Virus Ebola đột biến nhanh chóng
Ngày 28/8/2014. CHICAGO - Các nghiên cứu về gen của Ebola ở Sierra Leone cho thấy virus đột biến nhanh chóng (Gene studies of Ebola in Sierra Leone show virus mutating fast). Nghiên cứu về gen của một số các ca bệnh Ebola đầu tiên ở Sierra Leone cho thấy hơn 300 thay đổi gen ở virus khi nó nhảy từ người này sang người khác, sự thay đổi có thể làm giảm hiệu quả của các xét nghiệm chẩn đoán và điều trị thử nghiệm đang thực hiện hiện nay, các nhà nghiên cứu cho biết hôm thứ năm. "Chúng tôi tìm thấy virus đang làm những gì virus làm, đó là đột biến", Pardis Sabeti của Đại học Harvard và Viện Broad, người đứng đầu cuộc nghiên cứu lớn của các mẫu lấy từ 78 người ở Sierra Leone cho biết tất cả những người bị bệnh có thể được truy tìm từ một người chữa lành bởi đức tin tuyên bố về một sự điều trị khỏi bệnh đã thu hút bệnh nhân Ebola từ Guinea, nơi mà các virus đầu tiên được thu nhận.
Kết quả nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Science cho thấy virus đang đột biến nhanh chóng và theo những cách mà có thể ảnh hưởng đến chẩn đoán hiện tại và các thuốc điều trị và vaccine trong tương lai như vaccine Ebola của hãng dược phẩm GlaxoSmithKline-loại vaccine chỉ được theo dõi nhanh trong các thử nghiệm lâm sàng bắt đầu hoặc thuốc kháng thể Zmapp-loại thuốc đang được phát triển bởi hãng sinh dược phẩm công nghệ sinh học California Mapp.
 |
| Nhân viên y tế MSF chuẩn bị trại cách ly ELWA trong chuyến viếng thăm của Điều phối viên cấp cao của Liên Hợp Quốc (UN) cho Ebola David Nabbaro, tại trại ở Monrovia, ngày 23/8/2014 |
Các phát hiện này xuất hiện khi Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết dịch bệnh có thể lây nhiễm cho hơn 20.000 người và lây lan sang các quốc gia khác, một đại diện của WHO có thể không đưa ra bình luận ngay lập tức về nghiên cứu về gen mới nhất. Đồng tác giả nghiên cứu Robert Garry của Đại học Tulane cho biết virus đột biến nhanh gấp đôi tỷ lệ ở người so với khi nó ở trong các vật chủ động vật như dơi ăn quả (fruit bats). Garry cho biết nghiên cứu đã cho thấy những thay đổi trong glycoprotein, loại protein bề mặt gắn kết virus vào các tế bào của con người, cho phép virus bắt đầu sao chép trong vật chủ người của nó: "Đó cũng là những gì mà hệ thống miễn dịch của bạn sẽ nhận ra". Trong một bước đi bất thường, các nhà nghiên cứu đăng tải các trình tự gen trực tuyến ngay khi họ có sẵn cho các nhà nghiên cứu khác sớm tiếp cận với dữ liệu.
Erica Ollmann Saphire của Viện Nghiên cứu Scripps ở La Jolla, California đã kiểm tra các dữ liệu để xem nếu nó tác động đến 3 kháng thể trong ZMapp, một loại thuốc khan hiếm đã được thử nghiệm trên một số cá nhân, trong đó có hai nhà truyền giáo người Mỹ bị nhiễm Ebola ở Sierra Leone và những người đã phục hồi. "Có vẻ như họ không bị ảnh hưởng bởi ZMapp", Saphire-Giám đốc một tập đoàn phát triển các phương pháp điều trị kháng thể đối với virus Ebola và các virus liên quan cho biết: “Tuy nhiên, các dữ liệu sẽ rất quan trọng nếu nhìn thấy bất kỳ của các kháng thể khác trong số các thuốc hoặc vaccine của chúng tôi có thể bị ảnh hưởng". Theo Saphire, tốc độ mà Sabeti và các đồng nghiệp lập bản đồ những thay đổi gen trong virus cung cấp cho các nhà nghiên cứu thông tin "cũng sẽ rất quan trọng" (will also be critical) cho các công ty phát triển các thuốc điều trị dựa trên RNA. Điều đó có thể ảnh hưởng đến các thuốc điều trị được tiến hành từ công ty dược phẩm Tekmira có trụ sở ở Vancouver và công ty Profectus BioSciences của Tarrytown, New York.
