Những phát hiện mới kể cả những công nghệ tiên tiến trong việc nghiên cứu, phát triển những loại thuốc phòng chống sốt rét mới cũng như cơ chế kháng hóa chất và kể cả những vấn đề khó khăn trong tiếp cận với nguồn thuốc để điều trị căn bệnh mà hàng ngày tiếp tục giết chết 2.400 người.
NAIROBI, ngày 1/11/2009- Hội nghị lớn nhất thế giới đã khai mạc hôm nay với lời kêu gọi những hỗ trợ lâu dài và mạnh mẽ hơn nữa những hỗ trợ cho nghiên cứu để tìm ra những công cụ hữu hiệu hơn để cứu sống vô số sinh mạng khỏi căn bệnh sốt rét mà hàng ngày có thể lấy đi khỏang 2.400 người. Hội nghị liên châu Phi về Sáng kiến đa ngành phòng chống sốt rét (PCSR) lần thứ 5 (MIM) đã qui tụ khỏang 2.000 nhà nghiên cứu, viên chức y tế, cán bộ y tế công cộng, các nhà hoạch định chính sách và các nhà hoạt động từ khắp châu Phi và tòan cầu. Phó tổng thống Kenya Kalonza Musyoka đã khai mạc hội nghị. Được tổ chức bốn năm một lần, hội nghị lần thứ hai này tập trung vào những nghiên cứu mới nhất trong lĩnh vực phòng chống và điều trị sốt rét.
Phụ trách tiểu ban khoa học của hội nghị, TS. Adrian JF Luty, nghiên cứu viên chính tại Trung tâm nghiên cứu Y học Nijmegen, đại học Radboud (Hà Lan) cho hay: “Chủ đề của hội nghị năm nay là ‘Xây dựng nền tảng kiến thức để hành động’, nhưng vấn đề cơ bản là ‘kiến thức gì cho hành động nào?’”. Ông cho biết thêm: “Nếu cộng đồng thế giới chúng ta sẵn sàng tiến tới loại trừ sốt rét, chúng ta phải đầu tư vào khoa học vì đó là những cộng cụ và phương pháp để biến những nỗ lực mà đó thành những thành quả to lớn.”
Mặc dù có thể phòng ngừa và chữa trị được, bệnh sốt rét vẫn trở thành căn bệnh dai dẳng nhất và gây nhiều tử vong nhất trên thế giới. Khỏang 90% các ca tử vong do SR là ở khu vực châu Phi, và 85% những ca tử vong này là trẻ em dưới 5 tuổi. Kể từ hội nghị MIM lần đầu được tổ chức cách đây 4 năm, cộng đồng thế giới đã có những tiến bộ vượt bậc trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét. Tuy vậy, nhiều nước châu Phi vẫn đang phải vất vả chống chọi để đạt được Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ thứ 6, đó là “Ngăn chặn và làm giảm số ca mắc SR mới”, và dường như không đạt được mục tiêu của WHO đó là làm giảm số ca tử vong do SR cho đến năm 2010.
Một trong những mục tiêu chính của MIM và của hội nghị lần này là tăng cường năng lực nghiên cứu của các nước châu Phi để định hướng chính sách PCSR và phát triển những công cụ mới để phòng ngừa và điều trị SR. Các nghiên cứu thực hiện ở châu Phi đã giúp đưa ra những chiến lược mới, chẳng hạn như cách đây 5 năm SR là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Rwanda. Nhờ thực hiện các biện pháp PCSR kết hợp như màn tẩm hóa chất tồn lưu lâu dài (LLINs) và tập huấn cho đội ngũ y tế cộng đồng mà trong vòng 2 năm đã làm giảm tới 60% số ca tử vong do SR. Tại Zanzibar, chiến dịch phân phát rộng rãi màn tẩm tồn lưu dài (LLINs) vào đầu năm 2006 và phun hóa chất tồn lưu đã làm giảm tới 95% số ca mắc SR ở trẻ em dưới 2 tuổi.
TS. Francine Ntoumi, Điều phối ban Thư ký Sáng kiến MIM cho hay “Trong 4 năm qua, những chiến lược mới cùng với sự quan tâm và giúp đỡ to lớn của cộng đồng quốc tế đã tạo cơ hội cho các nước có SR hoành hành tiếp cận được với các phương pháp phòng ngừa và điều trị SR cho những cộng đồng có nguy cơ mắc SR cao nhất thế giới. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải tiếp tục xây dựng được lực lượng hùng hậu các nhà khoa học làm việc tại những khu vực thuốc vùng cận sa mạc Sahara nhằm giúp các nước bị ảnh hưởng nhiều nhất xác định được định hướng nghiên cứu cho chính mình.”
