TRUYỀN HÌNH GIÁO DỤC

Đọc nhiều nhất

Plasmodium cynomolgi - Thận trọng với sự gia tăng loài ký sinh trùng sốt rét lây truyền từ khỉ sang người (Phần 1)
1
Cập nhật Hướng dẫn giám sát, theo dõi và đánh giá chương trình sốt rét (Phần 1)
2
Cập nhật Hướng dẫn giám sát, theo dõi và đánh giá chương trình sốt rét (Phần 2)
3
Bảng Công bố cơ sở Y tế đáp ứng yêu cầu là cơ sở thực hành trong đào tạo khối ngành sức khỏe số 570
4
Cập nhật thông tin về đường lan truyền và gánh nặng của một số bệnh do ngoại ký sinh trên thế giới (còn nữa)
5
Phiếu Yêu cầu báo giá số 586
6

0001587076
Đang online:	6855
Hôm nay :	13,533
Hôm qua :	23,321
Tuần này :	50,978
Tuần trước :	84,827
Tháng này :	72,697
Tháng trước:	373,129

Một số biến cố bất lợi do thuốc sốt rét gây nên

Thứ hai, 4/5/2015, 0:0 , Lượt đọc : 76

Trong thực hành lâm sàng, nhiều loại thuốc, ngay cả thuốc vitamine hoặc thuốc chống dị ứng cũng gây nên một số biến cố bất lợi, trong đó một số biến cố bất lợi do thuốc sốt rét gây nên (Problems Related to Antimalarial Drugs).

Trong thực hành lâm sàng, nhiều loại thuốc, ngay cả thuốc vitamine hoặc thuốc chống dị ứng cũng gây nên một số biến cố bất lợi, trong đó một số biến cố bất lợi do thuốc sốt rét gây nên (Problems Related to Antimalarial Drugs).

Trong các nhóm thuốc điều trị bệnh nhiễm trùng nói chung và bệnh sốt rét nói riêng, các thuốc có thể gây nên các biến cố bất lợi (ADRs) cùng thời gian mà bệnh nhân dùng thuốc có triệu chứng của bệnh sốt rét đang diễn ra. Do đó, chúng ta cần phân biệt và có hệ thống dược cảnh giác và có sự theo dõi thận trọng với các biểu hiện này, có thái độ xửtrí thích hợp nhất, tránh các hậu quả cho bệnh nhân thêm. Các biến cố bất lợi đó có thể là:

-Nôn mửa do các thuốc chloroquine, quinine, mefloquine, halofantrine, tetracycline, primaquine;

-Chóng mặt do các thuốc chloroquine, quinine, mefloquine, halofantrine;

-Ngứa do thuốc chloroquine;

-Đau bụng kiểu viêm dạ dày do thuốc, rối loạn nhẹ và hiếm khi có cơn co thắt, thường do các thuốc chloroquine, quinine, mefloquine, tetracycline, primaquine;

-Gần đây, một só tác dụng ngoại ý hay biến cố bất lơi jdo thuốc ngày càng được ghi nhận trên bệnh nhân so với các ghi nhận trên y văn hoặc ghi nhận trong tờ hướng dẫn sử dung của nhà sản xuất ở các hộp thuốc đi kèm. Điều này bởi lẽ do trên các thử nghiệm lâm sàng với thuốc thường các nhà nghiên cứu chọn quần thể đủ tiêu chuẩn và nghiêm ngặt về mặt điều kiện sức khỏe, hoặc trên người tình nguyện khỏe mạnh, chưa thực hiện trên các bệnh nhân có bệnh lý nền, các bệnh nhân là người già, các bệnh nhân là phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh (mà trước đó trong hồ sơ an toàn về thuốc chưa hề đề cập và không được đưa vào trong thử nghiệm nghiên cứu trước đó);

-Chẳng hạn, biến cố bất lợi ghi nhận trên bệnh nhân gần đây là thiếu máu tan máu chậm do thuốc artesunate lọ tiêm cho bênh nhân được công bố trên y văn thế giới cũng như nhiều ca bệnh tại Việt Nam (tại bệnh viện đa khoa Đà Nẵng, BVĐK Quảng Bình, BVĐK Quảng Nam, BVĐK tỉnh Phú Yên, BVĐK tỉnh Ninh Thuận, BVĐK tỉnh Gia Lai, BVĐK tỉnh Kon Tum, BVĐK tỉnh Đăk Lăk, Khánh Hòa,….