Một phần của những gì làm cho các dữ liệu hữu ích là hình ảnh chính xác nó vẽ khi dịch bệnh đang diễn ra, Sabeti đã dành nhiều năm làm việc ở phòng thí nghiệm của mình, các đồng nghiệp tại Tulane, Bộ Y tế và vệ sinh môi trường Sierra Leone trong việc phát triển một mạng lưới đáp ứng với sốt Lassa, một loại virus tương tự như Ebola-loài virus hiện đang gây ra đại dịch ở Tây Phi. Một số tác giả nghiên cứu hy sinh mạng sống của họ cho khoa học bao gồm Tiến sĩ Sheik Humarr Khan, người bác sỹ "anh hùng" (hero) thân yêu làm việc tại Bệnh viện Kenema, người chết vì Ebola. Nhóm nghiên cứu đã làm giám sát trong vòng 2 tháng khi ca Ebola đầu tiên đến từ Guinea vào ngày 25/5/2014. Ca bệnh đó liên quan đến một "sowei" hoặc người chữa bệnh của bộ lạc và các nạn nhân Ebola đòi bồi thường do sự dụ dỗ là điều trị được bệnh ở gần Guinea. "Khi bà bị nhiểm Ebola và qua đời, đã có rất nhiều người đã đến dự tang lễ", một trong số đó là một phụ nữ mang thai trẻ sau đó đã trở nên bị nhiễm bệnh và đến Bệnh viện Kenema, nơi cô ta được chẩn đoán bị Ebola. Garry nói với đội ngũ giám sát Lassa tại chỗ, họ nhanh chóng bắt đầu thử nghiệm mẫu: "Chúng tôi đã có thể nắm bắt được sự lây lan ban đầu từ một người nào đó và làm theo tất cả các tiếp xúc này và tất cả mọi thứ với trình tự gen".
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng một kỹ thuật gọi là sắp xếp chuyên sâu (deep sequencing), trong đó trình tự gen được thực hiện nhiều lần để tạo ra kết quả đặc hiệu cao cho phép họ thấy không chỉ nhìn thấy virus đột biến từ người này sang người khác như thế nào mà còn biết làm thế nào nó đột biến trong các tế bào trong cùng một người. Theo Garry, những gì không rõ ràng từ nghiên cứu là liệu có phải các đột biến đang làm tăng tốc dịch bệnh bằng cách cho phép các virus phát triển tốt hơn ở con người và trở nên lây lan dễ dàng hơn, điều đó đòi hỏi phải có thêm các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm.
Các cuộc đua thử nghiệm thuốc và vaccine
Vaccine Ebola từ hãng dược phẩm GSK được theo dõi nhanh chóng khi thử nghiệm lâm sàng
Ngày 28/8/2014. LONDON/NEW YORK - Một thử nghiệm vaccine Ebola từ hãng GlaxoSmithKline đang được theo dõi nhanh chóng khi đưa vào nghiên cứu ở người và công ty có kế hoạch xây dựng một kho dự trữ lên đến 10.000 liều cho việc triển khai khẩn cấp, nếu kết quả là tốt. Các công trình nghiên cứu đang được tăng tốc với nguồn tài trợ từ một tập đoàn quốc tế, phản ánh mối quan tâm về vụ dịch tồi tệ nhất của căn bệnh đã giết chết hơn 1.500 người ở Tây Phi.
