Theo các hãng tin quốc tế, dịch bệnh Ebola (EVD) bùng phát ở Tây Phi từ đầu năm 2014 đến nay với số ca tử vong đã lên đến 467,WHO và Bộ trưởng y tế các nước châu Phi đã phải tổ chức hội nghị khẩn cấp nhằm có các giải pháp đáp ứng mạnh hơn với dịch bệnh chết người này.
Tình trạng dịch bệnh EVD hoành hànhở Tây Phi đã reo rắc nỗi sợ hãi của cộng đồng dân cư nơi đây cùng với bức tranh xám xịt do diễn biến ngày càng xấu hơn của dịch bệnh này, vào đầu tháng 7/2014 Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Bộ trưởng Y tế các quốc gia khu vực Tây Phi đã phải tổ chức hội nghị khẩn cấp tìm cách ứng phó với EVD và kêu gọi cộng đồng quốc tế khẩn trương áp dụng các biện pháp nhằm ngăn chặn sự bùng phát căn bệnh chết người này.
Dịch bệnh Ebola diễn biến phức tạp ở Tây Phi
Tổng số ca tử vong do Ebola ở Tây Phi lên đến 467
Ngày 1/7/2014. VOA News - Tổng số ca tử vong do Ebola ở Tây Phi lên đến 467 (West Africa Ebola Toll Rises to 467). Các quan chức y tế Tây Phi sẽ nhóm họp tại Ghana trong tuần này để thảo luận về cách kiểm soát vụ dịch Ebola đã cướp đi hơn 450 sinh mạng, theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) các bộ trưởng y tế và giám đốc trung tâm phòng chống dịch bệnh từ 11 quốc gia sẽ tổ chức một cuộc họp hai ngày bắt đầu từ thứ tư ở Accra. WHO cho biết các ca bệnh Ebola mới tiếp tục được báo cáo ở Guinea, Liberia và Sierra Leone với 467 tử vong từ các trường hợp xác định,có thể xảy ra và nghi ngờ virus, phần lớn số ca tử vong tập trung ở Guinea.
Cơ quan của Liên Hợp Quốc (U.N) cho biết virus đang được lây truyền chủ yếu ở các cộng đồng nông thôn, khu vực biên giới và các nơi đông dân cư của các thủ đô Guinea và Liberia. Các nhà chức trách đã cảnh báo người dân tránh tiếp xúc trực tiếp với những người bị nhiễm bởi virus, cho dù họ còn sống hay đã chết. WHO cho rằng "niềm tin truyền thống" (traditional beliefs) và tiếp tục các hoạt động thương mại, xã hội đang góp phần làm cho sự lây truyền của virus tiếp tục. Vụdịch do chủng virus Ebola xuất hiện đầu tiên ở Tây Phi vào đầu năm nay ở đông nam Guinea.
 |
Một nhà khoa học tách các tế bào máu từ tế bào huyết tương nhằm phân lập bất kỳ RNA nào của
Eboal để xét nghiệm virus tại Phòng xét nghiệm di động châu Âu ở Gueckedou, Guinea |
Tổng thống Liberia cảnh báo chống lại việc che dấu bệnh nhân Ebola
Tổng thống Liberia Ellen Johnson Sirleaf đã cảnh báo rằng bất cứ ai che dấu những bệnh nhân nghi ngờ mắc phải virus Ebola (Ebola virus disease_EVD) sẽ bị truy tố. Bà nói với đài phát thanh quốc gia rằng một số bệnh nhân đã được lưu giữ ở nhà và nhà thờ thay vì nhận được sự chăm sóc y tế. Sierra Leone đã phát hành một cảnh báo tương tự vào tuần trước khi cho rằng một số bệnh nhân đã rời bệnh viện và đi trốn.
