Là một trong những nước có tình hình sốt rét lưu hành nặng ở khu vực Tây Thái Bình Dương cũng như thế giới, nhưng nhiều năm qua Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong việc thực hiện các mục tiêu giảm chết, giảm mắc và khống chế dịch sốt rét. Nếu so sánh với thời điểm “sốt rét quay trở lại” cách đây hơn 15 năm (1991-1992), đến năm 2006 số chết sốt rét trong cả nước đã giảm được 98% và số mắc sốt rét giảm được 80%, trong 5 năm gần đây (2001-2006) không có dịch lớn xảy ra. Tuy nhiên, hiện nay Chương trình phòng chống sốt rét ở Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức do vùng sốt rét lưu hành còn quá rộng với gần 50% số dân sống sống trong vùng sốt rét chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số có trình độ dân trí thấp, đời sống kinh tế khó khăn và chưa có ý thức tự bảo vệ phòng chống sốt rét; màng lưới y tế cơ sở chưa đủ khả năng kiểm soát tình hình sốt rét cùng với vấn đề di dân tự do từ các tỉnh phía Bắc vào Tây Nguyên, vấn đề giao lưu biên giới Việt Nam-Lào, Việt Nam-Cambodia và nhiều vấn đề khó khăn kỹ thuật nảy sinh trong quá trình phòng chống sốt rét... đòi hỏi phải có kế hoạch giải quyết và phương án đầu tư hữu hiệu nhằm giúp Chương trình phòng chống sốt rét ở Việt Nam đạt được hiệu quả một cách vững chắc.
Đáp lời kêu gọi của Quỹ toàn cầu phòng chống HIV/AIDS, Lao và sốt rét ngày 1/3/2007 về việc xây dựng Dự án phòng chống sốt rét vòng 7 đề nghị Quỹ toàn cầu tài trợ; Ban Quản lý Dự án Quỹ toàn cầo Phòng chống sốt rét (QTC PCSR) Trung ương tổ chức Hội thảo lập kế hoạch “Dự án đẩy lùi bệnh sốt rét ở những vùng đặc biệt khó khăn và duy trì thành quả phòng chống sốt rét đã đạt được ở Việt Nam” trong thời gian 3 ngày từ 12-14/4/2007. Thành phần tham dựHội thảo gồm có Trưởng Ban Quản lý Dự án và phụ trách Kế hoạch, Dịch tễ và Côn trùng của 3 Viện Sốt rét-KST-CT Trung ương, Quy Nhơn và TP. Hồ Chí Minh; Trưởng Ban Quản lý Dự án các tỉnh Hà Giang, Lai Châu, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị, Kon Tum, Gia Lai, Đăk Lăk, Lâm Đồng và Bình Phước; các chuyên gia kế hoạch của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, Thailand và khu vực Tây Thái Bình Dương. Nội dung Hội thảo tập trung vào các vấn đề còn tồn tại trong chương trình phòng chống sốt rét ở Việt Nam để trên cơ sở đó đề xuất phương án giải quyết và các hỗ trợ đầu tư của Dự án vòng 7 từ năm 2008-2012.
 |
Ông Son Bạt-Chuyên gia Thiết kế Dự án
đã giới thiệu phương pháp khung lôgic |
Sau phần đánh giá tình hình sốt rét và biện pháp phòng chống sốt rét đã thực hiện ở Việt Nam, chiến lược phòng chống sốt rét ở Việt Nam đến năm 2010 và triển vọng đề nghị Dứ án vòng 7 (2008-2012) của PGS.TS. Lê Khánh Thuận-Viện trưởng Viện Sốt rét-KST-CT Trung ương-Chủ nhiệm Chương trình QGPCSR; ông Som Bạt-Chuyên gia Thiết kế Dự án đã giới thiệu phương pháp khung lôgic và xác định vấn đề để trên cơ sở đó lựa chọn ra các vấn đề ưu tiên cho Dự án vòng 7 là sốt rét biên giới, sốt rét rừng, dân di cư tự do, chẩn đoán và điều trị, giám sát thuốc sốt rét và hóa chất diệt vectơ, hệ thống sức khỏe y tế, hệ thống thông tin số liệu và một số lĩnh vực nghiên cứu liên quan đến môi trường; đồng thời tập trung phân tích và lựa chọn những giải pháp thích hợp cho từng vấn đề.