Vaccine của GSK được đồng phát triển với Viện y tế quốc gia Hoa Kỳ Y tế (NIH) dự kiến sẽ được sử dụng cho các tình nguyện viên khỏe mạnh ở Anh và Hoa Kỳ từ khoảng giữa tháng 9/2014, sau đó chương trình được mở rộng tới Gambia và Mali. Vào hôm thứ năm, hãng dược phẩm lớn nhất của Anh cho biết các thử nghiệm giai đoạn I sẽ bắt đầu ngay sau khi nhận được phê chuẩn đạo đức và pháp lý. Viện Dị ứng và các bệnh truyền nhiễm của NIH cũng đang nghiên cứu trên một chương trình rộng lớn hơn của các thử nghiệm lâm sàng bao gồm các thử nghiệm một phiên bản của vaccine GSK có thể chống lại một chủng thứ hai của Ebola cũng như một chủng ở Tây Phi. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu Mỹ có kế hoạch thử nghiệm ở người một loại vaccine được phát triển bởi các nhà khoa học của chính phủ Canada đã được cấp giấy phép với New Link Genetics. Các thử nghiệm được công bố sẽ ghi tên cáctình nguyện khỏe mạnh với mục tiêu xác định liệu vaccine này có an toàn và liệu nó có gây ra một đáp ứng miễn dịch bảo vệ hay không. Mục đích là hoàn thành các thử nghiệm này vào cuối năm 2014, sau đó các vaccine có thể được triển khai trên cơ sở khẩn cấp.
 |
| Logo của GlaxoSmithKline (GSK) được nhìn thấy trên tòa nhà văn phòng. |
Cuộc đua thử nghiệm (Race to test)
Trong một đánh giá ảm đạm về căn bệnh chết người này, vào hôm thứ năm WHO cho rằng vụ dịch Ebola hiện nay đang tiếp tục đẩy nhanh tốc độ và có thể lây nhiễm cho hơn 20.000 người. Jeremy Farrar, Giám đốc tổ chức từ thiện y tế Wellcome Trust đang giúp đỡ để tài trợ cho các thử nghiệm vaccine cho biết hiệu quả của các vaccine và các loại thuốc chỉ có thể được đánh giá trong vụ dịch vì vậy điều quan trọng đối với sản phẩm là thử nghiệm ngay bây giờ. GSK có kế hoạch bắt đầu chế tạo ra khoảng 10.000 liều vaccine bổ sung cùng một lúc với các thử nghiệm lâm sàng ban đầu, vì vậy nếu họ thành công thì vaccine có thể được cung cấp ngay lập tức cho một chương trình chủng ngừa khẩn cấp. NewLink cũng đã ký hợp đồng để sản xuất nhằm gia tăng nguồn cung cấp vaccine. Ban chỉ đạo gồm các quan chức cấp cao từ NIH và Bộ Quốc phòng Mỹ cũng đã thông qua vào tuần trước bước đầu tiên trong việc sử dụng 3 phòng thí nghiệm tiên tiến để sản xuất vaccine và thuốc điều trị Ebola, một người quen thuộc với kế hoạch nói với hãng tin Reuters.
Ba phòng thí nghiệm ở Texas, Maryland và Bắc Carolina được thành lập vào năm 2012 bởi Bộ Y Tế và Dịch Vụ nhân sinh Hoa Kỳ (HHS) hợp tác với khu vực tư nhân để đối phó với đại dịch hay các mối đe dọa hóa học, sinh học, phóng xạ hoặc các mối đe dọa hạt nhân. Thuốc chủng ngừa GSK bao gồm một loại virus cảm lạnh thông thường gọi là adenovirus đã được thiết kế để mang hai gen của virus Ebola, thử nghiệm trên động vật đã chỉ ra rằng khi adenovirus gây nhiễm các tế bào thì các gen của Ebola sản xuất các protein vô hại kích thích hệ miễn dịch sản xuất kháng thể để chống lại Ebola. GSK sản xuất vaccine sau khi mua lại công ty công nghệ sinh học Okairos tại Thụy Sĩ với giá 250 triệu euro (330 triệu đô la) vào năm ngoái.