Dịch EVD là vụ dịch đẫm máu nhất trong lịch sử ở Tây Phi với 635 trường hợp mắc phải và 367 trường hợp tử vong, WHO đã kêu gọi cần có các "hành động quyết liệt" (drastic action) nhằm kiềm chế vụ dịch. Bà Sirleaf nói: "Hãy phát sự cảnh báo này ra bất cứ ai được tìm thấy hoặc được báo cáo là giữ bệnh nhân nghi ngờ EVD trong nhà hoặc nhà cầu nguyện có thể bị truy tố theo pháp luật của Liberia, như tôi đã nói dịch EVD thực sự đang lưu hành ở trong nước, lấy đi mạng sống các công dân của chúng tôi và có thể tiếp tục giết chết rất nhiều người". Hầu hết các trường hợp tử vong nằm ở khu vực phía nam của Guekedou Guinea, nơi các ca bệnh được báo cáo lần đầu tiên vào tháng 3/2014. Theo WHO, Guinea đã báo cáo 396 ca mắc và 280 tử vong, Sierra Leone 176 ca mắc và 46 tử vong, Liberia 63 ca mắc và 41tử vong.
Các nhân viên y tế tham gia chống dịch bệnh cho biết họ đã gặp phải sự chống cự trong khu vực và một số thậm chí còn bị tấn công. Bộ Y tế Liberia đã thành lập các trung tâm điều trị và phát động một chiến dịch dịch vụ công cộng bao gồm đào tạo các chuyên gia y tế để sử dụng quần áo bảo hộ và cấm bệnh viện quay lưng lại với các bệnh nhân có các triệu chứng Ebola.
 |
Các cơ quan y tế đang vật lộn để kiềm chế dịch bệnh Ebola ở Tây Phi |
EVD, trước đây gọi là bệnh sốt gây xuất huyết do Ebola, không chữa khỏi và lây lan qua tiếp xúc với dịch của người hoặc động vật bị nhiễm, chẳng hạn như nước tiểu, mồ hôi và máu. Tổ chức từ thiện y tếBác sỹ không biên giới (Medecins Sans Frontieres_MSF) đã cảnh báo rằng vụ dịch nằm "ngoài tầm kiểm soát" (out of control). Theo MSF đại dịch sẽ lan rộng hơn nữa trừ khi có một đáp ứng quốc tế mạnh mẽ. WHO đã gửi 150 chuyên gia đến khu vực nhằm cố gắng kiềm chế vụ dịch nhưng cũng đã cảnh báo về khả năng "tiếp tục lây lan quốc tế" (further international spread).
Các triệu chứng bệnh do EVD bao gồm sốt cao, chảy máu và tổn thương hệ thống thần kinh trung ương; tỷ lệ tử vong có thể tới 90%; thời gian ủ bệnh là từ 2 đến 21 ngày; không có thuốc chủng ngừa hoặc thuốc điều trị; chăm sóc hỗ trợ như bồi phụ nước cho những bệnh nhân bị tiêu chảy và nôn mửa có thể giúp phục hồi; dơi ăn quả được coi là vật chủ tự nhiên của virus
Ebola virus disease (EVD) |
WHO và Bộ trưởng y tế các nước Tây Phi tổ chức hội nghị khẩn về EVD
WHO kêu gọi cuộc họp khẩn cấp về dịch bệnh Ebola
Ngày 1/7/2014. WHO - Bộ trưởng Y tế từ 11 quốc gia châu Phi đang họp tại Accra, Ghana, trong một nỗ lực để "có được một sự am hiểu" (get a grip) về vụ dịch Ebola gây chết người và xấu đi nhanh chóng. WHO cho biết đến nay có 763 người bị nhiễm virus và 468 trong số này đã chết, hầu hết các trường hợp ở Guinea là nơi dịch bệnh bùng phát đầu tiên.Theo các quan chức y tế, dịch bệnh EVD đã lan rộng đến Liberia và Sierra Leone và hiện là vụ dịch lớn nhất và nguy hiểm nhất trên thế giới được bắt gặp. Các quan chức y tế từ các quốc gia này, cũng như Bờ Biển Ngà, Cộng hòa Dân chủ Congo, Gambia, Ghana, Guinea-Bissau, Mali, Senegal và Uganda sẽ tham dự cuộc họp.
