1. Nguyễn Quỳnh Thi- phanlinhdn@gmail.com, thành phố Đà Nẵng, điện thoại: 0905....
Hỏi:Xin cho tôi hỏi, hiện nay tôi đang mang bầu được 3 tháng, trong quá trình siêu âm thai tôi được phát hiện mình đang bị bệnh sán lá gan hiện nay tôi đang rất lo lắng không biết bệnh này có ảnh hưởng đến sự phát triển của thai không? vì đang có thai nên tôi không dám điều trị bằng thuốc kháng sinh, liệu để sau khi sinh mới chữa bệnh có kịp không? và bệnh này để lâu sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào? hiện tại có cần phải đi xét nghiệm không? làm ở đâu? thủ tục thế nào? rất mong sự quan tâm trả lời của bệnh viện để tôi có hướng xử lý kịp thờivà hợp lý. Kính cảm ơn rất nhiều.
Trả lời:Trước tiên, chúng tôi rất chia sẻ và cảm ơn chị đã đặt niềm tin vào Viện để tư vấn về tình trạng chị đang mang thai có kèm theo nhiễm sán lá gan lớn, đồng thời cũng chị cũng nên bình tĩnh vì không có gì nghiêm trọng như chị suy nghĩ qua hồ sơ bệnh án chị gởi đến chúng tôi tuần trước (bao gồm các phiếu xét nghiệm và siêu âm). Hiện tại tổn thương trên siêu âm rất bé (tổn thương chỉ 5mm), nằm ở gan (T), tổn thương trong nhu mô, không có tổn thương sát bao gan,…và các triệu chứng lâm sàng (biểu hiện bệnh của chị dường như không có), thai nhi phát triển bình thường. Chúng tôi khuyên chị không nên điều trị trong lúc này và có thể đợi đến sau khi sinh (còn 5-6 tháng nữa), hẳn điều trị vẫn có thể đựợc, bởi lẽ:
-Qua nhiều nghiên cứu trên thế giới và tại Việt Nam, cho thấy thuốc đặc hiệu Triclabendazole (TCZ) có một vài tác động, ảnh hưởng lên động vật thực nghiệm khi dùng thuốc này, song bằng chứng trên người thì chưa có số liệu đầy đủ hoặc rất hạn hữu;
-Mặc dù thuốc điều trị TCZ khá an toàn, song khuyến cáo hiện nay từ các chuyên gia y tếtrên thế giới khuyên không nên điều trị bệnh SLGL trong thời gian mang thai, nhất là giai đoạn 3 tháng đầu và 3 tháng cuối. Tuy nhiên, trong tình huống nếu thầy thuốc cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ “Risk-Effectiveness” khi đứng trước tình huống một phụ nữ mang thai có tổn thương gan do SLGL nghiêm trọng thì họ có thể quyết định điều trị để cứu lấy tính mạng người mẹ (do có thể có một số biến chứng đe dọa sảnphụ). Điều đáng mừng ở đây đối với chị là thai nhi phát triển bình thường, kích thước tổn thương trên siêu âm chỉ có 5mm (rất rất nhỏ) và quan trọng chị mang thai 3 tháng đầu, triệu chứng bệnh dường như không có gây khó chịu cho chị nên chúng ta có thể trì hoãn thời điểm điều trị bệnh SLGL sau khi sinh vẫn được.
Song, trong suốt quá trình thai kỳ diễn ra, nhất là 6 tháng còn lại chị nên đi siêu âm định kỳ có thể mỗi 2-3 tháng để tiếp tục thầy thuốc theo dõi diễn tiến của thai nhi và phần phụ, đồng thời tiện thể theo dõi diễn tiến của tổn thương gan do SLGL để có lời khuyên hoặc xử trí thích hợp. Trong thời gian này, có vấn đề gì cần hỏi, chúng tôi sẵn sàng đưa ra lời khuyên cho chị và gia đình tốt nhất.
Lần nữa, thân chúc chị và gia đình vui, khỏe.
2. Nguyễn Hoàng- dongminhvn@..........., - 0903.....- TP HCM
Hỏi: Thưa quý bác sĩ, tôi đi xét nghiệm máu tìm ra 3 loại sán: Gnathostoma spinigerum, Toxocara canis, Strongyloides stercoralis, tôi nặng 80kg, nam giới. Sau khi uống Zentel 400mg/ ngày trong vòng 1 tháng thì đi kiểm tra lại vẫn còn bị nhiễm Gnathostoma spinigerumhiệu giá kháng thể + 1/800, Toxocara cainis + 1/800. Xin bác sĩ giải thích và cho lời khuyên.
Trả lời: xin chào anh Hoàng, rất tiếc anh lại quên gởi cho chúng tôi biết các kết quả xét nghiệm về 3 loại giun nói trên trước khi anh điều trị bằng thuốc Zentel (hoạt chất chính là albendazole) nên chúng tôi cũng khó giải thích thấu đáo cho anh được, vả lại không rõ anh có triệu chứng biểu hiện bệnh nào không (ngứa, rối loạn tiêu hóa, triệu chứng thần kinh, da niêm mạc, nổi nốt sán, triệu chứng ở hô hấp,…). Song với những dữ liệu anh gởi qua thư, chúng tôi xin chia sẻ với anh về bệnh nhiễm các loại KST anh đang có trên cơ thể:
-Thứ nhất, trọng lượng cơ thể của anh 80kg, dùng liều 400mg/ngày e rằng là không đủ liều, vả lại chúng tôi cũng không rõ anh đã dùng liều tục trong một tháng hay là nhiều đợt trong một tháng vì hai cáhc dùng khác nhau sẽ cho hiệu quả điều trị cũng khác nhau;
-Thứ 2, chúng tôi xin điểm qua cho anh về điều trị các bệnh giun sán trên: [1] Các xét nghiệm này có thể có phản ứng dương tính chéo (cross-reaction), nghĩa là nhiễm một loại giun, sán có thể gây ra (+) với một số loại giun sán khác, trong khi chúng ta không có nhiễm loại giun sán đó, nghĩa là không phải bất kỳ trường hợp nào (+) chúng ta cũng phải điều trị hết các loại giun sán trên; [2] trước khi quyết định điều trị phải kết hợp bộ đôi triệu chứng lâm sàng đi kèm với xét nghiệm là tốt nhất; [3] để điều trị 3 loại giun này thì thuốc đặc hiệu và có hiệu quả cao nhất là loại Ivermectin, Thiabendazole (biệt dược hiện đang có trên thị trường là Mintazole 50mg), Diethylcarbamazine (DEC),… và Zentel chỉ là thuốc thay thế (lựa chọn thay thế) khi trên thị trường không có các loại thuốc trên; tuy nhiên, [4] đối với bệnh giun lươn (Strongyloides stercoralis) thì có thể điều trị bằng thuốc Zentel chohiệu quả tương đối (khoảng 67-82% chữa khỏi) thời gian dài 2-4 tuần; ngược lại Zentelkhông phải là lựa chọn ưu tiên số 1 cho điều trị giun đũa chó (Toxocara canis) mà là thuốc Mebendazole nên sẽ có phần hạn chế về hiệu lực điều trị, riêng bệnh do giun đầu gai (Gnathostoma spinigerum) thì đến hiện nay vẫn chưa có thuốc nào điều trị đặc hiệu và trong tình huống thâyd thuốc của bạn cho dùng Zentel chỉ là giải pháp tình thế mà thôi, điều đó có nghĩa là nếu anh thật sự nhiễm cùng lúc 3 loại giun sán này thì ắt cần phải phối hợp nhiều loại thuốc khác nhau;
-Thứ 3, chúng tôi cũng phải nhắc cho anh một điểm cực kỳ quan trọng là không riêng gì các bệnh giun sán anh nêu trong thư mà hầu như tất cả các loại ký sinh trùng khác cũng vậy, sau khi chúng ta điều trị thành công rồi (nghĩa là giun sán, chết) thì thông thường xét nghiệm trở về (-) phải mất thời gian sau 3 tháng - 6 tháng – 9 tháng – thậm chí sau 12 hoặc 18 tháng kể từ ngày điều trị chứ không thể trong vòng 1-3 tháng mà âm tính được nên anh có thể yên tập tiếp tục theo dõi, vấn đề này không chỉ riêng anh “băn khoăn, lo lắng” mà có khá nhiều bệnh nhân rất suy nghĩ về kết quả điều trị và tình huống tương tự như anh đặt ra vậy.
Hy vọng với phần trả lời của chúng tôi có thể làm anh yên tâm phần nào, kính chúc anh khỏe.