Bắt đầu thử nghiệm vaccine Ebola ở người (Human Ebola vaccine trials to begin)
Ngày 28/8/2014. VOA News - Vào hôm thứ năm, các quan chức y tế Mỹ đã công bố sự ra mắt về việc thử nghiệm một loại vaccine đầu tiên ở người, ứng cử viên vaccine đã được đồng phát triển bởi Viện Dị ứng và bệnh truyền nhiễm quốc gia và công ty dược phẩm GSK. Tiến sĩ Anthony Fauci cho biết việc nghiên cứu vaccine đã tăng tốc kể từ khi dịch bệnh Ebola lần đầu tiên được báo cáo ở Tây Phi vào cuối tháng 3/2014: "Chúng tôi thông báo việc thực hiện một nghiên cứu an toàn ở con người với số lượng nhỏ của một ứng cử viên vaccine Ebola sẽ được thử nghiệm ở đây tại NIH, đây là thử nghiệm đầu tiên trong một số thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 của vaccine Ebola mà chúng tôi được tiến hành sản xuất".
Fauci là người đứng đầu của Viện Dị ứng và bệnh truyền nhiễm quốc gia, thuộc Viện Y tế Quốc gia. Ông mô tả dịch Ebola ở Tây Phi là một "Trường hợp khẩn cấp y tế công cộng đòi hỏi rất nhiều bên tham gia vào đáp ứng với dịch bệnh, chúng tôi đã tăng tốc theo thời gian để thử nghiệm các vaccine Ebola đã được chúng tôi phát triển trong nhiều năm và sau khi đánh giá nhanh sản phẩm ứng cử viên và thiết kế thử nghiệm lâm sàng bởi Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm (Food and Drug Administration_FDA) Hoa Kỳ chúng tôi bắt đầu có tia hy vọng". Ông cho rằng các thử nghiệm sẽ dựa trên 3 phiên bản trước của vaccine Ebola, những thử nghiệm này dẫn đến việc có loại vaccine hiện đang được nghiên cứu, vào tuần tới 3 tình nguyện viên đầu tiên sẽ tham gia vào một nghiên cứu được gọi là VRC207: "Cuộc thử nghiệm nhằm mục đích vào 20 người lớn khỏe mạnh-tuổi từ 18 đến 50 tại Trung tâm nghiên cứu lâm sàng của NIH ở Bethesda, Maryland, nghiên cứu này sẽ đánh giá sự an toàn của vaccine thử nghiệm và xem liệu nó có tạo ra một đáp ứng miễn dịch ở người lớn khỏe mạnh hay không-dựa trên nghiên cứu động vật của chúng tôi để có thể dự đoán hiệu quả trong việc ngăn chặn các ca mắc phải Ebola". Fauci cho biết các nghiên cứu trước đó của vaccine thử nghiệm thực hiện rất tốt trong việc bảo vệ động vật linh trưởng không bị lây nhiễm Ebola. Ứng cử viên vaccine hiện nay sử dụng một con virus cúm ở tinh tinh. Virus mang một gen liên quan đến protein bề mặt của các chủng virus Ebola Zaire và Sudan. Chủng Ebola Zaire được cho là gây ra đại dịch ởTây Phi. "Điều quan trọng phải biết rằng gen Ebola có trong vaccine nghiên cứu không thể gây ra cho một cá nhân được tiêm phòng bị nhiễm Ebola", ông cho biết: "Các tình nguyện viên trong thử nghiệm VRC207 sẽ được chia thành hai nhóm để thử nghiệm đầu tiên với liều thấp hơn và sau đó một liều cao hơn”.
Thuốc chủng ngừa này sẽ được sử dụng thông qua việc tiêm vào cánh tay, thử nghiệm dự kiến kéo dài 48 tuần nhưng những phát hiện ban đầu có thể được cung cấp vào cuối năm nay. Vào tháng mười, một thử nghiệm thứ hai sẽ bắt đầu ở Mỹ, Anh, Mali và Gambia thử nghiệm một ứng cử viên vaccine có chứa vật liệu di truyền đến từ chỉ một trong những chủng Ebola. Theo Fauci mặc dù nghiên cứu vaccine nhưng biện pháp phòng ngừa và ngăn chặn là cách bảo vệ tốt nhất hiện nay nhằm chống lại dịch bệnh này.
