Về mặt lý thuyết sự tái tổ hợp virus (viral recombination) là khi ít nhất hai bộ gen virus cùng đồng nhiễm trên cùng tế bào vật chủ và trao đổi chất liệu di truyền trong quá trình sao chép để sinh ra thế hệ sau mà chúng có một số gen chi a sẻ từ các chủng bố mẹ và điều này người ta cho biết hay xảy ra trên coronaviruses vì bộ gen RNA của chúng sao thành hai bản.

Các thử nghiệm gần đây, các chuyên gia và nhà dịch tễ học cảnh báo các trường hợp virus tái tổ hợp rất hiếm vì không có bằng chứng lâm sàng, nhưng dùng mộtthuật ngữ khác. Deltacron và Omicron là hai biến thể phụ mới của SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 đang nổi lên và gây lo ngại liệu đại dịch có kết thúc được không khi có xuất hiện các biến thể này và cả thể lai và dữ liệu cho thấy số mắ tại các nước châu Âu, châu Á và cả châu Phi gần đây tăng và phần lớn là Omicron và biến thể phụ mới xuất hiện như Omicron bị quy kết là yếu tố thúc đẩy tình trạng trên.

Deltacron là một biến thể kết hợp những yếu tố của cả Delta và Omicron, được cho là hình thành từ một bệnh nhân nhiễm cả hai biến thể Delta lẫn Omicron cùng lúc.Biến thể "lai" này được phát hiện tại một số vùng của Pháp và sau đó lan rộng nhiều nước - nhưng số ca không nhiều - ở châu Âu. Deltacron chính thức ghi nhận như một biến thể mới sau khi giải trình tự gen đầy đủ (WGS) được Viện Pasteur Paris gửi tới Tổ chức Sáng kiến khoa học toàn cầu và là nguồn lưu trữ thông tin chínhGISAID, bản đồ cập nhật kết quả giải trình tự gene SARS-CoV-2 được toàn cầu cập nhật liên tục sau đó về sự biến đổi SARS-CoV-2.

Hình 1

Mức độ nguy hiểm của biến thể này vẫn đang được nghiên cứu. Các nhà phân tích cho rằng về cơ bản nó giống như Delta nhưng có protein gai của Omicron, bộ phận mà virus bám vào tế bào ở người và hiện đang lo ngại về Deltacron nếu nó kết hợp giữa độc lực cao của Delta với khả năng lây nhiễm nhanh của Omicron. May mắn thay, hệ miễn dịch con người đang ngày càng tăng đối với cả hai loại biến thể này nhờ vào tiêm vaccine và đã từng nhiễm SARS-CoV2, giới khoa học sơ bộ đánh giáhiện tại Deltacron chưa phải là mối đe dọa nghiêm trọng như thế giới đang thổi phồng.

Hình 2

So với Deltacron, Omicron tàng hình nổi bật hơn vào lúc này. Đây là một biến thể phụ của Omicron còn được biết đến là BA.2 (Omicron là BA.1) và là dòng virus lây lan nhất. GS. Adrian Esterman, chuyên gia dịch tễ của WHO nhận định chỉ số lây nhiễm cơ bản với BA.2 khoảng 12. Đến nay, Omicron tàng hình được cho là chiếm tới hơn 50% số ca mắc mới tại Anh và châu Âu, Mỹ và Hong Kong (Trung Quốc), Hàn Quốc. Tuy nhiên tuần qua có dấu hiệu giảm dần phải chăng có sự nhạy cảm với vaccine hiện có?

Hình 3

Trong đại dịch COVID-19 hai hoặc nhiều biến thể có thể cùng lưu hành trong một khoảng thời gian ở cùng khu vực địa lý sẽ tạo cơ hội cho sự kết hợp, trao đổi vật chất di truyền để tạo ra thế hệ con lai mới. Những virus tái tổ hợp như Deltacron phát sinh khi nhiều hơn một biến thể lây nhiễm và tái tạo ở cùng một người, trong cùng các tế bào.

          Theo các nhà khoa học, bộ gene của biến thể tái tổ hợp cho thấy virus không gây ra giai đoạn mới của đại dịch. Gene mã hóa protein bề mặt của virus được gọi là protein gai gần như hoàn toàn từ Omicron. Phần còn lại của bộ gen Deltacron đến từ biến thể Delta. Quá trình tái tổ hợp có thể xảy trên người/động vật với nhiều biến thể lưu hành của SARS-CoV-2, song cần phải đợi thêm các thí nghiệm để xác định rõ hơn về đặc tính của biến thể virus lai (Hybrid versions) này.