Kết quả qua 3 ngày Hội thảo đã xác định mục tiêu chung của Dự án là giảm sốt rétở các vùng rừng núi, vùng biên giới, các đối tượng di dân tự do và duy trì vững chắc những thành quả phòng chống sốt rét đã đạt được ở Việt Nam. Phạm vi Dự án vòng 7 dự kiến sẽ thực hiện trong phạm vi 29 tỉnh (23 tỉnh đang thực hiện Dự án vòng 3 và 6 tỉnh đề nghị mở rộng cho vòng 7) với khoảng 240 huyện; trong đó khu vực miền Bắc 10 tỉnh (Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh), miền Trung-Tây Nguyên 14 tỉnh (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lăk, Đăk Nông), Nam Bộ 5 tỉnh (Lâm Đồng, Bình Phước, Tây Ninh, Bạc Liêu, Cà Mau). Ưu tiên dự án là các huyện có sốt rét rừng, sốt rét biên giới, di biến động dân cư lớn và trên 30% xã nghèo.
 |
PGS.TS. Lê Khánh Thuận-Viện trưởng
Viện Sốt rét-KST-CT Trung ương-
Chủ nhiệm Chương trình QG PCSR
phát biểu khai mạc Hội thảo |
Các chuyên gia của hội thảo cũng đã thảo luận các chiến lược can thiệp bổ sung thích hợp phòng chống sốt rét cho các nhóm đích khác nhau như sau:.
1.Đối với sốt rét rừng (Forest malaria)
a.Cấp thuốc tự điều trị
b.Sử dụng võng có bọc võng được tẩm hoá chất
c.Sử dụng kem xua hoạc tấm đắp
d.Truyền thông giáo dục sức khoẻ
2.Đối với sốt rét biên giới (Border malaria)
a.Hợp tác quân dân y cung cấp các dịch vụ phòng chống sốt rét.
b.Cấp thuốc tự điều trị.
c.Truyền thông giáo dục sức khoẻ.
d.Thiết lập các điểm xét nghiệm(kính hiển vi hoặc test chẩn đoán nhanh)
3.Đối với sốt rét ở dân di cư tự do:
a.Phát hiện và quản lý đối tượng dân di cư tự do
b.Truyền thông giáo dục sức khoẻ.
c.Phun tồn lưu, tẩm màn phòng chống sốt rét
d.Xét nghiệm với test chẩn đoán nhanh.
e.Cấp thuốc tự điều trị
f.Đào tạo nhân viên y tế cộng đồng
Ngoài ra hội thảo cũng đề nghị đào tạo lại cho cán bộ các huyện mới hưởng dự án và cán bộ ở những đơn vị sau khi hệ thống y tế huyện có thay đổi.
Sau khi kết thúc Hội thảo, nhóm chuyên gia Dự án sẽ căn cứ vào các vấn đề ưu tiên để xây dựng mục tiêu cụ thể, giải pháp thực hiện và kế hoạch đầu tư cho từng mục hoạt động trước khi trình cho Quỹ toàn cầu phòng chống HIV/AIDS, Lao và sốt rét xem xét.
Nếu Dự án vòng 7 được chấp nhận, thì ngay sau khi kết thúc Dự án vòng 3 (2005-2009) các tỉnh trọng điểm sốt rét của Việt Nam sẽ có cơ hội được hưởng lợi Dự án tiếp theo (2008-2012) với mục đích cuối cùng là đẩy lùi bệnh sốt rét và giảm gánh nặng do bệnh sốt rét gây ra, góp phần phát triển kinh tế và xã hội ở những vùng khó khăn.