Lộ trình mở rộng quy mô ứng phó quốc tế của WHO
Ngày 28/8/2014. WHO công bố lộ trình mở rộng quy mô ứng phó quốc tế đến dịch bệnh Ebola ở Tây Phi (WHO issues roadmap to scale up international response to the Ebola outbreak in west Africa).
 |
| WHO/S. Saporito |
Hôm nay WHO vừa ban hành một lộ trình hướng dẫn và điều phối sự ứng phó cấp quốc tế đối với dịch bệnh do vi-rút Ebola tại Tây Phi nhằm mục đích ngăn chặn sự lây truyền Ebola trên phạm vi toàn thế giới trong vòng 6 đến 9 tháng, đồng thời nhanh chóng giải quyết những hậu quả do dịch bệnh tiếp tục lây lan trên phạm vi quốc tế. Lộ trình này cũng xác nhận sự cần thiết phải song song giải quyết những ảnh hưởng rộng lớn hơn về mặt kinh tế-xã hội của dịch bệnh, đáp ứng nhu cầu cấp bách về tăng cường mạnh mẽ sự ứng phó cấp quốc tế, gần 40% tổng số ca bệnh được báo cáo xảy ra trong vòng ba tuần qua. Lộ trình đã được thông báo dựa trên những ý kiến thu được từ rất nhiều đối tác bao gồm các quan chức ngành y tế tại những nước đang chịu ảnh hưởng của dịch bệnh, Liên minh châu Phi, các ngân hàng phát triển, các tổ chức khác của U.N, Tổ chức thày thuốc không biên giới (MSF) và các quốc gia đang hỗ trợ trực tiếp tài chính.Lộ trình sẽ được dùng làm tài liệu khung cho việc cập nhật các kế hoạch hoạt động chi tiết, ưu tiên dành cho các nhu cầu điều trị và các trung tâm quản lý, huy động xã hội và chôn cất an toàn. Các kế hoạch này sẽ dựa trên dữ liệu địa điểm cụ thể được trình bày trong các báo cáo tình hình thường xuyên bắt đầu trong tuần này.
Các báo cáo tình hình vạch ra bản đồ các điểm nóng, khu vực nóng, đưa ra các dữ liệu dịch tễ học cho thấy cách thức dịch bệnh tiến triển theo thời gian và thông tin những gì được biết về vị trí của các cơ sở điều trị và các phòng thí nghiệm cùng với các dữ liệu cần thiết để hỗ trợ các yếu tố khác của lộ trình. Lộ trình bao phủ các khía cạnh y tế của việc ứng phó quốc tế gồm những trở ngại chính đòi hỏi phải có sự phối hợp quốc tế như cung cấp thiết bị bảo vệ cá nhân, thuốc khử trùng và túi đựng xác. Lộ trình của WHO sẽ được bổ sung nhờ việc triển khai một chương trình hoạt động riêng biệt của toàn thể U.N, huy động những kỹ năng và năng lực của các tổ chức khác trong U.N bao gồm cả hậu cần và sự vận chuyển.
Chương trình hoạt động của toàn thể U.N nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho việc cung cấp các dịch vụ thiết yếu như lương thực và các thực phẩm dự trữ khác, cung cấp nước sạch, vệ sinh môi trường và chăm sóc sức khỏe ban đầu, các nguồn lực để thực hiện lộ trình sẽ được theo dõi riêng với sự hỗ trợ từ Ngân hàng thế giới (WB). Đây là một dịch bệnh có diễn biến nhanh với một số khía cạnh chưa từng thấy, lộ trình được ban hành hôm nay đủ linh hoạt để thích ứng với những thay đổi nhanh chóng về dịch tễ học của dịch bệnh và các nhu cầu do nó tạo ra.