 |
| Tổn thương ở gan, lách và một số cơ quan khác là hậu quả của bệnh sốt rét (ảnh minh họa) |
Hậu quả để lại của bệnh sốt rét
Sốt rét là bệnh khá phổ biến tại nước ta, mặc dù với các biện pháp phòng chống tích cực, dịch bệnh trên cơ bản đã được khống chế nhưng việc loại trừ chúng ra khỏi cộng đồng hiện nay không phải là vấn đề dễ dàng. Bệnh vẫn còn lưu hành ở một số nơi và có nguy cơ quay trở lại khi gặp điều kiện thuận lợi. Cần biết hậu quả để lại của bệnh để cảnh báo phòng ngừa.
Trong thực tế, nếu thực hiện biện pháp phòng bệnh và điều trị bệnh sốt rét tốt sẽ hạn chế được sự tái nhiễm cũng như tái phát. Bệnh thường phục hồi và không để lại di chứng, nhất là khi bệnh nhân ra khỏi vùng sốt rét lưu hành. Nếu ở lâu tại vùng sốt rét lưu hành và việc phòng bệnh sốt rét kém sẽ bị tái nhiễm và tái phát bệnh nhiều lần, sau đó khi ra khỏi vùng sốt rét lưu hành mặc dù ký sinh trùng sốt rét không còn ở trong máu nhưng vẫn tồn tại những rối loạn chức năng và tổn thương mạn tính ở một số các phủ tạng. Có thể nói đây là hậu quả để lại từ bệnh sốt rét hay là trạng thái bệnh lý sau sốt rét, tuy nhiên không thể xem là sốt rét mạn tính vì không còn ký sinh trùng sốt rét ở trong máu; có tài liệu mô tả tình trạng này là sốt rét phủ tạng tiến triển (PVE: paludisme visceral evolutif). Hậu quả để lại từ bệnh sốt rét được ghi nhận với những tổn thương ở gan, lách và một số cơ quan khác. Hậu quả để lại ở gan Đã ghi nhận các rối loạn chức năng gan như: protid toàn phần giảm, albumin huyết thanh giảm, globulin tăng, cholesterol giảm, tỷ lệ % prothrombin giảm và hay bị rối loạn tiêu hóa. Đồng thời cũng ghi nhận được bệnh lý viêm gan mạn tính và xơ gan. Viêm gan mạn tính được biểu hiện với triệu chứng gan to, có bờ sắc, sờ thấy chắc tay, men SGOT (serum glutamic oxaloacetic transaminase và SGPT (serum glutamic pyruvic transaminase) tăng nhẹ, bilirubin máu bình thường hoặc tăng nhẹ; soi ổ bụng thấy gan bạc màu, người bệnh hay mệt, ăn uống kém tiêu hóa hoặc có rối loạn tiêu hóa; xác nhận chẩn đoán bằng kỹ thuật sinh thiết gan. Xơ gan có thể là một bệnh lý xơ gan sau hoại tử gan hoặc là một xơ gan phát triển cùng một lúc ở cả gan và lách từ một quá trình tăng sinh đa sản của mạng lưới nội mô; việc thiếu dinh dưỡng đã giữ một vai trò quan trọng có liên quan đến bệnh lý xơ gan. Hậu quả để lại ở lách Lách to là một triệu chứng đặc trưng của bệnh sốt rét. Bệnh nhân càng sống lâu ở trong vùng sốt rét lưu hành thì có lách càng to. Vì vậy lách to đã được sử dụng làm chỉ số đánh giá về mặt dịch tể học đối với bệnh sốt rét. Khi mắc bệnh sốt rét, lách đã góp phần vào việc loại trừ các hồng cầu bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét một cách tích cực kể cả hồng cầu có kháng nguyên sốt rét hòa tan trên màng. Về vi thể, những biến đổi của lách trong bệnh sốt rét được ghi nhận các dấu hiệu như: Có sự tăng sinh các đại thực bào và tế bào nội mạch để làm nhiệm vụ thực bào những hồng cầu nhiễm ký sinh trùng sốt rét. Nhiều mao mạch bị tắc nghẽn bởi các hồng cầu nhiễm ký sinh trùng sốt rét tạo ra những ổ hoại tử nhỏ và rải rác trong phần tủy của lách. Các xoang của lách ứ đầy máu. Ở những bệnh nhân sốt rét trường diễn thì sự tăng sinh tổ chức liên kết rất rõ rệt làm cho mật độ của lách chắc hơn. Ở một số bệnh nhân sốt rét thấy xuất hiện hội chứng cường lách, dù cơ thể bệnh nhân hết ký sinh trùng sốt rét ở trong máu từ lâu nhưng hồng cầu, hồng cầu lưới; có khi cả bạch cầu và tiểu cầu đều giảm thấp. Đối với những trường hợp lách to ở người mới bị mắc sốt rét, khi hết sốt và hết ký sinh trùng sốt rét thì lách có thể co nhỏ lại. Ngoài ra, những người sống trong vùng sốt rét lưu hành có thể ngoài lách to, có cả IgM (immunoglobulin M) và các kháng thể sốt rét cao, gan to...; vì vậy trước kia một số nhà khoa học đã gọi đây là hội chứng lách to nhiệt đới (tropical splenomegaly syndrom); có giả thuyết cho rằng nguyên nhân do sự đáp ứng miễn dịch quá mức đối với sốt rét. Hậu quả để lại ở một số cơ quan khác Ngoài gan và lách, sốt rét cũng đã để lại hậu quả xấu với những biến chứng được ghi nhận ở một số cơ quan khác. Tại thận thường gặp tình trạng viêm thận tạm thời do nhiễm ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum và nguyên nhân là do tắc nghẽn mạch máu và hội chứng thận hư ở trẻ em bị nhiễm sốt rét do Plasmodium malariae ở vùng Tây Phi; đồng thời còn gặp tổn thương ống thận cấp tính trong thể sốt rét tiểu huyết cầu tố. Hiện tượng phù nề với triệu chứng mặt nặng, hai chân phù, da bụng dày, protein máu thấp... thường do nguyên nhân suy dinh dưỡng; cũng có khi do viêm thận mãn tính hoặc hội chứng thận hư do sốt rét gây ra; thực tế tình trạng suy dinh dưỡng và mắc bệnh sốt rét có mối quan hệ tương tác. Ngoài ra một số hậu quả, biến chứng còn hay gặp là cơ thể thiếu chất sắt, thiếu acid folic trong máu; hạ đường huyết, đau và viêm dây thần kinh.
|
TRANG CHỦ
