Bệnh bại liệt là một bệnh lây nhiễm rất cao gây ra bởi virus xâm nhập vào hệ thần kinh và có thể gây ra liệt toàn thân trong vòng một vài giờ. Virus xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng và nhân lên ở trong ruột, triệu chứng ban đầu là sốt, mệt mỏi, nhức đầu, nôn mửa, cứng cổ và đau ở các chi.
Bệnh bại liệt và các triệu chứng (Polio and its symptoms)
Cập nhật tháng 3/2014. WHO - Bệnh bại liệt là một bệnh lây nhiễm rất cao gây ra bởi virus xâm nhập vào hệ thần kinh và có thể gây ra liệt toàn thân trong vòng một vài giờ. Virus xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng và nhân lên ở trong ruột, triệu chứng ban đầu là sốt, mệt mỏi, nhức đầu, nôn mửa, cứng cổ và đau ở các chi. Một trong 200 ca bệnh dẫn đến liệt không hồi phục (thường ở chân), trong số những người bị liệt thì có 5% đến 10% chết khi cơ thở trở nên bất động.
Người có nguy cơ cao nhất (People most at risk)
Bại liệt ảnh hưởng chủ yếu đến trẻ em dưới 5 tuổi
Dự phòng (Prevention)
Không có thuốc điều trị bệnh bại liệt, chỉ có thể phòng ngừa bằng vaccin bại liệt cho uống nhiều lần có thể bảo vệ trẻ em suốt đời
Số ca mắc trên toàn cầu (Global caseload)
Số ca bại liệt đã giảm hơn 99% kể từ năm 1988, theo một ước tính với 350.000 ca trong hơn 125 quốc gia lưu hành sau đó chỉ còn 406 ca được báo cáo trong năm 2013, số ca này bao gồm chỉ có160 ca trong các nước lưu hành, sự lây lan mang tính quốc tế từ các khu vực lưu hành vào các khu vực không còn bệnh bại liệt chiếm phần còn lại. Vào năm 2014, chỉ còn duy nhất 3 quốc gia trên thế giới vẫn còn lưu hành bệnh với khu vực địa lý nhỏ nhất trong lịch sử. Trong 3 chủng virus bại liệt hoang dại (typ1, typ 2 và typ 3), virus bại liệt hoang dại typ 2 đã được thanh toán vào năm 1999 và số ca virus bại liệt hoang dại typ 3 xuống đến mức thấp nhất chưa từng có với trường hợp cuối cùng được báo cáo vào tháng 4 năm 2012 từ Pakistan.
Sáng kiến thanh toán bệnh bại liệt trên toàn cầu (The Global Polio Eradication Initiative)
Phát động(Launch)
Trong năm 1988, tại kỳ họp lần thứ 41 của Đại Hội đồng Y tế thế giới đã thông qua một nghị quyết thanh toán bệnh bại liệt trên toàn thế giới, đánh dấu sự ra mắt của Sáng kiến thanh toán bệnh bại liệt trên toàn cầu (Global Polio Eradication Initiative_GPEI), dẫn đầu bởi chính phủ cácquốc gia, WHO, Rotary International, Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), UNICE và được hỗ trợ bởi các đối tác quan trọng bao gồm cả Quỹ Bill và Melinda Gates. Sáng kiến này theo sau việc xác nhận thanh toán bệnh đậu mùa vào năm 1980, tiến bộ trong những năm 1980s hướng tới việc loại trừ virus bại liệt ở châu Mỹ và cam kết của Rotary International gia tăng ngân quỹ để bảo vệ trẻ em khỏi căn bệnh này.
Tiến bộ (Progress)
Nhìn chung từ khi GPEI được khởi xướng số lượng các ca bại liệt đã giảm hơn 99%, trong năm 2014 chỉ có 3 quốc gia trên thế giới vẫn còn lưu hành bệnh bại liệt là Nigeria, Pakistan và Afghanistan. Năm 1994, khu vực châu Mỹ của WHO đã được chứng nhận không còn bệnh bại liệt, sau đó năm 2000 là khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO và tháng 6/2002 là khu vực châu Âu của WHO. Ngày 27/3/2014, Khu vực Đông Nam Á của WHO được chứng nhận là không cònbệnh bại liệt, có nghĩa là sự lan truyền virus bại liệt hoang dại đã bị gián đoạn trong khối này bao gồm 11 quốc gia trải dài từ Indonesia đến Ấn Độ. Thành tựu này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thanh toán bệnh bại liệt trên toàn cầu với 80% dân số thế giới hiện đang sống ở các khu vực được chứng nhận không còn bệnh bại liệt (certified polio-free regions). Trong số 3 typ virus bại liệt hoang dại (typ1, typ 2 và typ 3) thì sự lan truyền virus hoang dại typ 2 đã được làm ngừng lại thành công (từ năm 1999). Hơn 10 triệu người hiện nay đi bộ, những người nếu không đi sẽ bị liệt; ước tính có hơn 1,5 triệu trường hợp tử vong ở trẻ em đã được ngăn chặn, thông qua việc cho uống vitamin A một cách hệ thống trong các hoạt động tiêm chủng bại liệt.
