Virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV) tấn công hệ thống miễn dịch và làm suy yếu hệ thống bảo vệ và giám sát của người chống lại nhiễm trùng và một vài loại ung thư. Bởi vì virus phá huỷ và làm suy yếu chức năng các tế bào miễn dịch, các cá thể bị nhiễm dần dần trở nên suy giảm miễn dịch.

Chức năng miễn dịch đặc trưng bởi số lượng tế bào CD4. Suy giảm miễn dịch dẫn đến sự gia tăng tính nhạy cảm tới một loạt các nhiễm trùng và bệnh mà người có hệ thống miễn dịch mạnh khoẻ có thể chống lại. Giai đoạn nhiễm trùng nặng nhất của HIV là hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS), có thể thực hiện kéo dài từ 2 đến 15 năm để phát triển phụ thuộc vào cá thể. AIDS được định nghĩa bằng cách phát triển của một vài loại ung thư, nhiễm trùng hay các biểu hiện lâm sàng trầm trọng khác.

Các dấu hiệu và triệu chứng

Các triệu chứng của HIV phụ thuộc vào giai đoạn của nhiễm trùng. Mặc dù người bị nhiễm HIV có khuynh hướng gây nhiễm trùng nhất ở trong một vài tháng đầu, nhiều người không biết được tình trạng của họ cho đến các giai đoạn muộn hơn. Các tuần đầu sau khi nhiễm trùng ban đầu, nhiều cá thể không có bất kỳ triệu chứng nào hay một bệnh cảnh giống như cúm bao gồm sốt, đau đầu, ban hay đau họng. Khi nhiễm trùng làm suy yếu dần hệ thống miễn dịch của con người, cá thể có thể phát triển các dấu hiệu và triệu chứng khác như là sưng hạch lympho, sụt cân, sốt, tiêu chảy và ho. Nếu không điều trị, chúng cũng có thể phát triển thành các bệnh cảnh trầm trọng như là lao, viêm màng não do crytococcal, và các ung thư như là u lympho và ung thư Kaposi, trong số khác.

Sự lan truyền

HIV có thể lan truyền thông qua sự trao đổi một loạt dịch của cơ thể từ các cá thể bị nhiễm như là máu, sữa mẹ, tinh dịch hay dịch âm đạo.Các cá thể không bị lây nhiễm thông qua tiếp xúc hàng ngày như hôn, ôm, bắt tay hay chia sẽ các đồ dùng cá nhân, thực phẩm hay nước uống.

Các yếu tố nguy cơ

Các hành vi và điều kiện làm cho cá thể có nguy cơ cao hơn bị nhiễm HIV bao gồm:

·Hành vi tình dục qua đường âm đạo hay hậu môn không được bảo vệ;

·Có nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục khác như là giang mai, herpes, chlamydia, lậu, và vi khuẩn âm đạo;

·Dùng chung bơm kim tiêm bị nhiễm bẩn, syringe, và các dụng cụ tiêm truyền khác hay các dịch khi tiêm truyền.

·Sử dụng tiêm truyền không an toàn, truyền máu, các thủ thuật y khoa có liên quan đến cắt bỏ hay các vật sắc nhọn không vô trùng; và

·Các thương tổn do kim tiêm tình cờ , bao gồm các nhân viên y tế.

Chẩn đoán

Một test HIV phát hiện tình trạng nhiễm trùng bằng cách phát hiện sự hiện diện hay vắng mặt của kháng thể kháng HIV ở trong máu. Các kháng thể là được tạo ra bởi một hệ thống miễn dịch cá thể chống lại các bệnh nguyên lạ. Hầu hết mọi người có một " giai đoạn cửa sổ" thông thường từ 3 đến 6 tuần lễ trong giai đoạn đó kháng thể kháng HIV là đang sản xuất và là không thể phát hiện được. Giai đoạn nhiễm trùng sớm là thời gian nhiễm trùng lớn nhất nhưng sự lan truyền có thể xảy ra trong tất cả các giai đoạn của nhiễm trùng. Nếu một ai đó có một phơi nhiễm HIV có thể gần đây thì tái xét nghiệm phải được thực hiện sau 6 tuần để xác nhận các kết quả của test, mà có khả năng đủ thời gian để trải qua sự sản xuất kháng thể ở các cá thể bị nhiễm.

Xét nghiệm và tư vấn

Xét nghiệm HIV phải là tự nguyện và quyền từ chối xét nghiệm phải được ghi nhận. Các xét nghiệm bắt buộc bởi các nhà cung cấp chăm sóc y tế, chính quyền hay từ một đối tác hay thành viên gia đình là không thể chấp nhận bởi vì nó huỷ hoại thực hành y tế công cộng tốt và xâm phạm quyền con người.

Tất cả các dịch vụ tư vấn và xét nghiệm phải bao gồm 5 khuyến cáo của C bởi Tổ chức Y tế thế giới: Sự đồng thuận, sự cẩn mật, sự tư vấn, các kết quả xét nghiệm chính xác và liên kết tới chăm sóc, điều trị và các dịch vụ khác.

Phòng ngừa

Các cá thể có thể làm giảm nguy cơ nhiễm HIV bằng cách hạn chế phơi nhiễm đến các yếu tố nguy cơ. Cách tiếp cận mang tính chìa khoá cho sự phòng ngừa HIV, mà nó thường được sử dụng kết hợp bao gồm:

Sử dụng bao cao su nam và nữ: Sử dụng chính xác và thích hợp bao cao su nam giới và nữ giới trong khi thâm nhập âm đạo hay hậu môn chống lại các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục bao gồm HIV. Chứng cứ chứng tỏ rằng bao cao su nam giới có 85% hay lớn hơn bảo vệ chống lại một cách hiệu quả sự lây truyền HIV qua đường tình dục hay các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục khác (STIs)

Xét nghiệm và tư vấn với HIV và STIs: Xét nghiệm HIV và các STIs khác là được khuyên nhủ mạnh mẽ cho tất cả mọi người phơi nhiễm tới bất kỳ yếu tố nguy cơ nào vì thế mà họ có thể biết được tình trạng nhiễm trùng cho chính họ và tiếp cận với các dịch vụ điều trị và dự phòng cần thiết mà không chậm trể. WHO cũng khuyến cáo xét nghiệm cho các bạn tình và các cặp vợ chồng.

Cắt bao quy đầu nam giới tự nguyện: Cắt bỏ bao quy đầu ở nam giới khi sự cung cấp an toàn bởi các nhân viên y tế huấn luyện tốt làm giảm nguy cơ nhiễm trùng mắc phải HIV với người khác giới tính ở đàn ông xấp xỉ 60%. Đây là một biện pháp mang tính chìa khoá ở các nơi nói chung có tỷ lệ hiện mắc HIV cao và tỷ lệ cắt bỏ bao quy đầu ở đàn ông thấp.

Phòng ngừa dựa vào ARV: ARV như là biện pháp dự phòng, một thử nghiệm gần đây đã xác nhận nếu một người có HIV dương tính bám chặt vào một liệu trình kháng virus hiệu quả thì nguy cơ lan truyền virus tới các bạn tình không bị nhiễm có thể giảm đến 96%. Đối với cặp đôi mà một người có HIV dương tính và người khác HIV âm tính , WHO khuyến cáo sử dụng ART cho bạn tình có HIV dương tính bất chấp số lượng CD4 của họ. Dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) với các bạn tình HIV âm tính: Các thử nghiệm trong số các cặp đôi có các xét nghiệm huyết thanh ngược nhau đã chứng minh rằng thuốc kháng virus được thực hiện bởi các bạn tình có HIV âm tính có thể có hiệu quả trong phòng ngừa mắc phải HIV từ các bạn tình có HIV dương tính. Đây được xem là phòng ngừa trước phơi nhiễm (Pr EP). WHO đang khuyến cáo các quốc gia thực hiện các dự án về PrEP cho các cặp có huyết thanh trái ngược nhau và đàn ông và phụ nữ chuyển giới, người có tình dục với đàn ông trước bất kỳ quyết định nào được thực hiện về sử dụng rộng rải có thể của PrEP.

Dự phòng sau phơi nhiễm HIV (PEP): Dự phòng sau phơi nhiễm (PEP) là sử dụng thuốc ARV trong vòng 72 giờ do phơi nhiễm với HIV để ngăn ngừa nhiễm trùng. PEP thường được khuyến cáo cho các nhân viên y tế theo sau thương tổn do kim tiêm ở các nơi làm việc. PEP bao gồm tư vấn, sơ cứu ban đầu, xét nghiệm HIV, và phụ thuộc vào mức độ nguy cơ, một liệu trình sử dụng thuốc kháng virus 28 ngày theo sau sự chăm sóc.

Làm giảm tác hại cho những người sử dụng thuốc tiêm truyền: Người tiêm thuốc có thể thực hiện sự thận trọng chống lại bị nhiễm HIV bằng cách sử dụng các dụng cụ tiêm truyền vô trùng, bao gồm bơm kim tiếm và syringe cho mỗi lần tiêm truyền. Một gói giải pháp toàn diện cho điều trị và dự phòng HIV bao gồm:

·Các chương trình về bơm kim tiếm và syringe;

·Liệu pháp thay thế các thuốc gây nghiện cho những người phụ thuộc vào thuốc gây nghiện và các liệu trình lệ thuộc thuốc dựa vào chứng cứ khác

·Xét nghiệm và tư vấn HIV;

·Chăm sóc và điều trị HIV;

·Tiếp cận với bao cao sụ; và

·Quản lý STIs, lao và viêm gan do virus

Loại trừ sự lan truyền HIV từ mẹ sang con (eMTCT): Sự lan truyền HIV từ mẹ dương tính với HIV sang con trong thời kỳ mang thai, sinh để hay cho con bú được gọi là sự lan truyền dọc từ mẹ sang con (MTCT). Nếu không có bất kỳ sự can thiệp nào thì tỷ lệ lan truyền HIV là từ 15-45%. MTCT có thể gần như dự phòng đầy đủ nếu cả mẹ và con được cung cấp các thuốc kháng virus trong suốt các giai đoạn khi nhiễm trùng có thể xảy ra. WHO khuyến cáo một loạt các lựa chọn cho việc phòng ngừa MCTC (PMTCT), trong đó bao gồm cung cấp ARVs tới các bà mẹ và trẻ em trong thời kỳ mang thai,sinh đẻ và giai đoạn sau sinh hay một liệu trình suốt đời cho các bà mẹ mang thai dương tính với HIV bất kể số lượng CD4 của họ. Hướng dẫn mới cho PMTCT sẽ được ban hành vào năm 2013. Vào năm 2011, có 56% với ước tính 1,5 triệu phụ nữ mang thai có HIV ở các quốc gia có mức thu nhập thấp và trung bình nhận các thuốc kháng virus có hiệu quả nhằm tránh sự lan truyền tới con của họ, gia tăng từ 48% vào năm 2010.

Điều trị

HIV có thể ngăn chặn bởi sự kết hợp liệu trình kháng virus (ART) bao gồm ba hay nhiều hơn các thuốc kháng virus (ARV). ART không làm khỏi nhiễm HIV nhưng khống chế sự nhân lên của virus trong cơ thể con người và cho phép hệ thống miễn dịch cá thể tăng cường và lấy lại khả năng chống lại nhiễm trùng. Với ART, người nhiễm HIV có thể sống mạnh khoẻ và sản xuất. Hơn 9,7 triệu người nhiễm HIV ở các quốc gia có mức thu nhập thấp và trung bình được nhận ARV vào cuối năm 2012. Trong số này khoảng 630.000 là trẻ em. Đây là một sự gia tăng gấp 30 lần số người nhận ART ở các quốc gia đang phát triển ở giai đoạn 2003-2012, và gần tới một sự gia tăng 20% chỉ trong một năm ( từ 8 triệu vào năm 2011 tới 9,7 triệu vào năm 2012)

Đáp ứng của Tổ chức Y tế thế giới.

Kể từ khi bắt đầu đại dịch, WHO đang dẫn đầu các lĩnh vực y tế toàn cầu đáp ứng tới HIV. Là một đồng bảo trợ chương trình Liên hiệp quốc về AIDS (UNAIDS), WHO dẫn đầu về các lĩnh vực ưu tiên trong điều trị và chăm sóc HIV, và đồng nhiễm HIV/lao, và kết hợp với UNICEF trong hoạt động loại trừ sự lan truyền HIV từ mẹ sang con.

