện sau Tamiflu) để thay thế cho Tamiflu nếu xảy ra tình trạng kháng thuốc. Dù vậy, Bộ Y tế khuyến cáo người dân không nên lạm dụng các loại thuốc kháng virus, phòng nguy cơ thuốc kháng trên diện rộng bệnh nhân thì việc điều trị khó khăn hơn vì Tamiflu hiện vẫn là loại thuốc điều trị cúm A (H1N1) hiệu quả và phổ biến trên thế giới, cũng như tại Việt Nam.
Gần đây hơn, các trang web của nổi tiếng về y học cũng đã đăng tải các thông tin về tình hình kháng thuốc Tamiflu như các tít lớn “CDC Health Alert Network (HAN) Info Service Message: Three Reports of Oseltamivir Resistant Novel Influenza A (H1N1) Viruses” (http://www.cdc.gov/h1n1flu/); Oseltamivir Resistance during Treatment of Influenza A (H5N1) Infection (http://content.nejm.org); hoặc Influenza A(H1N1) virus resistance to oseltamivir (http://www.who.int/csr/disease/influenza/oseltamivir_summary/),...
Triển vọng một vaccine phòng cúm A/H1N1 đã đến gần
Nhật Bản sẽ điều chế vaccine vào tháng này và dự kiến vào cuối năm nay sẽ tiến hành chương trình tiêm chủng quốc gia cho 2,5 triệu người dân nước này. Theo thông báo mới nhất của Ủy ban Tư vấn quốc gia phòng chống cúm A/H1N1 của Nhật Bản cho biết tổng số bệnh nhân mắc dịch cúm này đã lên tới hơn 900 người.Trước nguy cơ dịch cúm ngày càng lan rộng trên khắp đất nước Nhật Bản, tại Tokyo đã diễn một Hội nghị bàn về biện pháp chống dịch cúm A/H1N1. Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch Ủy ban quốc gia phòng chống cúm A/H1N1- giáo sư Omisigeru cho biết vào đầu tháng 7 tới, Nhật Bản sẽ điều chế vaccine cho loại dịch bệnh này, dự định vào cuối năm nay sẽ tiến hành chương trình tiêm chủng quốc gia cho 2,5 triệu người dân nước này. Đối tượng ưu tiên là trẻ em và phụ nữ có thai. Bộ Y tế Nhật Bản trong mấy ngày qua đưa ra chỉ thị thắt chặt kiểm dịch tại sân bay cửa khẩu quốc tế, tiến hành cách ly nghiêm ngặt bệnh nhân nghi nhiễm cúm A/H1N1 nhằm tránh lây lan mang tính tập thể. Phát hành phiếu điều tra sức khỏe cho tất cả những công dân Nhật Bản và người nước ngoài nhập cảnh vào Nhật Bản.
Trong khi chờ đợi một vaccine hữu hiệu ra đời và áp dụng phòng bệnh cho tất cả mọi người, việc làm cần nhất vẫn phải thực hiện tất cả các biện pháp phòng bệnh theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế thế giới và Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo.