Ngày 27/5/2015. London School of Hygiene & Tropical Medicine. 10% thuốc sốt rét ở Nigeria có chất lượng kém (One in ten malaria drugs in Nigeria are poor quality). Một phân tích nghiêm ngặt hơn 3.000 thuốc sốt rét được mua ở Enugu, Nigeria phát hiện ra 9,3% có chất lượng kém, theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí PLOS onE.
 |
| Vấn nạn thuốc giả và thuốc kém chất lượng liên quan đến cả thuốc chống sốt rét |
Các nhà nghiên cứu tìm thấy 1,2% số mẫu bị làm giả và 1,3% bị biến chất nhưng lo ngại lớn hơn khoảng 6,8% sản xuất không đạt tiêu chuẩn làm cho những bệnh nhân có nguy cơ không nhận được liều điều trị chính xác và đóng góp vào sự phát triển đề kháng tới loại thuốc chính được sử dụng để điều trị bệnh sốt rét. Nhóm nghiên cứu chất lượng thuốc của Hiệp hội thuốc kết hợp dựa vào Artemisinin (Artemisinin-based Combination Therapy_ACT) tại Trường Đại học Vệ sinh và Y học nhiệt dới London (London School of Hygiene & Tropical Medicine)phân tích 3024 thuốc sốt rét chứa artemisinin (thành phần làm cho việc điều trị bệnh sốt rét hiệu quả) từ Enugu Metropolis, Đông Nam Nigeria, nơi có một dân số 3,3 triệu người. Nigeria là nước duy nhất có gánh nặng nhất do sốt rét trên thế giới, với 48 triệu trường hợp mắc bệnh sốt rét và 180.000 ca tử vong mỗi năm. Tiến sĩ Harparkash Kaur, từ Đại học Vệ sinh và Y học nhiệt đới London, điều tra viên chính vê chương trình chất lượng thuốc của Hiệp hội ACT cho biết: "Mặc dù các kết quả này làm gia tăng mối quan tâm nhưng họ cam đoan so với các báo cáo trước đó cho thấy hơn 35% các thuốc sốt rét ở vùng cận Saharan châu Phi bỏ quên việc phân tích hàm lượng hóa học-nói cách khác có chất lượng kém. Điều này có thể là do những báo cáo này chủ yếu được sử dụng một cách tiếp cận "tiện lợi" (convenience) trong chọn mẫu để phân tích, mà có thể không phải là đại diện cho những nơi mà bệnh nhân. mua thuốc".
Nhóm mua thuốc từ 421 điểm bán hàng tại Enugu bao gồm nhà thuốc, các nhà cung cấp thuốc được cấp phép, và các cơ sở y tế công cộng. Ngoài việc lấy mẫu "thuận tiện" (convenience), thiếu hướng dẫn hệ thống mà theo đó việc lấy mẫu được thực hiện tại các cửa hàng, và mẫu cũng đã được mua từ một mẫu đại diện của các cửa hàng. Hai phương pháp được sử dụng trong việc lấy mẫu đại diện: một cách tiếp cận bí mật, sử dụng "các khách hàng bí ẩn" (mystery clients), trong đó các nhà nghiên cứu giả vờ là bệnh nhân sốt rét, hoặc thân nhân của bênh nhân, hỏi mua thuốc và một cách tiếp cận "công khai" (overt), nơi mà các nhà nghiên cứu đã nói với các nhà cung cấp công khai rằng họ sẽ phân tích chất lượng thuốc sốt rét. Mỗi mẫu được phân tích trong ba phòng thí nghiệm độc lập ở Anh và Mỹ và được phân loại như là chất lượng chấp nhận được, làm sai lệch (thuốc giả không chứa các thành phần dược phẩm hoạt chất đã nêu hoặc API), không đạt tiêu chuẩn (có chứa một lượng các thành phần hoạt chất không đủ) hoặc bị biến chất (phân hủy API do điều kiện bảo quản kém, chẳng hạn như nhiệt độ và độ ẩm). Tất cả ba phương pháp phân tích mẫu phát hiện thuốc giả mạo, nhưng tỷ lệ cao hơn trong các mẫu được mua bằng cách tiếp cận thuận tiện. Các mẫu giả mạo có chứa các hóa chất khác hơn API đã nêu như chlorzoxazone (thuốc giãn cơ), ciprofloxacin (kháng sinh) hoặc acetaminophen (thuốc giảm đau thông dụng).
Nhóm nghiên cứu cũng xác định thuốc đơn trị liệu dựa vào artemisinin không còn được khuyến cáo bởi Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vì chúng không bao gồm các hợp chất kết hợp mà làm cho nó trở thành một liệu pháp kết hợp dựa vào artemisinin có hiệu quả. Một số các thuốc đơn trị liệu cũng giả. Thuốc không đạt tiêu chuẩn hoặc bị biến chất là phổ biến hơn những thuốc bị làm sai lệch ở Enugu. Thuốc kém chất lượng thường xuyên được tìm thấy trong các nhà cung cấp thuốc được cấp phép - còn được gọi là cửa hàng thuốc, và đó là nguồn điều trị chủ yếu cho hầu hết bệnh nhân - chứ không phải là ở các hiệu thuốc. Đồng tác giả nghiên cứu GS Obinna onwujekwe từ Đại học Nigeria, Enugu cho biết: "Kết quả cho thấy các nhà điều hành hệ thống y tế nên luôn luôn thận trọng ở Nigeria và các nước khác để đảm bảo rằng các loại thuốc không đạt tiêu chuẩn không cản trở hoặc làm xói mòn các thành tựu đạt được trong điều trị sốt rét. Các cơ quan quản lý dược phẩm và các đối tác của họ cần tăng cường các hoạt động giám sát chất lượng thuốc và có chế tài phù hợp cho những người vi phạm".
Chương trình chất lượng thuốc trên diện rộng của Hiệp hội ACT đã phân tích hơn 10.000 mẫu từ 6 nước lưu hành bệnh sốt rét trong hơn năm năm, gần đây đã công bố các kết quả từ Tanzania và Campuchia, những nơi mà các loại thuốc không đạt tiêu chuẩn là mối quan tâm tương tự nhưng mà không phát hiện ra thuốc giả mạo. Kết quả từ Guinea Xích đạo, Ghana và Rwanda sẽ được công bố trong vài tháng tới.