Vào năm 2011, các thành viên của WHO đã chấp thuận một chiến lược sức khoẻ toàn cầu về HIV/AIDS giai đoạn 2011-2015. Chiến lược phác thảo 4 định hướng chiến lược hành động bởi WHO và các quốc gia trong 5 năm

·Lạc quan về dự phòng , chẩn đoán , điều trị và chăm sóc HIV.

·Đòn bẩy mở rộng kết quả sức khoẻ thông qua đáp ứng HIV.

·Xây dựng các hệ thống y tế mạnh mẽ và bền vững

·Giải quyết các bất bình đẳng và quyền con người.

Các hoạt động cốt lõi của WHO về HIV cũng bao gồm;

·Tổng hợp chứng cứ về tính hiệu quả, tính khả thi và độ an toàn các biện pháp ngăn chặn và tiếp cận với HIV, và hướng dẫn lịch trình nghiên cứu HIV;

·Khớp nối các lựa chọn chính sách các chương trình HIV quốc gia;

·Cải tiến các thuốc có liên quan đến HIV về chất lượng và tính sắn có và các công cụ chẩn đoán;

·Thiết lập các quy tắc và quy chuẩn trong ngăn ngừa, chẩn đoán, điều trị, chăm sóc và các dịch vụ hỗ trợ HIV;

·Cung cấp các hỗ trợ kỹ thuật đến các quốc gia nhằm xây dựng khả năng ở tầm quốc gia trong vạch kế hoạch, thực hiện, giám sát và đánh giá đáp ứng HIV một cách hiệu quả;

·Theo dõi và báo cáo tiến bộ trong đáp ứng y tế hướng tới sự thống nhất tiếp cận dịch vụ HIV bao gồm độ bao phủ và tác động của dịch vụ HIV; và

·Lãnh đạo các nỗ lực toàn cầu và thúc đẩy sự gắn kết và hợp tác trong số các đối tác nhằm đạt được mục tiêu phát triển thiên niên kỷ liên quan đến HIV và các đích đặt ra trong chiến lược y tế toàn cầu về HIV/AIDS giai đoạn 2011-2015.

Các nội dung khác »

---

• Nghiên cứu: Gần 10% người Mỹ nhạy cảm với một trong năm loại siêu thực phẩm hay gây dị ứng nhất (02/10/2023)
• Bệnh sốt rét trong các tài liệu cổ xưa (09/01/2023)
• Nhìn lại một số cột mốc về lịch sử nghiên cứu sốt rét (02/04/2019)
• Một số bài thuốc chữa bệnh hoặc hỗ trợ chữa bệnh từ côn trùng (20/02/2019)
• Một số loài côn trùng mà bạn hoàn toàn có thể ăn được (25/01/2019)
• 10 điều thú vị về loài muỗi: nhỏ bé nhưng nguy hiểm hơn cả hổ, báo, cá sấu… (29/11/2018)
• Tổ chức Y tế thế giới: Nuôi con bằng sữa mẹ phải trở thành chăm sóc chuẩn cho tất cả các bé (28/06/2018)
• Một số nét sơ lược về thế giới côn trùng (22/06/2018)
• PAHO, OAS đã ký lại thỏa thuận hợp tác về đáp ứng y tế công cộng do các vấn đề về chất gây nghiện ở châu Mỹ (09/03/2018)
• Sử dụng loại thuốc có thể ngăn ngừa nhiễm HIV vẫn còn thấp (23/01/2018)
• Thông tin cập nhật về ký sinh trùng, côn trùng, vi khuẩn và virus truyền bệnh cho con người (06/11/2017)
• Béo phì ở trẻ em và tuổi vị thành niên tăng gấp 10 lần trong vòng bốn thập kỷ qua: Nghiên cứu ở Đại học Hoàng gia Luân Đôn và Tổ chức Y tế thế giới (24/10/2017)
• Hạt San Diego tuyên bố tình trạng khẩn cấp chống lại dịch bệnh viêm gan (14/09/2017)
• Sức khỏe trẻ em và phụ nữ mang thai cần được quan tâm (05/09/2017)
• UN: Điều trị chứ không phải bỏ tù là cách để đối phó với đại dịch thuốc phiện toàn cầu (23/06/2017)