“Có được một sự am hiểu” (Get a grip)
Theo WHO cần cóhành động "quyết liệt" (drastic) để dập tắt virus và đảm bảo nó không lan sang các nước khác trong khu vực.
 |
Cán bộ y tế tại một phòng cách ly ở Conakry, Guinea |
"Chúng tôi hy vọng sẽ đưa ra quyết định làm như thế nào để tăng cường sự hợp tác và đáp ứng [của các nước này] vì vậy chúng tôi có thể có được một sự am hiểu và ngăn chặn dịch bệnh này", Daniel Epstein- phát ngôn viêncủa WHO cho biết: "Chúng ta cần một đáp ứng mạnh mẽ, đặc biệt là dọc theo khu vực cùng chung biên giới, nơi các hoạt động thương mại và xã hội tiếp tục giữa Guinea, Liberia và Sierra Leone. Điều đó chắc là không dừng lại".
 |
Tiến sĩ Newma, chuyên gia Y tế công cộng
Anh đã làm việc với WHO |
Cuộc chiến chống Ebola-Tiến sĩ Edmund Newman
Là một nhà virus học của y tế công cộng ở Anh, tôi đã dành một tháng ỏ trung tâm của vụ dịch Ebola trong tháng tư. Tôi đã làm việc cho WHO ở Đông Nam Guinea như là một phần của đội phòng xét nghiệm di động kiểm tra mẫu máu của EU đối với virus Ebola và xác định bệnh nhân đã bị nhiễm bệnh hay không. Khi bệnh nhân đi vào các cơ sở cách ly của MSF, một số thì đi bộ nếu họ đang ở trong giai đoạn sớm của bệnh, trong khi những người khác bị bệnh nặng hơn và cần xe cứu thương. Tôi cũng đã đi đến các ngôi làng xa xôi để truy tìm những người có thể bị bệnh và giúp thông tin cho cộng đồng về virus, đây là công việc rất khó khăn, có rất nhiều sự hiểu lầm và ngờ vực về người nước ngoài đến đây và cố gắng giúp đỡ họ. Vấn đề lớn nhất mà chúng tôi gặp phải là người dân không sẵn sàng giúp đỡ các thành viên trong cộng đồng bị ốm và đưa họ đến các trung tâm cách ly, một số gia đình thậm chí còn che dấu người thân bị ốm và người chết.
Theo WHO việc hạn chế đi lại là rất khó khăn và trong bất kỳ trường hợp nào cũng không thể thực hiện vì đây là những biên giới lỏng lẻo, nơi mà mọi người tự do đi lại để thăm viếng gia đình và bạn bè. Ebola giết chết lên đến 90% những người bị nhiễm bệnh, không có thuốc chủng ngừa hoặc thuốc chữa bệnh và lây lan qua tiếp xúc với dịch cơ thể người bệnh. Cách làm ngừng vụ dịch là cách ly những người bị nhiễm và đảm bảo không một ai bị phơi nhiễm, nhân viên y tế đang theo dõi hàng trăm người có tiếp xúc với bệnh nhân bị nhiễm bệnh phải được theo dõi chặt chẽ trong vòng 21 ngày trước khi tất cả các dấu hiệu có thể biến mất. Ebola là một bệnh sốt xuất huyết, có thể bắt đầu đột ngột với sự khởi đầu của nhiệt độ cao, tiêu chảy và nôn mửa. Một số người chống lại virus và tồn tại nhưng hầu hết là không, chúng bắt đầu chảy máu bên trong, bên ngoài và cuối cùng các cơ quan trong cơ thể ngừng hoạt động.