Biến cố bất lợi (ADRs)	Thuốc	Phân biệt với các triệu chứng SRAT	Thái độ xử trí
Nôn mửa	Chloroquine, Quinine, Mefloquine, Halofantrine, Tetracyclines, Primaquine	Nôn mửa có biểu hiện khi có cơn sốt rét và thường do sốt cao.	Dùng thuốc chống nôn như Domperidone và Metaclopramide. Trên các bệnh nhân trẻ, thuốc metaclopramide có thể gây hội chứng ngoại tháp vì thế có thể chỉ định thay thế bằng Promethazine.
Chóng mặt	Chloroquine, Quinine, Mefloquine, Halofantrine	Có thể do sốt cao, mất nước và hạ huyết áp tư thế.	Thường biểu hiện nhẹ, nếu xảy ra có thể dùng thêm thuốc Cinnarazine, Betahistine.
Ngứa	Chloroquine		Dùng thuốc kháng histamine.
Đau bụng: viêm dạ dày do thuốc, rối loạn nhẹ và hiếm khi có cơn co thắt.	Chloroquine, Quinine, Mefloquine, Primaquine	Trong sốt rét, đặc biệt là sốt rét do P. falciparum, có thể có cơn đau cấp vùng bụng trên, thượng vị hoặc hạ sườn (P), tương tự hội chứng bụng cấp.	Đau do thuốc có thể được quản lý bằng các thuốc kháng acide hoặc chặn H₂ receptor.
Thay đổi hành vi, lú lẫn, mê sản, điên cuồng, u ám ý thức: Các thay đổi này do thuốc ở mức độ ý thức xảy ra trong vòng sau 24-48 giờ kể từ khi điều trị. Rồi thì khi sốt giảm và mật độ ký sinh trùng giảm xuống thấp có thể các ADRs giảm theo hoặc biến mất. Điều này có thể xảy ra khi điểu trị bất lỳ loại thuốc nào.	Chloroquine, Quinine, Mefloquine	Các triệu chứng này có thể do SRAT do P. falciparum hoặc do sốt cao. Nếu vấn đề này xảy ra do SRAT, thì thường là do loài P. falciparum, mật độ KSTSR cao và bệnh nhân có các dấu chứng và triệu chứng khác của ca bệnh SRAT như thiếu máu, sốt cao, vàng da.	Cần cảnh giác và rất thận trọng, nếu cần thiết phải dùng thuốc an thần kinh như Haloperidol.
Co giật: Một số thuốc sốt rét có thể gây co giật. Triệu chứng này có thể xảy ra khi hạ đường huyết bởi điều trị quinine	Chloroquine, Quinine, Mefloquine	Trong SRAT, cơn co giật có thể tái xuất hiên và có thể dẫn đến mất ý thức và hôn mê.	Dùng thuốc chống co giật như phenobarbiton để ngăn ngừa con giật. Thuốc mefloquin nên tránh vì có thể gây nên các cơn động kinh.
Hôn mê	Quinine có thể gây hạ đường huyết, điều này biểu hiện giống như trong hôn mê	Trong SRAT thể não, hôn mê có thể tồn tại ngay cả khi truyền dung dịch 50% dextrose.	25-50% dextrose, 50-100 ml tiêm tĩnh mạch
Hạ đường huyết	Quinine	Trong các ca SRAT do P. falciparum, đặc biệt phụ nữ có thai và trẻ em, hạ đường huyết có thể xảy ra ngay cả khi không dùng liệu pháp quinine.	Dùng dung dịch 25-50% dextrose, 50-100 ml đường tĩnh mạch.
Thiếu máu	Primaquine có thể gây nên tán huyết hàng loạt, ồ ạt trên những ca bệnh thiếu men G6PDH	Thiếu máu là đặc điểm hay gặp trong sốt rét, nhất là trẻ em.	Thường tự giới hạn, cần chấm dứt thuốc, truyền hồng cầu khối nếu cần thiết và nếu có điều kiện.

Vàng da	Primaquine có thể gây vàng da do tán huyết trên các bệnh nhân thiếu men G6PDH.	SRAT có thể gây tán huyết vàng da hoặc hiếm khi gây viêm gan do sốt rét.	Dừng thuốc ngay.
Tiểu ra máu	Primaquine (cùng cơ chế ở trên).
Sốt tiếp tục ngay cả khi đã cải thiện tình trạng chung của bệnh nhân và giảm mật độ KSTSR.	Dẫn suất Artemisinin.	Trong trường hợp sốt rét kháng thuốc, sốt vẫn tiếp tục, tình trạng bệnh nhân tệ hơn và mật độ ký sinh trùng có thể gia tăng.	Có thể tự giới hạn, biến mất sau khi dừng thuốc.