Do còn tồn tại những ảnh hưởng về kinh tế và khả năng tiếp cận, những cộng đồng có nguy cơ nhiễm SR cao nhất thường không thể được cung cấp đủ màn tẩm hóa chất PCSR, hoặc thuốc điều trị SR được xem là chuẩn vàng ACT. Do đó, bệnh SR vẫn còn ảnh hưởng to lớn tới những cộng đồng dân sống tại những vùng nông thôn xa xôi ở những nước có SR lưu hành.
Đồng thời, việc lạm dụng phác đồ điều trị SR bằng artemisinin đơn thuần cũng như việc sử dụng ACT không đúng phác đồ là những nguyên nhân dẫn tới hiện tượng kháng thuốc gia tăng. Sự tiếp xúc ngày càng nhiều các hóa chất và việc sử dụng rộng rãi hóa chất trong nông nghiệp cũng đã tạo điều kiện cho muỗi truyền bệnh SR gia tăng sức chịu đựng và phát triển kháng với những biện pháp phòng chống vector hữu hiệu nhất hiện nay: màn tẩm hóa chất (ITN), phun tồn lưu trong nhà (IRS). Trong khi đó, những thế hệ hóa chất diệt muỗi và thuốc điều trị SR mới vẫn còn nằm ở giai đoạn nghiên cứu sơ khai.
“Nguy cơ KSTSR kháng với thuốc điều trị SR artemisinin ngày càng tăng cùng với hiện tượng muỗi SR kháng hóa chất có thể đã làm đẩy lùi những nỗ lực chúng ra đã đạt được trong cuộc chiến chống lại SR”, TS. Solomon Mpoke, Quyền Giám đốc Viện nghiên cứu y học Kenya (KEMRI), cơ quan tổ chức hội nghị MIM năm nay. Ông cho biết thêm: “Các nghiên cứu tại thực địa được trình bày tại MIM có vai trò rất quan trọng trong việc xác định những công việc nào cần phải làm và thực hiện ở đâu, trong khi những nghiên cứu khoa học về các loại thuốc, phương thức chẩn đoán, vắc-xin và các biện pháp phòng chống vector SR được cải tiến sẽ giúp chúng ta tăng thêm hi vọng loại trừ bệnh SR. Loại trừ SR là một công việc không mấy dễ dàng vì nó đòi hỏi phải có nguồn lực dồi dào cộng với nền tảng kiến thức, kinh nghiệm và kể các chiến lược tốt. Do đó, để đạt được mục tiêu này, chúng ta phải tiếp tục ủng hộ những nghiên cứu có tính sáng tạo cộng với việc xóa bỏ những rào cản về tiếp cận với những phương thức phòng ngừa và điều trị mà chúng ta đang phải đối phó hiện nay.”
Vài nét về Sáng kiến đa ngành PCSR (MIM)
Sáng kiến đa ngành PCSR (MIM) được thành lập vào năm 1997 với nhiệm vụ song song là tăng cường những nỗ lực nghiên cứu khoa học thông qua sự phối hợp hợp tác mang tính tòan cầu và nâng cao năng lực nghiên cứu của các nước châu Phi nhằm phát triển những phương pháp phòng ngừa và điều trị SR. Các mục tiêu của MIM bao gồm thúc đẩy tiến trình thông tin và hợp tác tòan cầu giữa các viện nghiên cứu để tối ưu hóa vài trò của nghiên cứu khoa học, đảm bảo những kết quả nghiên cứu được áp dụng vào những nỗ lực PCSR và kêu gọi sự ủng hộ trong PCSR của cộng đồng quốc tế. MIM được hình thành trong bối cảnh hàng loạt các hội nghị diễn ra những năm 1995-1996 của thế kỷ XX để bàn cách đối phó với tình hình dịch bệnh truyền nhiễm đang gia tăng tại các nước châu Phi. Những hội nghị này được tổ chức tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế John E. Fogarty, một cơ quan của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, nhằm hỗ trợ những nghiên cứu về y tế cũng như tăng cường hợp tác giữa các trung tâm nghiên cứu ở Hoa Kỳ và thế giới. Hội nghị MIM lần đầu tiên được tổ chức tại Dakar (Senegal) năm 1997; lần thứ 2 tại Durban (Nam Phi) năm 1999; lần thứ 3 tại Arusha (Tanzania) năm 2002; và lần thứ tư tại Yaounde, (Cameroon) vào năm 2005.
Nguồn tài liệu
- Malaria in the News-Roll Back Malaria: www.rollbackmalaria.org;
- MIM Website:http://mimalaria.org;
- MIM Pan-African Malaria Conference Website: http://mimalaria.org/pamc;
- Virtual Press Room:http://mim.globalhealthstrategies.com)