Nhằm cập nhật tình hình bệnh sốt rét ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên, chia sẻ những khó khăn, thách thức trong công tác Phòng chống và Loại trừ sốt rét tại tỉnh Gia Lai – nơi có tình hình sốt rét diễn tiến phức tạp nhất hiện nay, Đoàn công tác phối hợp giữa Viện Sốt rét - KST- CT Quy Nhơn và Đại diện của Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Thái Lan, Thụy Sĩ và Việt Nam đã đến thăm và làm việc tạicác đơn vị y tế địa phương của tỉnh Gia Lai từ ngày 08-09/5/2022.

Đại diện của WHO gồm TS.BS. Charlotte Rasmussen, Cán bộ kỹ thuật về kháng thuốc từ Chương trình Sốt rét Toàn cầu, Văn phòng WHO tại Thụy Sĩ, TS.BS. Maria Dorina Bustos, Cán bộ kỹ thuật về sốt rét, Văn phòng WHO tại Thái Lan, BS. Trần Công Đại, Cán bộ kỹ thuật về sốt rét và bệnh vector truyền, Văn phòng WHO tại Việt Nam. Về phía Viện Sốt rét-KST-CT Quy Nhơn có TS.BS. Huỳnh Hồng Quang – Phó Viện trưởng cùng chuyên viên phòng Hợp tác Quốc tế.

Đoàn đã làm việc với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật của tỉnh Gia Lai, kết quả cho thấy từ năm 2020 đến tháng 04/2023 số bệnh nhân sốt rét (BNSR) có xu hướng giảm. Đặc biệt trong 4 tháng đầu năm 2023 tình hình sốt rét giảm rất mạnh (72%) so với cùng kỳ năm 2022 (07/25 ca). Không có sốt rétác tính và tử vong do sốt rét. Tuy nhiên,số bệnh nhân sốt rét (BNSR), ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) vẫn còn cao so với các tỉnh khu vực miền Trung - Tây Nguyên (MT-TN). KSTSR tập trung ở các huyện Krông Pa, K’bang, Ia Pa và Đăk Đoa với sự tăng trở lại của P.vivax vào năm 2021 là một khía cạnh cần quan tâm. Đối tượng mắc chủ yếu là các nhóm dân di biến động khó kiểm soát (dân đi rừng ngủ rẫy, đi rừng khai thác lâm thổ sản).

Biểu đồ 1: So sánh tình hình mắc bệnh sốt rét 04 tháng đầu năm 2023và 04 tháng đầu năm 2022 theo địa phương

Biểu đồ 2: Tình hình BNSR hàng tháng năm 2022 đến 04 tháng 2023

Tại huyện Krông Pa, số liệu sốt rét trong 4 tháng năm 2023 so với cùng kỳ năm 2022 có chiều hướng giảm: bệnh nhân có ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) giảm 10 ca (66,66%); bệnh nhân nhiễm P.falciparum giảm 10 ca (66,66%); 2 năm không có ca P.vivax. Số ca mắc sốt rét tập trung vào lứa tuổi lao động (>15 tuổi) và hầu hết ở nam giới làm nghề đi rừng, ngủ rẫy, rải rác ở các xã Chư Đrăng, Ia Dreh, Ia Rsươm, Ia Mlăh. BNSR trên địa bàn huyện Krông Pa trong 04 tháng đầu năm 2023 giảm một phần là do thời tiết cuối năm 2022 hết mưa sớm, đầu năm 2023 chưa có mưa nên chưa vào thời vụ, dân đi rừng ngủ rẫy ít cũng nhưtác động biện pháp phòng chống véc tơ tại nhà rẫy vào đầu tháng 10/2022.