-Thay đổi hành vi, lú lẫn, mê sản, điên cuồng, u ám ý thức: Các thay đổi này do thuốc ở mức độ ý thức xảy ra trong vòng sau 24-48 giờ kể từ khi điều trị. Rồi thì khi sốt giảm và mật độ ký sinh trùng giảm xuống thấp có thể các ADRs giảm theo hoặc biến mất. Điều này có thể xảy ra khi điểu trị bất lỳ loại thuốc nào, thường do thuốc mefloquine;

-Co giật: Một số thuốc sốt rét có thể gây co giật. Triệu chứng này có thể xảy ra khi hạ đườnghuyết bởi điều trị quinine;

-Một số biến cố bất lợi khác như hôn mê, hạ đường hinuyết, sốt, tiểu ra máu, vàng da, thiếu máu,….

Bạn đọc thích quan tâm đến các biến cố bất lợi này có thể truy cập trên internet về vấn đề biến cố bất lợi theo các thuật ngữ và cụm từ sau đây: Drugs induced diseases/ Drugs induced problems/ Adverse Drugs Reactions,…

Tác giả: TS.BS. Huỳnh Hồng Quang và PGS.TS. Triệu Nguyên Trung

Tin cùng chuyên mục

Phần 2. Sốt rét ‘nhập cảnh’ từ các nước châu Phi và châu Á sẽ là “thách thức” trong tiến trình loại trừ sốt rét tại Việt Nam (Tiếp theo và Hết)

4/1/2025Trong nướcSau gần 100 năm triển khai phòng chống và loại từ sốt rét (PC & LTSR) và đã đạt mục tiêu LTSR cách nay gần 5 năm cùng với hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn cầu, Trung Quốc đang có nguy cơ đối mặt sốt rét quay trở lại do muỗi và nguồn bệnh KSTSR từ nước ngoài, phần lớn ở châu Phi xâm nhập.

Phần 1. Sốt rét ‘nhập cảnh’ từ các nước châu Phi và châu Á sẽ là “thách thức” trong tiến trình loại trừ sốt rét tại Việt Nam (còn nữa)
3/1/2025Trong nướcTheo báo cáo sốt rét thế giới của Tổ chức Y tế Thế giới cho biết có 263 triệu ca sốt rét tại 83 quốc gia vào năm 2023 so sánh với 252 triệu ca vào năm 2022 (WHO, 2024). Ước tính con số tử vong do sốt rét là 597.000 vào năm 2022 so với 600.000 vào năm 2022.
Diễn tiến phức tạp về tình hình sốt rét biến động tại vùng sốt rét lưu hành huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa, năm 2023-2024 (Phần 2-Hết)
16/8/2024Trong nướcMột số điểm đặc biệt quan trọng đóng vai trò như các dấu cảnh báo nghiêm trọng, nguy cơ lan rộng cao và diễn tiến phức tạp khó lường hơn tại đợt bùng phát sốt rét từ tháng 7/2023-đến 7/2024 tại các xã trên địa bàn huyện Khánh Vĩnh này:
Diễn tiến phức tạp về tình hình sốt rét biến động tại vùng sốt rét lưu hành huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa, năm 2023-2024 (Phần 1)
15/8/2024Trong nướcNăm 2023, bệnh nhân sốt rét bùng phát với 199 bệnh nhân, thời điểm bùng phát dịch từ tháng 6/2023 và ghi nhận số ca cao nhất là tháng 7/2023 với 50 ca. Bệnh nhân sốt rét được ghi nhận tại tất cả các xã và thị trấn trên địa bàn huyện Khánh Vĩnh. Các địa phương có số ca mắc cao là xã Khánh Thượng 81 ca, Sơn Thái 35 ca, Khánh Hiệp 18 ca, Liên Sang 11 ca, Giang Ly 09 ca, Khánh Thành 08 ca.
Các xét nghiệm chẩn đoán phát hiện nguy cơ tái phát của sốt rét do Plasmodium vivax: Các đặc tính sản phẩm ưu tiên
6/6/2024Trong nướcVề mặt y văn và thực tiễn lâm sàng, tái phát sốt rét thường gây ra bởi loài Plasmodium vivax và hai phân loài P. ovale(P. ovale curtisivà P. ovale wallikeri), trong đó P. ovale curtisi (kiểu cổ điển) và P. ovale wallikeri (kiểu dị bội) được đặt tên để vinh danh hai nhà sốt rét học Christofer Curtis (1939-2008) và David Walliker (1940-2007). P. ovale được phân bố ở vùng cận sa mạc Sahara, châu Phi, Đông Nam Á (Philippines, Myanmar, Việt Nam, Thái Lan), Trung Đông, tiểu lục địa Ấn Độ, Papua New Guinea và Irian Jaya, Đông Timor

Chia sẻ tin bài