3. Do Thi Minh Hang- minhhang207@..........- 5/69/345 Khuong Trung- 098.......82
Hỏi: mẹ em sắp mãn kinh, gần đây có hiện tượng sụt cân (đã sụt mất 5 kg), người thường xuyên mệt mỏi, háo nước, đi đâu một lúc là phải ăn liền mấy que kem. Khi mệt mặt đỏ lên, mồ hôi chảy ra. Anh (chị) tư vấn cho em cách khám bệnh, mẹ em đã đi khám tổng thể, chỉ phát hiện men gan hơi cao, đã uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Em định đưa mẹ đi khám sán lá gan? mẹ em chưa đi xét nghiệm máu, cảm ơn bác sĩ nhiều.
Trả lời:thân chào Minh Hằng, rất tiếc là bạn không cho biết tuổi mẹ bạn hiện nay và chúng tôi đồng cảm với bạn khi lo lắng các biểu hiện ở lứa tuổi mà hơn 90% người phụ nữ buớc vào lứa tuổi như mẹ bạn cảm thấy khó chịu và muốn “vượt rào” qua cửa ải đó. Qua thư bạn mô tả các triệu chứng, chúng tôi ghi nhận rất điển hình cho một hội chứng thường gặp ở người phụ nữ và đưa ra hướng chẩn đoán ban đầu cho mẹ bạn rằng mẹ bạn đang ở giai đoạn tiền mãn kinh (Pre-menopause) hoặc trong đông y hay gọi là Kinh đoạn tiền hậu chư chứng.Người phụ nữ thường vào thời kỳ trước và sau khi tắt kinh xuất hiện một số triệu chứng :
+Rối loạn thần kinh thực vật: như đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, ra mồ hôi, bốc hỏa hoặc cảm giác nóng toàn thân, mặt đỏ, bứt rứt, cảm giác chân tay tê hoặc kiến bò ngoài da, hồi hộp, mệt ngực, hay quên, rối loạn giấc ngủ, khô da, khô họng ;
+Rối loạn kinh nguyệt : không đều, tháng còn tháng mất, kinh đến sớm, đến muộn, lượng nhiều lượng ít hoặc có thể ngừng đột ngột do nội tiết tố nữ giảm từ hậu quả buồng trứng giảm tiết nội tiết tố và số lần rụng trứng giảm dần đến hết, các tuyến âm đạo giảm xuất tiết nên âm đạo khô, đau lúc giao hợp, dễ gây viêm âm đạo, loãng xương dễ gãy ;
+Rụng tóc, giảm ham muốn tình dục, da khô, tâm lý thay đổi khác thường hoặc đặc biệt xuất hiện mụn trứng cá, váng đầu, hoa mắt ;
+Rối loạn chuyển hóa: cơ thể mập ra, lên cân hoặc phù bất thường không rõ nguyên nhân ;
+Tiền mãn kinh là thời kỳ mà người phụ nữ dễ mắc nhiều loại bệnh khác cho nên cần có sự kiểm tra toàn diện như trường hợp kinh ra nhiều cần chú ý loại trừ ung thư bộ phận sinh dục.
+Thời kỳ tiền mãn kinh thường bắt đầu từ tuổi 41 - 45, thời gian này ngắn có thể từ 5-7 tháng, dài có thể 1-2 năm, có người kéo dài hơn 10 năm. Nhiều công trình nghiên cứu chứng minh là mức độ bệnh nặng nhẹ có liên quan đến trạng thái thần kinh, tinh thần, tâm lý của người phụ nữ; tỷ lệ phát bệnh ở người lao động trí óc cao hơn ở người lao động chân tay.
Hướng điều trị và chế độ ăn giảm các triệu chứng tiền mãn kinh :
+Qua nhiều công trình nghiên cứu cho thấy các phụ nữ ăn nhiều rau quả, nhất là đậu nành, thì ít phải chịu đựng những triệu chứng gây khó chịu của thời kỳ tiền mãn kinh; một nhà nghiên cứu về đậu nành nổi tiếng đã phát hiện ra rằng phụ nữ Nhật Bản, những người tiêu thụ nhiều đậu nành nhất, đã trải qua thời tiền mãn kinh nhẹ nhàng hơn so với phụ nữ phương Tây. Đậu nành cũng giúp giảm lượng cholesterol, điều hòa lượng đường trong máu, giảm nguy cơ bị loãng xương;
+Mỗi ngày, ngoài các loại rau quả, cơ thể nên hấp thụ ít nhất từ 100-150g đậu nành từ sữa đậu nành, đậu hũ hoặc các thức ăn được chế biến từ đậu nành;
+Ở tuổi mãn kinh, phụ nữ cần bổ sung nhiều vitamin D và canxi để tránh bị loãng xương và làm chậm quá trình lão hóa cơ thể. Hằng ngày, bạn cần bổ sung cho cơ thể ít nhất 1.000mg canxi. Nếu thực phẩm không đảm bảo đủ lượng canxi cần thiết, bạn cần đi khám bác sĩ để được kê đơn, bổ sung canxi dưới dạng thuốc.