Hình 4

Sự xuất hiện của Deltacron đã dấy lên nhiều lo ngại về tốc độ lây nhiễm thì khi đó số ca nhiễm tăng lên, nguy cơ tăng tỷ lệ nhập viện, tăng tỷ lệ biến chứng và tử vong ở nhiều đối tượng, đặc biệt các đối tượng có nguy cơ cao. Một số nhà khoa học khác có ý kiến trái chiều choằng Deltacron rất hiếm và không phải là biến thể đáng quan ngại của WHO. Hầu hết protein gai của biến thể lai này xuất phát từ biến thể Omicron vốn ít nguy hiểm hơn, trong khi phần còn lại trong bộ gen liên quan đến biến thể Delta.Maria Von Kerkhove, trưởng nhóm kỹ thuật tại WHO cho biết hiện các nhà khoa học vẫn chưa tìm thấy bất kỳ sự thay đổi nào về mức độ nghiêm trọng của biến thể mới so với các biến thể trước đây trong phân tích dịch tễ học nhưng biến thể Deltacron này được dự báo sẽ lây lan và đại dịch còn tiếp tục kéo dài.

Bà Catherine Smallwood (Chuyên gia cao cấp xử lý tình huống khẩn cấp của WHO) chia sẻ, không ai có thể biết được khả năng lây lan cũng như nguy cơ tiềm ẩn từ biến thể Detacron. Tình hình các khu vực đang phức tạp với số ca mắc mới gia tăng đột biến và những tác động toàn diện từ dịch bệnh hiện nay vẫn là điều khó dự đoán trước.

Về các triệu chứng Deltacron, do các đột biến đặc biệt của Omicron cũng là nguyên nhân khiến khả năng gây triệu chứng nặng của nó thấp hơn. Biến thể này sử dụng protein gai xâm nhập thành công tế bào trong mũi, họng và đường hô hấp trên, nhưng nó không hoạt động sâu trong phổi. Deltacron đến từ người nhiễm hai biến thể cùng một lúc?

Etienne Simon-Loriere (Chuyên gia virustại Viện Pasteur Paris) nhấn mạnh rằng bề mặt biến thể lai giống với Omicron, vì vậy cơ thể con người có thể sẽ nhìn nhận nó tương tự như biến thể Omicron và biến thể lai này cũng có thể ít gây ra tình trạng bệnh nặng hơn so với các biến thể trước đó như đau họng, ho, sổ mũi, mệt mỏi, đau đầu, hắt xì. Đặc biệt, dữ liệu cho thấy rằng người bị COVID-19 có thể ít bị mất khứu giác và vị giác hơn.

Andrew Rambaut (Nghiên cứu viên về tiến hóa của virus tại ĐH Edinburgh, Anh) cho biếtkhông thể tránh khỏi việc chúng ta tiếp tục chứng kiến các biến thể mới với các mức độ “né tránh miễn dịch” khác nhau. Hiện không có cách nào để biết chắc chắn khi nào một biến thể sẽ trở nên thống lĩnh ở mức trạng thái của một "biến thể đáng quan tâm" theo định nghĩa của WHO hay không. Trong khi đó, nhà sinh học Andrew Page tại Viện Quadram ở Norwich (Anh) cho biết trong tương lai có thể một biến thể mới đáng quan tâm xuất hiện.

1.https://www.theguardian.com/world/2022/mar/11/what-is-deltacron-covid-variant-uk

2.https://www.nytimes.com/2022/03/11/science/deltacron-coronavirus-variant.html

3.https://asia.nikkei.com/Spotlight/Coronavirus/Deltacron-variant-5-things-to-know-as-experts-downplay-danger

4.https://www.nbcnews.com/science/science-news/deltacron-hybrid-variant-coronavirus-rcna20103

5.https://www.gavi.org/vaccineswork/everything-you-need-know-about-deltacron-and-other-covid-19-variants-concern

6.https://www.usatoday.com/story/news/health/2022/03/10/covid-variant-deltacron/9442062002/

7.https://www.brusselstimes.com/200884/recently-discovered-deltacron-variant-is-expected-and-harmless-van-gucht-says

8.https://www.dailymail.co.uk/health/article-10598687/WHO-sounds-alarm-DELTACRON-variant-spreading-Europe-major-concern.html

Các nội dung khác »

---