Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm hiện nay đang được toàn xã hội quan tâm vì chúng có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của tất cả mọi người. Để thực hiện được vấn đề này có hiệu quả, cần phải bảo đảm việc thực hành tốt vệ sinh cá nhân, vệ sinh bàn tay, bảo quản thực phẩm, vận chuyển phân phối thực phẩm và nhãn mác bao bì.
Muốn bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm phải thực hành tốt 5 vấn đề có liên quan (ảnh minh họa)
Thực hành tốt vệ sinh cá nhân
Những yêu cầu bắt buộc đối với những người làm việc có liên quan đến tiếp xúc thực phẩm là phải duy trì khám sức khỏe định kỳ hàng năm, cấy phân để phát hiện người lành mang trùng có khả năng làm ô nhiễm thực phẩm. Thường xuyên tắm rửa, gội đầu trước khi đi làm và sau khi đi làm về. Không được để móng tay dài và giữ bàn tay sạch sẽ. Thực hiện thực hành tốt vệ sinh bàn tay theo đúng quy định. Trang phục cá nhân luôn giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, gọn gàng; cần sử dụng mũ đội chụp trùm lên tóc khi có tiếp xúc với thực phẩm. Khi có vết thương ở da, cần được băng bó kín bằng băng gạc không thấm nước. Không tiếp xúc với thực phẩm khi đang sốt hoặc bị mắc các bệnh truyền nhiễm và các bệnh như lao, tả, lỵ, thương hàn, tiêu chảy, mụn nhọt, són tiểu, són phân, viêm gan vi-rút, viêm mũi, viêm họng mủ, những bệnh nhiễm trùng qua da, các bệnh da liễu, người lành mang trùng ở đường ruột... Không được đeo đồ trang sức ở tay khi tiếp xúc với các loại thực phẩm chín ăn ngay. Không được dùng tay trực tiếp để bốc, chia những loại thực phẩm chín ăn ngay. Không được ho, hắt hơi, xỉ mũi, hút thuốc, nhau kẹo, cười, nói to trong khu vực kho bảo quản và kinh doanh thực phẩm.
Thực hành tốt vệ sinh bàn tay
Những người có tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm khi kinh doanh cần thực hành tốt vệ sinh bàn tay theo đúng quy định bắt buộc như: Phải rửa tay sau khi đi vệ sinh, tiếp xúc với thực phẩm sống, xì mũi, tiếp xúc với các bề mặt nhiễm bẩn và các loại hóa chất, đi đổ rác; gãi ngứa, ngoáy tai, ngoáy mũi hoặc đụng tay vào các bộ phận của cơ thể, hút thuốc lá hoặc thuốc lào, đụng tay vào các súc vật, nghỉ giải lao giữa giờ làm việc... Phải rửa tay trước khi tiếp xúc với các loại thực phẩm, chế biến thức ăn và ăn uống... Cần lau khô bàn tay sau khi rửa sạch tay bằng loại khăn giấy dùng một lần, khăn bông sạch hoặc máy thổi hơi khô; lưu ý không được lau chùi tay vào quần áo, váy tạp dề đang mang để làm khô tay theo tập quán hoặc thói quen. Phải rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sạch bao gồm cả gan bàn tay, mu bàn tay, cổ tay, các khe ngón tay và nếp móng tay. Không nên để móng tay dài, nếu tay có vết xước cần được băng bó bằng bằng gạc không thấm nước và nên mang găng tay bảo vệ khi tiếp xúc với thực phẩm. Các nhà khoa học khuyến cáo muốn bảo đảm thực hành tốt vệ sinh bàn tay, cần phải thực hiện việc rửa tay đúng quy trình quy định bao gồm 6 bước tuần tự: (1) Chà hai lòng bàn tay với nhau. (2) Chà lòng bàn tay này lên lòng bàn tay kia và ngược lại. (3) Chà hai lòng bàn tay với nhau, miết mạnh các ngón tay vào các kẽ ngón tay. (4) Chà mu các ngón tay này lên lòng bàn tay kia và ngược lại. (5) Chà ngón tay cái bàn tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại. (6) Chà các đầu ngón tay này vào lòng bàn tay kia và ngược lại. Phải thực hiện từ bước 1 đến bước 6 theo tuần tự và mỗi bước bảo đảm đủ 5 lần thao tác. Cần lưu ý nếu chà tay bằng cồn sát khuẩn thì bàn tay phải khô khi lấy cồn và không được rửa lại bằng nước; nếu rửa tay bằng nước phải cần làm ướt bàn tay trước khi lấy xà phòng, rửa lại tay bằng nước sạch, lau khô tay bằng khăn sạch, khóa vòi nước bằng khăn vừa dùng.
