Hàng loạt các biện pháp phòng chống sốt rét được thực hiện, hàng trăm buổi tuyên truyền diễn ra tại từng thôn, bản đã làm giảm số lượng người mắc và tử vong do bệnh sốt rét trong nhiều năm qua. Nhưng đối với dân di biến động những biện pháp này không đạt được kết quả như mong muốn do nhiều nguyên nhân, cả chủ quan và khách quan.
Vì sao dân di biến động mắc và tử vong do sốt rét cao? Dân di biến động là những người di cư tự do từ vùng đồng bằng đến vùng sốt rét lưu hành tại các nông lâm trường, xí nghiệp, người đi rừng, ngủ rẫy. Theo thống kê của Viện sốt rét-ký sinh trùng-côn trùng Quy Nhơn thì số người mắc bệnh sốt rét và tử vong do sốt rét thuộc nhóm đối tượng này chiếm tỷ lệ cao so với nhóm dân cư cố định. Nguyên nhân chính do bản thân những đối tượng này còn chủ quan trong việc phòng chống bệnh sốt rét cho chính bản thân mình và gia đình. Khi đi rừng, ngủ rẫy dài ngày không mang theo màn, không đến cơ sở y tế ngay khi có sốt mà điều trị dài ngày tại nhà. Đối với những người di cư tự do vì không có miễn dịch với bệnh sốt rét nên khi mắc rất dễ chuyển thành sốt rét ác tính, tỷ lệ tử vong cao. Bên cạnh đó, cán bộ y tế xã và y tế thôn bản chưa phát hiện và điều trị sớm bệnh nhân sốt rét ngay từ cơ sở, việc cấp thuốc tự điều trị cho đối tượng di biến động vào vùng sốt rét lưu hành xa cơ sở y tế chưa đạt hiệu quả cao, các biện pháp phòng chống bệnh cho đối tượng này cũng chưa được thực hiện tích cực, hơn nữa ngành y tế rất khó kiểm soát đối tượng này vì họ thường đi xa cơ sở y tế, các công trình trọng điểm như thủy điện Yaly, các nông trường cao su, xí nghiệp đóng trên địa bàn chưa hợp tác với các cơ sở y tế trong việc phòng chống bệnh sốt rét. TS. Triệu Nguyên Trung - Viện trưởng Viện sốt rét- ký sinh trùng- côn trùng Quy Nhơn cho rằng đối với nhóm dân cư này các biện pháp giám sát không thực hiện được, việc vận động họ mang võng, khuyến cáo ngủ màn hay bảo vệ trực tiếp gặp nhiều khó khăn nhưng nếu quản lý được đối tượng này thì tỷ lệ mắc và chết do sốt rét sẽ giảm một cách đáng kể.
 |
Lấy lam máu xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét cho
đồng bào.( Nguồn ảnh từ Báo suc khoe và đời sống) |
Giảm sốt rét cho dân di biến động bằng cách nào?
Truyền thông giáo dục phòng chống sốt rét là một trong những biện pháp chủ yếu được thực hiện tại nhiều địa phương trong khu vực Tây Nguyên bằng nhiều hình thức như nói chuyện, phát thanh, thảo luận nhóm, truyền thông trực tiếp tại hộ gia đình, chiếu video, biểu diễn văn nghệ, phát tranh và tờ rơi cho hàng triệu lượt người, trong đó có cả đối tượng di biến động. Một hình thức truyền thông đạt hiệu quả cao, được báo cáo tại Hội nghị phòng chống sốt rét tiểu vùng sông Mê Kông là “Hội thi phòng chống sốt rét cho đồng bào dân tộc thiểu số” được tổ chức thí điểm tại Khánh Hòa. Đây là hình thức truyền thông được đánh giá cao vì đối tượng tham gia là bà con dân tộc thiểu số, được tổ chức ngay tại vùng sâu vùng xa, có tác dụng trực tiếp khi người tham gia được thể hiện hiểu biết của mình về bệnh sốt rét và các biện pháp phòng chống. TS. Triệu Nguyên Trung cho biết, với hình thức này, bà con dân tộc thiểu số, những người di cư tự do hay đi rừng, ngủ rẫy không phải tiếp nhận thụ động những thông điệp do cán bộ y tế truyền đạt mà chủ động tìm hiểu, nhớ và thuộc những triệu chứng bệnh, những biện pháp bảo vệ và phòng chống bệnh sốt rét. Hình thức này đã góp phần thay đổi thái độ và tăng cường nhận thức của bà con vùng sốt rét lưu hành về căn bệnh này. Bên cạnh đó, để giảm số lượng mắc và tử vong trong nhóm dân di biến động thì y tế thôn bản có một vai trò quan trọng trong việc quản lý và giám sát đối tượng này. Tuy nhiên, hiện nay y tế thôn bản còn nhiều hạn chế như không đủ trình độ phát hiện được bệnh nhân mắc sốt rét, chế độ phụ cấp cho những cộng tác viên truyền thông phòng chống sốt rét còn thấp, không đáp ứng được cuộc sống nên họ không dành nhiều thời gian cho công tác phòng chống sốt rét mà chủ yếu là làm nương rẫy. Chính vì vậy, việc nâng cao trình độ, đào tạo và đào tạo lại cho cán bộ làm công tác sốt rét và các cộng tác viên truyền thông là việc làm hết sức cần thiết. Theo TS. Trung thì ngoài các biện pháp trên cần chú trọng công tác giám sát và điều trị sốt rét, cấp thuốc tự điều trị đầy đủ cho đối tượng đi rừng, ngủ rẫy hay khi đi xa cơ sở y tế nhiều ngày và luôn nhắc nhở họ một thông điệp đơn giản nhưng rất quan trọng: Mỗi người dân hãy tự bảo vệ mình khỏi bệnh sốt rét bằng cách ngủ màn khi đi rừng ngủ rẫy và uống thuốc phòng bệnh sốt rét khi đi vào vùng sốt rét lưu hành.