Gia tăng sự thù địch (Increasing hostility)
Điều dễ hiểu, có rất nhiều nỗi sợ hãi trong các cộng đồng và điều đó đang cản trở các nỗ lực quốc tế nhằm đưa virus nằm dưới sự kiểm soát, các chuyên gia cho biết Tổ chức từ thiện Bác sỹ không biên giới (MSF) đang làm việc cùng với WHO và Bộ Y tế Guinea có 4 cơ sở cách li ở Guinea cùng hơn 300 nhân viên quốc tế và địa phương. "Chúng tôi đang nhìn thấy một mức độ ngày càng tăng của sự thù địch sinh ra từ nỗi sợ hãi trong một số cộng đồng", Tiến sĩ Bart Janssens-Giám đốc điều hành MSF cho biết: "Chúng tôi không thể đi vào một số làng để theo dõi những người đã tiếp xúc với các bệnh nhân Ebola". Theo MSF, Bộ trưởng y tế từ các quốc gia bị ảnh hưởng cần phải khẩn trương cải thiện sự hiểu biết của công chúng về căn bệnh này: "Điều này đòi hỏi một sự huy động của tất cả các nhà lãnh đạo cộng đồng quan trọng có thể từ dưới lên trên vì chúng tôi không thể làm điều này một mình, chúng tôi đang đối phó với một tình hình bất thường vì vậy cần có nhiều nguồn lực hơn để chống lại dịch bệnh và cần sự giúp đỡ thêm để thuyết phục cộng đồng thay đổi thái độ của họ đối với virus".
Theo nguồn số liệu của PHE và WHO, diễn biến theo thời gian của EVD vào tháng 2/2014-Bùng phát bệnh sốt gây xuất huyết ở Đông Nam Guinea; tháng 3/2014-Dịch bệnh Ebola được khẳng định ở Đông Nam Guinea, có 86 trường hợp, trong đó có 59 tử vong, khoảng cuối tháng này các xét nghiệm xác nhận Ebola đã lây lan sang Liberia; tháng 5/2014-Sierra Leone xác nhận Ebola đã lan rộng đến huyện Kailahun, ở phía đông của đất nước; tháng 6/2014-MSF tuyên bố vụ dịch Ebola đang nằm "ngoài tầm kiểm soát" (out of control); tháng 7/2014-Số người chết do EVD ở Guinea (302), Liberia (67), Sierra Leone (99) và tổng số ca tử vong ở Tây Phi là 468.
Bộ trưởng y tế các nước châu Phi gặp nhau bàn cách giải quyết dịch bệnh Ebola
Ngày 2/7/2014. VOA News - Bộ trưởng Y tế từ 11 quốc gia châu Phi gặp nhau vào hôm thứ tư ở Ghana để bàn thảo họ nên đáp ứng như thế nào tới vụ dịch nguy hiểm gây chết người chưa từng có do Ebola.WHO dẫn đầu cuộc họp hai ngày ở thủ đô Accra của Ghana sau khi thông báo rằng hiện có 467 người đã chết vì Ebola ở Tây Phi trong năm nay. Guinea bị ảnh hưởng nặng nề nhất với 303 ca tử vong do Ebola từ tháng tư, các con số tổng thể là thấp hơn ở Sierra Leone và Liberia nhưng cả hai quốc gia này đã báo cáo có một sự gia tăng mạnh số ca nhiễm vàsố ca tử vong do căn bệnh rất dễ lây trong tháng vừa qua.
 |
Số ca Ebola ở Tây Phi, tháng 6 năm 2014 |
Các quốc gia châu Phi khác tham gia hội nghị gồm Bờ Biển Ngà (Ivory Coast), Gambia, Guinea-Bissau, Mali, Senegal, Uganda và Cộng hòa Dân chủ Congo. WHO kêu gọi cần có một "đáp ứng mạnh mẽ" (strong response) nhằm kiềm chế vụ dịch, đặc biệt là ở khu vực cùng chung biên giới giữa các quốc gia Guinea, Sierra Leone và Liberia. Trước năm nay, vụ dịch Ebola đẫm máu nhất xảy ra vào năm 1976 tại Cộng hòa dân chủ Congo (DRC) làm 280 người chết. Bệnh thường gây tử vong, lây lan từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc chất dịch cơ thể khác từ một người bị nhiễm bệnh, không có thuốc điều trị đặc hiệu hoặc thuốc chủng ngừa Ebola.