+Nên ăn các thực phẩm giàu canxi như thủy hải sản. Vitamin D có trong sữa, cá ngừ, cá hồi. Axít béo có trong các loại quả hạch, hạt và dầu cá có thể rất tốt cho da phụ nữ nếu làn da trở nên khô hơn hoặc khi bạn cảm thấy bị mỏi các khớp. Axít béo tốt nhất là omega-3 và omega-6, có trong hạt vừng, quả óc chó, đậu nành, hạt hướng dương, cá ngừ, cá trích, cá hồi, các loại rau quả họ đậu, rong biển... Axít béo cũng có thể giúp tránh được tình trạng khô âm đạo và chứng nhiễm trùng đường tiểu thường xảy ra ở phụ nữ tiền mãn kinh, làm tăng thêm sự hưng phấn về mặt tinh thần và năng lượng sống cho cơ thể.
+Các chất oestrogens tự nhiên được tìm thấy trong một số thực vật như đậu nành, mầm cỏ linh lăng có tác dụng cải thiện phần nào sự thiếu hụt chất nội tiết tố này. Không quên tập thể dục hàng ngày.
Để biết thêm thông tin về hội chứng tiền mãn kinh này, bạn có thể giúp mẹ bạn đọc những thông tin bổ ích từ các website y học Việt Nam đề cập đến vấn đề này. Riêng về vấn đề em định đưa mẹ đi khám sán lá gan, đây quả là một khía cạnh tốt vừa kiểm tra sức khỏe định kỳ, vừa chăm sóc sức khỏe tuổi già tốt hơn. Lần nữa xin chúc mẹ bạn và bạn sống lâu, sống khỏe, vui vẻ.
4. Lê Thị Kim Phước, kimphuoc_gl@........, Trần Bình Trọng, Gia Lai- vien thong gia lai- 0914......35
Hỏi:xin chào ban biên tập trang web Viện Sốt rét KST-CT Quy Nhơn. Tôi tên Lê Thị Kim Phước 24 tuổi, hiện đang công tác tại viễn thông gia lai, tháng 2 năm 2008, tôi có triệu chứng ngứa toàn thân , tôi chỉ nghĩ mình là bị lên mề đay nên tôi xuống Bệnh viện phong da liễu Quy Hòa khám và uống thuốc thấy hết ngứa. Nhưng từ đó đến nay trong người cứ mệt mỏi khó chịu, đau lưng, đau bụng, nhức xương, ngày 24/06/2008 tôi đi siêu âm mới phát hiện mình bị bệnh sán lá gan, vì điều kiện xa xôi và điều kiện công tác nên cho tôi xin hỏi trước quy trình khám chữa bệnh ở bệnh việnvà tôi chưa bị sốt, tôi có phải nhập viện điều trị không. Tôi xin chân thành cảm ơn.
Trả lời:xin chào chị Kim Phước, qua thư chúng tôi được biết chẩn đoán cuối cùng là chị mắc bệnh sán lá gan lớn (thông qua triệu chứng khá điển hình như mệt mỏi, đau lưng, nhức mỏi xương khớp, ngứa, mề đay, siêu âm có tổn thương dạng sán lá gan). Với bệnh SLGL thì quy trình khám và điều trị cũng tương đối đơn giản, hiện chị đang ở Gia Lai, chị có thể mang toàn bộ phiếu khám, kết quả xét nghiệm và siêu âm đến xin khám tại BV đa khoa tỉnh Gia Lai để được điều trị và theo dõi vì hiện tại BV này cũng đã có thuốc điều trị đặc hiệu, quy trình khám chữa bệnh tuowng tự như Viện Sốt rét KST-CT Quy Nhơn, điều này sẽ tiện cho công việc và điều kiện “xa xôi” của chị.
Thân chúc chị sớm được điều trị và bình phục.