Phải thực hiện 6 bước rửa tay để bảo đảm thực hành tốt vệ sinh bàn tay (ảnh minh họa)
Thực hành tốt bảo quản thực phẩm
Để thực hành tốt việc bảo quản thực phẩm theo đúng quy định, tất cả các loại thực phẩm cần được bảo quản, lưu giữ trong khu vực, dụng cụ, thiết bị chuyên dùng cho bảo quản thực phẩm như tủ lạnh, buồng lạnh, kho lạnh... Dụng cụ chứa đựng, bao gói thực phẩm phải bảo đảm an toàn, không thôi nhiễm, không bị thủng, không rỉ sét, có nắp đậy, dễ chùi rửa... Bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ an toàn. Bảo đảm đủ thời gian cần bảo quản. Không để ô nhiễm chéo trong quá trình bảo quản hoặc ô nhiễm từ môi trường, từ các loại côn trùng. Lưu ý không được dùng các chất hoặc phương pháp bảo quản thực phẩm ngoài quy định. Nên nhớ rằng các loại vi khuẩn thường sinh sôi, nẩy nở nhanh chóng khi nhiệt độ ở giữa mức từ 5oC đến 60oC, đây được gọi và vùng nhiệt độ nguy hiểm. Vì vậy trên thực tế cần phải bảo đảm thời gian để các loại thực phẩm ở vùng nhiệt độ nguy hiểm càng ngắn càng tốt trong quá trình bảo quản. Theo đó, nhiệt độ vùng lưu trữ thực phẩm đông lạnh ở mức từ âm -15oC đến 0oC; nhiệt độ vùng lưu trữ thực phẩm lạnh ở mức từ 0oC đến 5oC; nhiệt độ vùng lưu trữ thực phẩm nóng ở mức từ 60oC đến 100oC.
Thực hành tốt vận chuyển phân phối thực phẩm
Để thực hiện tốt việc vận chuyển phân phối thực phẩm trong bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, chỉ nên sử dụng các trang thiết bị chuyên dùng cho thực phẩm để vận chuyển, tránh gây thôi nhiễm. Phải che đậy, bao gói thực phẩm an toàn, tránh gây ô nhiễm thêm vào thực phẩm. Giữ nhiệt độ an toàn cho các loại thực phẩm trong quá trình vận chuyển. Không được làm biến tính, thay đổi tính chất của thực phẩm trong quá trình lưu thông phân phối. Khi vận chuyển thức ăn và dụng cụ cho khách hàng, cần đựng trong các loại dụng cụ và vật liệu sạch sẽ, không độc, chắc chắn, che đậy kín để không bị hư hỏng, ô nhiễm. Không nên vận chuyển thực phẩm cùng với các loại hàng hóa độc hại hoặc có thể gây nhiễm chéo làm ảnh hưởng đến chất lượng và an toàn thực phẩm. Phải bảo đảm đúng thời gian vận chuyển phân phối thực phẩm, đối với các loại thức ăn chín cần ăn ngay thì thời gian sau khi nấu chín đến khi ăn không được để quá 2 giờ.
Thực hành tốt nhãn mác thực phẩm
Cần chú ý đến hai trường hợp có liên quan đến nhãn mác các loại thực phẩm để bảo đảm an toàn khi sử dụng thực phẩm. Đối với các thực phẩm có bao gói sẵn, phải thường xuyên kiểm tra, kiểm soát những thông tin ghi trên nhãn mác bao bì của hàng hóa, trong đó cần lưu ý các thực phẩm bao gói sẵn phải có đầy đủ những nội dung theo quy định như: tên hàng hóa thực phẩm phải phù hợp với bản chất của thực phẩm, xuất xứ hàng hóa, tên và địa chỉ của cơ sở sản xuất hoặc thương nhân chịu trách nhiệm về hàng hóa, định lượng của hàng hóa thực phẩm, thành phần cấu tạo, hạn sử dụng của sản phẩm, ngày sản xuất, hướng dẫn sử dụng và các lưu ý khác về sức khỏe, hướng dẫn bảo quản, chỉ tiêu chất lượng chủ yếu của sản phẩm... Đối với các thực phẩm tươi sống, chế biến không có nhãn mác; các loại đồ ăn, đồ uống tiêu dùng trong 24 giờ phải biết rõ nguồn gốc bảo đảm an toàn; thức ăn phải được bảo quản sạch sẽ, chống ruồi bọ và các loại côn trùng bu bám, không để tiếp xúc với mưa gió và bụi bặm...; dụng cụ bao gói chứa đựng phải sạch sẽ, không gây thôi nhiễm, ô nhiễm vào thực phẩm.
Lời khuyên của thầy thuốc
Như vậy để hạn chế đến mức tối đa tình trạng ngộ độc thực phẩm xảy ra trong thời gian qua, đặc biệt là các vụ ngộ độc thức ăn hàng loạt làm ảnh hưởng đến sức khỏe kể cả tính mạng của công nhân ở các nhà máy hoặc công ty, học sinh ở các trường học bán trú phải nhập viện cấp cứu với số lượng nhiều. Những người có trách nhiệm có liên quan đến vấn đề bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm phải tổ chức thực hiện 5 điều cần thực hành tốt đã nêu trên bao gồm vệ sinh cá nhân, vệ sinh bàn tay, bảo quản, vận chuyển phân phối và nhãn mác các loại thực phẩm một cách chặt chẽ, đúng quy định. Đồng thời phải thường xuyên kiểm tra, giám sát, chủ động phát hiện các nhược điểm tồn tại để chấn chỉnh, khắc phục kịp thời. Thực hành tốt vệ sinh an toàn thực phẩm là cơ sở để bảo vệ sức khỏe cho tất cả mọi người trong cộng đồng.