Bộ trưởng Y tế:Cần có các đáp ứng mạnh hơn với dịch bệnh Ebola
Ngày 2/7/2014. BBC News - Bộ trưởng Y tế từ khắp Tây Phi đang tham dự một hội nghị khẩn cấp ở Ghana nhằm thảo luận về sự bùng nổ của dịch bệnh Ebola trong khu vực, WHO cho biết căn bệnh lây nhiễm cao này đã giết chết hơn 400 người ở Guinea, Liberia và Sierra Leone.
 |
Cán bộ y tế hướng dẫn cho người dân về virus Ebola và làm thế nào để
ngăn ngừa lây nhiễm ở Conakry, Guinea, tháng 3 năm 2014. |
Ở Sierra Leone, cảnh sát và các nhân viên y tế lập trạm kiểm soát ở vùng ngoại ô của Kenema-địa điểm của một vụ dịch Ebola đang lan rộng khắp Tây Phi, các nhà chức trách đang buộc người dân xét nghiệm bệnh, trong khi một số nạn nhân cố gắng tránh bị phát hiện, thích chết trong bí mật. Theo Peter Piot-Hiệu trưởng Trường Đại học vệ sinh và nhiệt đới London (School of Hygiene and Tropical Medicine) thì đây là vụ dịch tồi tệ nhất kể từ khi bệnh đã được xác định vào những năm 1970s. Peter Piot cho biết: "Sự bùng nổ dịch ở Tây Phi là chưa từng có trong lịch sử của các vụ dịch Ebola vì nó liên quan đến 3 nước, ít nhất là các thành phố thủ đô, nhiều nguồn bệnh và sẽ khó kiểm soát hơn".
 |
Số ca tử vong do vụ dịch Ebola |
Ebola gây ra sốt, nôn mửa, chảy máu, tiêu chảy và được lan truyền qua tiếp xúc với máu hoặc chất dịch khác của người bị nhiễm bệnh. Các bác sĩ cho biết sự thiếu hiểu biết đang góp phần làm cho dịch bệnh lây lan nhanh chóng, biên giới giữa các quốc gia bị ảnh hưởng lỏng lẻo cũng làm cho việc kiềm chế dịch gặp nhiều khó khăn. Tiến sĩ Shek Moar Khan của Bệnh viện Kenema ở Sierra Leone cho biết các gia đình thường chôn nạn nhân mà không nói cho bất cứ ai: "Vào thời điểm những người chết do Ebola có khả năng lây nhiễm hơn bao giờ hết, vì vậy nếu họ chăm sóc việc chôn người thân thì sẽ có hơn 10 người sẽ bị nhiễm bệnh". Tại nước láng giềng Liberia, y tá Elizabeth Smith đang nằm trên giường bệnh với máu chảy lênh láng do bị nhiễm virus Ebola từ bệnh nhân, các đồng nghiệp đang làm những gì có thể để giúp đỡ cô nhưng y tá này chỉ có khoảng 10% cơ hội sống sót.
Cán bộ y tế huyện Philip Azumah nói Liberia không thể đối phó một mình: "Chúng tôi đang kêu gọi cộng đồng quốc tế đến và hỗ trợ ngành y tế Liberia vì ngay bây giờ chúng tôi không thể làm điều đó và cần có sự trợ giúp quốc tế". Tuy nhiên không chỉ giúp đỡ y tế là cần thiết, các cộng đồng trong khu vực cần được giáo dục khẩn cấp về căn bệnh này, Piot nói: "Nỗi sợ hãi virus và sự mất lòng tin với các cơ quan và hệ thống y tế có thể là xấu và nguy hiểm như chính virus và những gì tôi nghĩ điều cần thiết bây giờ là một chiến dịch thông tin khổng lồ nhưng không chỉ là các sự kiện mà còn liên quan đến các nhà lãnh đạo cộng đồng, các phương tiện truyền thông và truyền thông địa phương (media and the local media), có nhiều chuyên gia về dịch bệnh hơn nữa".
Các nhân viên y tế chôn người chết trong những ngôi mộ không được đánh dấu ở giữa bụi cây, căn bệnh lây nhiễm đến nỗi mà các chất khử trùng được phun trên mỗi bước của con đường, quần áo bảo hộ của nhân viên y tế được chôn cất cùng với nạn nhân. Số người chết từ vụ dịch đang gia tăng, các bác sĩ cảnh báo rằng đáp ứng cho đến nay còn lâu mới đầy đủ.