Bảng 1.Phân tích theo tháng: BNSR năm 2022 so với 2021 tại huyện Krông Pa

Đoàn làm việc và chụp hình lưu niệm tại TTYT huyện Krông Pa

Cuối cùng, Đoàn công tác đã đến thăm và làm việc với Trạm Y tế xã Chư R’Căm của huyện Krông Pa, nơi mà Viện Sốt rét-KST-CR Trung ương đang triển khai nghiên cứu kháng thuốc tại đây, xem hồ sơ nghiên cứu, trao đổi trực tiếp với các nhân viên của các đơn vị y tế này và xem sổ sách ghi chép, kiểm tra các điều kiện, trang thiết bị, vật tư, thuốc men và nhân lực chuyên trách phòng chống sốt rét sẵn sàng. Tại TYT xã, công tác phòng chống sốt rét đã được triển khai với kết quả khả quan, cụ thể: thường xuyên kiểm tra giám sát việc chẩn đoán và điều trị bệnh nhân sốt rét tại cơ sở theo phác đồ quy định của Bộ Y tế 2020; chủ động giám sát dịch tễ sốt rét tại các thôn, buôn trọng điểm sốt rét, điều tra ổ bệnh và can thiệp tại các cụm nhà rẫy của các xã có BNSR; hằng năm đều cấp màn LLINs cho toàn dân, cấp võng màn tẩm hóa chất tồn lưu dài, cho dân đi rừng ngủ rẫy (Nguồn hỗ trợ của các Dự án RAI3E).

Đoàn đến thăm và làm việc với Trạm Y tế xã Chư R’Căm

          Qua hoạt động giám sát, đánh giá thực tế tình hình sốt rét ở các cấp của tỉnh Gia Lai nhận thấy:

1.Địa phương đã tổ chức thực hiện các hoạt động PCSR và nghiên cứu can thiệp bằng nguồn tài trợ của các dự án: RAI3E, HPA, SCDI làm cho công tác PCSR được triển khai rộng và sâu hơn.

2.Tình hình bệnh sốt rét hiện tại của Gia Lai đã giảm mạnh (72%). Không có sốt rét ác tính cũng như tử vong sốt rét.

3.Các hoạt động PCSR triển khai chưa đồng đều, hay bị gián đoạn (dự án RAI3E đầu tháng 4 mới triển khai); kinh phí phun, giám sát dịch tễ thì chưa có thông tư để sử dụng kinh phí; thiếu hóa chất phòng chống vectơ (PCVT) nhằm can thiệp các ổ bệnh cũng như phun tồn lưu nhà ở tại các vùng trọng điểm;

4.Vùng sốt rét lưu hành (SRLH) chiếm 73,63%, các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới đều thuộc vùng SRLH nặng có đặc điểm dịch tễ sốt rét phức tạp, thuận lợi cho sự phát triển và lan truyền bệnh. Sinh địa cảnh đa dạng, thích hợp cho sự phát triển của các loài muỗi truyền bệnh sốt rét. Gia Lai có véc tơ chính truyền bệnh sốt rét là An. minimus và An. dirus.

5.Điều kiện kinh tế của người dân còn khó khăn phải bám rừng, bám rẫy để sinh nhai. Địa bàn rừng, rẫy rộng khó kiểm soát. Sốt rét tập trung nhóm dân di biến động: ngủ rừng/rẫy nên rất khó tiếp cận trong cung cấp dịch vụ và quản lý nguồn bệnh. Ý thức của người dân về PCSR còn thấp, nhất là các đối tượng đi rừng ngũ rẫy. Biện pháp PCSR triển khai cho các đối tượng đi khai thác lâm sản khó khăn.

Đoàn công tác chụp hình lưu niệm với cán bộ của Trạm Y tế xã Chư R’Căm

Kết thúc buổi làm việc, TS.BS. Huỳnh Hồng Quang - Phó Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn đánh giá cao công tác triển khai phòng chống sốt rét trên toàn địa bàn tỉnh. Đồng thời, đề nghị ngành Y tế Gia Lai cần tăng cường kiểm tra giám sát cá công tác phòng chống sốt rét, đẩy mạnh các hoạt động điều tra dịch tễ, truyền thông, giám sát tại vùng trọng điểm; kiện toàn hoạt động các điểm kính hiển vi, công tác khám phát hiện và điều trị BNSR tại các cơ sở y tế. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Gia Lai cần tập trung cao trong công tác phòng, chống sốt rét để ngăn chặn, kiểm soát không để dịch bùng phát trở lại. Phấn đấu đạt mục tiêu loại trừ sốt rét do P. falciparum đến năm 2025, tiến tới loại trừ bệnh sốt rét vao năm 2030, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương./.

Các nội dung khác »

---