Cơ hội và nguy cơ: một cách tiếp cận khẩn cấp(Opportunity and risks: an emergency approach)
Các chiến lược loại trừ bệnh bại liệt hiệu quả khi chúng được thực hiện đầy đủ, điều này được thể hiện rõ bởi sự thành công của Ấn Độ trong việc ngăn chặn bệnh bại liệt vào tháng 1/2011, người ta có thể cho rằng đây là nơi thách thức hầu hết về mặt kỹ thuật và chứng nhận không còn bệnh bại liệt của toàn bộ khu vực Đông Nam Á của WHO diễn ra vào tháng 3/2014.Tuy nhiên, thất bại để thực hiện phương pháp tiếp cận chiến lược dẫn đến sự lan truyền liên tục của virus. Sự lan truyền đang tiếp tục ở Nigeria, Pakistan và Afghanistan thất bại trong việc ngăn chặn bệnh bại liệt ở các khu vực còn lại cuối cùng có thể dẫn đến 200.000 trường hợp mới mỗi năm, trong vòng 10 năm ở tất cả các nơi trên thế giới.Ghi nhận cả cơ hội dịch tễ học và những nguy cơ đáng kể của sự thất bại tiềm năng, Đại Hội đồng Y tế thế giới vào tháng 5/2012 đã thông qua một nghị quyết tuyên bố hoàn thành việc thanh toán bại liệt một chương trình khẩn cấp cho y tế công cộng toàn cầu và kêu gọi sự phát triển của một chiến lược kết thúc và thanh toán bệnh bại liệt toàn diện tới năm 2018 để đảm bảo một thế giới không còn bại liệt kéo dài.
Sau đó, 3 quốc gia lưu hành bại liệt còn lại đưa ra kế hoạch hành động khẩn cấp ở mức quốc gia, giám sát trong mỗi trường hợp bởi người đứng đầu của nhà nước và các cơ quan đối tác của GPEI cũng di chuyển hoạt động của họ sang một nơi khẩn cấp, hoạt động dưới sự bảo trợ của kế hoạch hành động khẩn cấp toàn cầu 2012-2013. Đến đầu năm 2013, tác động của các phương pháp khẩn cấp đang được nhìn thấy với số lượng thấp nhất các trường hợp được báo cáo trong số ít huyện của các nước ít hơn bất cứ lúc nào trước đó.Kể từ đó, kế hoạch chiến lược kết thúc và thanh toán bệnh bại liệt mới giai đoạn 2013-2018 được phát triển, với sự tham vấn các quốc gia bị ảnh hưởng bởi bại liệt, các bên liên quan, các nhà tài trợ, các đối tác và các cơ quan tư vấn quốc gia và quốc tế. Kế hoạch mới được trình bày tại Hội nghị thượng đỉnh vaccin toàn cầu tại Abu Dhabi, các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) vào cuối tháng/2013 là kế hoạch đầu tiên để thanh toán tất cả các typ bệnh bại liệt cùng một lúc-cả hai đều do virus bại liệt hoang dại và do virus bại liệt có nguồn gốc từ vaccin.
Các nhà lãnh đạo toàn cầu và các nhà từ thiện cá nhân báo hiệu sự tự tin của họ trong kế hoạch bằng cách cam kết chi ba phần tư của dự án 5,5 tỷ đô la chi phí của kế hoạch trong 6 năm. Họ cũng kêu gọi các nhà tài trợ bổ sung cho cam kết trả trước thêm 1,5 tỷ đô la cần thiết để đảm bảo một thế giới không có bại liệt kéo dài.
Lợi ích tương lai của việc thanh toán bệnh bại liệt (Future benefits of polio eradication)
Một khi bệnh bại liệt được thanh toán, thế giới có thể ăn mừng sự cứu nguy về một vấn đề y tế công cộng chính yếu toàn cầu và sẽ đưa lại lợi ích cho tất cả mọi người như nhau cho dù họ sống ở đâu. Mô hình kinh tế phát hiện ra rằng thanh toán bệnh bại liệt sẽ tiết kiệm ít nhất 40 đến 50 tỷ đô la trong 20 năm tới, chủ yếu là ở các nước có thu nhập thấp. Quan trọng nhất, thành công sẽ có nghĩa là không có trẻ con chịu tác động khủng khiếp của bệnh gây ra liệt suốt đời.